ပညာေရး အက်ပ္အတည္း (၆)

သင္ၾကားနည္းျပႆနာ

ပညာေရးစံနစ္တစ္ခုအတြက္ ေနာက္ထပ္ အေရးၾကီးဆံုး လိုအပ္ခ်က္တခုျဖစ္တဲ့ သင္ၾကားနည္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။
သင္ၾကားနည္းနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အထင္ကရ အျဖစ္ဆံုး ပညာေရးတကၠသိုလ္မွာ သင္ၾကားနည္း စနစ္ေတြ ပို႔ခ်ေနတာ ရွိပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ပညာေရးေကာလိပ္ေတြ၊ ဆရာျဖစ္ သင္တန္းေက်ာင္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာ ဆရာမေတြ အေနနဲ႔ စနစ္က်တဲ့ နည္းပညာေတြကို သိၾကရ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာျပည္မွာက သိတာ တျခား အသံုးခ်တာ တျခား ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ေရာ သင္ယူရတဲ့ နည္းပညာေတြက ေဟာင္းႏြမ္းေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ေရာ အဲဒီ ပညာေရးတကၠသိုလ္က ဆင္းတဲ့ ဆရာဆရာမေတြရဲ႕ သင္ၾကားနည္းေတြဟာ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြ အတြက္ အေတာ္ကို လြဲေခ်ာ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကေလးေတြ ရဲ႕ ပညာရည္ အဆင့္ဟာ တစ္ေန႔ထက္ တစ္ေန႔ ထိုးက်လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာေရး သုေတသနဌာန က အေျခခံ ပညာေရးအဆင့္နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး သင္ၾကားနည္း စနစ္ေတြ ပညာေရးက႑ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ကြင္းဆင္း ေလ့လာျပီး သုေတသနျပဳတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆရာ ဆရာမေတြ အေနနဲ႔ ေခတ္အေျခအေနရဲ႕ တြန္းပို႔မႈေနာက္ကို ေမ်ာပါေနၾကတာမို႔လို႔ စာေတြ႔နဲ႔ လက္ေတြ႔ ကင္းကြာရတဲ့ ျပႆနာရွိတဲ့အတြက္ ပညာေရးသုေတသနဌာနရဲ႔ ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ နဲ႔ ပညာေရး တကၠသိုလ္က ပို႔ခ်တဲ့ နည္းနာေတြဟာ တကယ့္ သင္ၾကားေရး နယ္ပယ္ထဲကို ေရာက္မလာပါဘူး။ ဆရာ ဆရာမေတြ လက္သင့္သလို သင္နည္းေတြနဲ႔ပဲ ကေလးမ်ားက ထိေတြ႔ခြင့္ ရၾကတာပါ။

ဒါေၾကာင့္ပဲ ပညာေရးတကၠသိုလ္ေက်ာင္းက ဆရာဆရာမေတြ လက္ေတြ႔တန္းျပ ဆင္းရတဲ့ ပညာေရး တကၠသိုလ္ ေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းမွာေတာင္မွပဲ ႏိုင္ငံတကာ ပညာေရး စံနစ္ေတြမွာ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ က်င့္သံုးေနတဲ့ စာသင္သား ဗဟိုျပဳ သင္ၾကားနည္း (Student centered teaching) တနည္းအားျဖင့္ ကေလး ဗဟိုျပဳ သင္ၾကားနည္း ကို အခု ၂၀၀၄-၂၀၀၅ ပညာသင္ႏွစ္ထိေတာင္ မသံုးၾကေသးတာကို ေတြ႔ရပါတယ္ ။

