သိမႈျဖစ္စဥ္အတြက္ အဆင္ေျပေသာ သင္ၾကားျခင္း

သိန္းႏိုင္

“ဆရာဆရာမမ်ားအေနျဖင့္ ကေလးမ်ား ေလ့လာေနသည့္ သင္ခန္းစာအသစ္တို႔ကို သိရွိထားႏွင့္ျပီးေသာ အေၾကာင္းအရာတို႔ႏွင့္ ဆက္စပ္ေပးျခင္းျဖင့္ ေရရွည္မွတ္ဉာဏ္တြင္ သိုမွီးသိမ္းဆည္းရန္ လံႈ႕ေဆာ္ေပးရာ ေရာက္ပါသည္။ ”

ေက်ာင္းဆရာမ်ားအေနျဖင့္ စာသင္ခန္းအတြင္း သင္ၾကားျခင္းရလဒ္ေကာင္းႏွင့္ ထိေရာက္မႈ ရွိေစရန္အတြက္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ သင္ယူေလ့လာပံုမႈ အေပၚတြင္ သက္ေရာက္မႈရွိသည့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို နားလည္ထားသင့္ပါသည္။ လူသား၏ သိမႈဆုိင္ရာ အလုပ္လုပ္ေဆာင္ပံုကို နားလည္ထားျခင္းျဖင့္ စာသင္ၾကားျခင္းႏွင့္ သင္ယူျခင္းတို႔ကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစပါမည္။

ဆရာကိုယ္တုိင္ တီထြင္ဖန္တီးထားသည့္ စာသင္ၾကားျခင္း နည္းလမ္းမ်ဳိးစံုကို အသံုးျပဳသင္ၾကားျခင္းေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ စိတ္ပါ၀င္စားမႈ၊ ႏုိးၾကားတက္ၾကြမႈကို လံႈ႕ေဆာ္ေပးႏုိင္ပါသည္။ ထိုနည္းတူစြာပင္ သင္ၾကားရန္ ေရြးခ်ယ္ထားသည့္ အေၾကာင္းအရာေၾကာင့္လည္း ေက်ာင္းသားအေနျဖင့္ အသိပညာကို ရရွိျခင္း၊ နားလည္ျခင္းႏွင့္ လက္ေတြ႔ အသံုးခ်ႏိုင္ျခင္း တုိ႔အေပၚတြင္ သက္ေရာက္မႈရွိေနပါသည္။ သင္ၾကားမည့္ အေၾကာင္းအရာကို သင့္ေတာ္စြာ မေရြးခ်ယ္ျခင္း၊ သိမႈျဖစ္ထြန္းေစရန္ သင့္ေလ်ာ္မႈ မရွိဘဲ တက္ၾကြေသာ သင္ယူမႈျဖစ္ေစရန္ အားထုတ္ျခင္းမွာ ဂိုးအၾကိမ္ၾကိမ္ သြင္းေသာ္ျငားလည္း တစ္ဂိုးမွ မ၀င္ဘဲ ရွိေနသည္ႏွင့္ တူေနပါသည္။

သိမႈစိတ္ပညာ cognitive psychology ဆိုင္ရာ ေလ့လာ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ သင္ၾကားမည့္ အေၾကာင္းအရာ မ်ားႏွင့္ မည္သို႔ သင္ၾကားပံုတုိ႔မွာ သင္ၾကားျခင္း-သင္ယူျခင္း ရလဒ္ကို အဆံုးအျဖတ္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။

ႏုိင္ငံတကာပညာေရးစနစ္မ်ားအတြင္းရွိ ဖတ္စာအုပ္မ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ပါက သိသာ၊ ျမင္သာပါသည္။ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ရန္အတြက္ အေၾကာင္းအရာတို႔ကို စိတ္၀င္စားဖြယ္၊ တက္