စာသင္သား ဗဟိုျပဳ သင္ၾကားနည္းဟာ ႏိုင္ငံတကာမွာ ၁၉၆၀ ေနာက္ပိုင္းက စျပီး ေသေသခ်ာခ်ာ ဥပေဒျပဳျပီး တရား၀င္ သံုးလာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကေတာ့ ကမၻာေပၚမွာ အမ်ားၾကီး ေခတ္ေနာက္က် က်န္ခဲ့ျပီ ျဖစ္တဲ့ ဆရာကသာ အစဥ္တစိုက္ ၫႊန္ၾကားတဲ့ ဆရာဗဟိုျပဳသင္ၾကားနည္း (Teacher centered teaching) တနည္းအားျဖင့္ ဆရာကသာ ေတာက္ေလွ်ာက္ ဦးေဆာင္ ပို႔ခ်သြားတဲ့ (Teacher directed instruction) သင္ၾကားနည္းကိုသာ ခုခ်ိန္ထိ မူလတန္းကေန စျပီး ဘြဲ႔လြန္တန္း ေတြထိေအာင္ သံုးေနတုန္းပါပဲ။

ဥပမာ ေျပာျပရရင္ ရန္ကုန္ ပညာေရး တကၠသိုလ္ ေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းက မူလတန္း ကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႕ သင္ခန္းစာထဲမွာ ေစ်း၌ ေတြ႔ရေသာ ပန္းငါးမ်ဳိး ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ (၁)ႏွင္းဆီပန္း (၂) စပယ္ပန္း (၃) ခေရပန္း (၄) ပိန္းပန္း (၅)သစ္ခြပန္း လို႔ ဆရာမက သင္ထားတာကို ကေလးက ပန္းတစ္မ်ဳိးမ်ဳိး လြဲျပီး ဂႏၶမာပန္း တို႔ သစၥာပန္းတို႔ ထည့္ေျဖ မိရင္ အဲဒီအတြက္ အမွတ္ ေလ်ာ့ပါတယ္။ ပိုဆိုးတာ ကေတာ့ နံပါတ္စဥ္ မွားျပီး ေျဖမိ ရင္လဲ အမွတ္ ေလ်ာ့ ပါ တယ္။ အဲေလာက္ေတာင္ လြဲေခ်ာ္တဲ့၊ ကေလးေတြရဲ႕ စဥ္းစားသိမႈကို ပ်က္စီးေစတဲ့ သင္နည္း နဲ႔ အရည္အခ်င္း စစ္ေဆးနည္းကို ခုခ်ိန္ထိ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေက်ာင္းေတြမွာ သံုးေနတုန္းပါပဲ။

အဲဒီလို ကေလးေတြကို ဆင္ျခင္ဥာဏ္ မသံုးတတ္ေစတဲ့အျပင္ ကိုယ္ရည္ ကိုယ္ေသြး က်ဆင္းေရးကိုပါ ဦးတည္ တဲ့ သင္ၾကားနည္းမ်ဳိးကို ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပညာေရးမွာ စံျပ လို႔ဆိုတဲ့ ပညာေရးတကၠသိုလ္ ေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္း မွာေတာင္မွပဲ အေျခခံပညာ ကေန အေျခခံပညာ အထက္တန္းဆင့္ ထိေအာင္ သံုးေနတာဟာ ကေလးေတြ အရည္အခ်င္း မျပည့္မီရျခင္းရဲ႔ အေၾကာင္းရင္း တစ္ခုပါပဲ။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ၂၀၀၅ ပညာသင္ႏွစ္မွာ ပညာေရး တကၠသိုလ္ ေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းရဲ႔ (၈)တန္းအဆင့္မွာ ပညာသင္ခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္က ခုလို ေျပာထားပါတယ္။

လပတ္စစ္ အကဲျဖတ္ စာေမးပြဲရဲ႕ ျမန္မာစာေမးခြန္းမွာ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို စကားေျပျပန္ပါ လို႔ ေမးထားတာကို ဆရာမေပးတဲ့ မွတ္စုအတိုင္း တသေ၀ မတိမ္း မေရးဘဲ ကိုယ္ နားလည္သလို ေရးျပီး ေျဖခဲ့ပါတယ္။ ကဗ်ာမွာပါတဲ့ အခ်က္အလက္အားလံုးလည္း မလြဲမေခ်ာ္ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူေပးတဲ့ မွတ္စုအတိုင္းမဟုတ္တဲ့အတြက္ ဆရာမက ေပးရင္းမွတ္ ၁၀မွတ္ရွိတာမွာ ၃မွတ္ပဲ ေပးပါ တယ္။ ျပီးေတာ့ ဆရာမ ေပးတဲ့အတိုင္း မေျဖတဲ့အတြက္ က်ေနာ့ကို ဆူပါတယ္။

အဲဒါဟာ ခု မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ၂၁ရာစု ကမၻာ့ ပညာေရးစနစ္ေတြနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ရင္ သိပ္ကို ေနာက္က် က်န္ေန ျပီ ျဖစ္တဲ့ သင္ၾကားနည္းစနစ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ေတာ့ အဲဒီ သင္ၾကားနည္းဟာ ဘရာဇီး လူမ်ဳိး ပညာေရးပညာရွင္ Paulo Frerie ရဲ႕ အဆိုအရ ကေလးေတြရဲ႔ ဦးေႏွာက္ထဲကို သင္ခန္းစာေတြ အတင္း သြပ္သြင္းတဲ့ Banking concept of Education လို႔ နာမည္ေပးထားတဲ့ ဘဏ္ထဲမွာ စုေဆာင္းသလို ထည့္သြင္း တဲ့ သင္ၾကားနည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ သင္ၾကားနည္းရဲ႕ ဆိုးက်ဳိးကိုေတာ့ Frerie က ကေလးေတြအေနနဲ႔ အသြပ္ သြင္း ခံရတဲ့ အခ်က္အလက္ ေတြကို ထိန္းသိမ္းထားရတဲ့အတြက္ ေ၀ဖန္ပိုင္းျခားတတ္တဲ့ အသိဥာဏ္ (Critical Consciousness) ေတြ ဖြ႔ံျဖိဳးမႈ နည္းပါးသြားတယ္လို႔ သံုးသပ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အဲဒီ သင္ၾကားနည္း က ဗဟိုကေန ခ်ဳပ္ကိုင္တဲ့ စနစ္ ျဖစ္ျပီး အမိန္႔နာခံတတ္မႈကို ပ်ဳိးေထာင္ ေပးတဲ့ စနစ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

စာသင္သား ဗဟိုျပဳ ပညာေရး (Student centered Education) ကေတာ့ ကေလးေတြကို လူတစ္ေယာက္ခ်င္း စီရဲ႕ တန္ဖိုးကို သိေအာင္ လမ္းၫႊန္မႈ ေပးႏိုင္တဲ့ သင္ၾကားနည္းမ်ဳိးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ပင္ကို အသိဥာဏ္ကို လမ္းဖြင့္ေပးျပီး လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ ေ၀ဖန္ သံုးသပ္ တတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးတဲ့ နည္း ပါပဲ။ ကေလးေတြ ရလာမယ့္ အနာဂတ္ထက္ လက္ရွိ အေျခအေနကို ဦးစားေပးျပီး ပ်ဳိးေထာင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ကေလး ေတြ ရဲ႕ ပင္ကို ရွိရင္းစြဲ အသိဥာဏ္ကိုပဲ တဆင့္စီ အလိုလို ဖြ႔ံျဖိဳး တိုးတက္သြားေအာင္ မြမ္းမံ ပံ့ပိုးေပးတဲ့ သင္ၾကားနည္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ကေလးပညာေရး နဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ ေနာ္ေ၀၊ ဒိန္းမတ္၊ ဖင္လန္ နဲ႔ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံ စတဲ့ စကင္ဒီေနဗီးယန္း ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ သင္ၾကားနည္းေတြ သင္ရိုးေတြဟာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံကေတာင္ နည္းယူရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကေလးေတြကို ေန႔တ၀က္သာ စာသင္ျပီး က်န္တဲ့ ေန႔တ၀က္ ကိုေတာ့ ကေလးေတြ ၀ါသနာပါရာ ကိုယ္ခႏၶာနဲ႔ ဥာဏ္စြမ္းကို တိုးတက္ေစတဲ့ ကစားနည္းေတြနဲ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ၾကီးျပင္းေစတဲ့ ေက်ာင္းပညာေရး စနစ္မ်ဳိး ပါ။ ကေလးေတြဟာ ေက်ာင္းပညာေရးရဲ႕ ဖိစီးမႈကိုလဲ မခံၾကရဘဲ အေတြးအေခၚနဲ႔ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးကို တိုးတက္ ေစတဲ့ အေလ့အက်င့္ေတြနဲ႔ ၾကီးျပင္းခြင့္ ရတဲ့ ပညာေရး စနစ္ပါပဲ။

အတန္းထဲမွာ ဆရာ နဲ႔ တပည့္ဟာ ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ရွိျပီး စာသင္သား ဗဟိုျပဳ သင္ၾကားနည္း နဲ႔ သင္ခန္းစာေတြကို အျပန္အလွန္ ေမးၾက ေျဖၾကရင္း ကေလးေတြ ကိုယ္တိုင္ သူတို႔ရဲ႕ သင္ခန္းစာေတြနဲ႔ တသားတည္း က်သြားေစတာပါ။

အဓိက ကေတာ့ ကေလးေတြအေနနဲ႔ ဘာကိုမဆို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဖန္တီးခြင့္ရွိတယ္၊ တီထြင္ ၾကံဆခြင့္ လည္း ရွိတယ္၊ ကေလးေတြအတြက္ သင္ေထာက္ကူ ပစၥည္း အမ်ဳိးမ်ဳးိ ရွိတယ္။ စာသင္တဲ့အခါ ကေလးေတြကို ေခါင္းစဥ္တခု ခ်ျပလိုက္ျပီး သူတို႔အေတြးေတြ အျမင္ေတြကို ေျပာခိုင္းတယ္၊ ျပီးမွ ဆရာက ရွင္းျပျပီး ဆရာ ရွင္းျပ ထားတာ ျဖစ္ႏိုင္ မျဖစ္ႏိုင္ သူတို႔ကို ေ၀ဖန္ခိုင္းတာပဲ။ အဲဒီနည္းဟာ ကေလးေတြရဲ႕ ဆင္ျခင္ဥာဏ္ Critical Thinking ကို သိသိသာသာ တိုးတက္ေစႏိုင္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံကေနဆိုရင္ အမ်ဳိးမ်ိဳး ေသာ ႏိုဘယ္ဆုရွင္ ၁၃ေယာက္ေတာင္ ေပၚထြက္ခဲ့တာလို႔ ဆိုႏို္င္ပါတယ္။

ကမၻာ့ႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာေတာ့ ကေလးေတြရဲ႕ ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ အေျခခံ ပညာကေန စလို႔ သင္ရိုးေတြ သင္ၾကားနည္းေတြကို ႏိုင္ငံတကာ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေလ့လာ ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြအတိုင္း အျမဲတမ္း တီထြင္ ၾကံဆ ေနၾကတာပါ။ ဒီေန႔ ပညာေခတ္ၾကီးထဲမွာ ကေလးလူငယ္ေတြ စိတ္ေရာ ကိုယ္ပါ ဖြ႔ံျဖိဳး တိုးတက္ ၾကဖို႔ စီမံကိန္းေတြနဲ႔ စနစ္တက် အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနၾကတာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလဲ ၂၀၀၀ျပည့္ႏွစ္က စလို႔ အမ်ဳိးသား ပညာရည္ ျမင့္မားေရး စီမံကိန္း ဆိုျပီး လုပ္ေနတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီ စီမံကိန္းရဲ႔ အက်ဳိးအျပစ္ ေတြကို ေတာ့ ေနာက္ပိုင္းေဆာင္းပါးေတြမွာ ေဆြးေႏြးတင္ျပသြားပါ့မယ္။

ေမျငိမ္း
(ဇန္န၀ါရီ ၊၂၀၀၆)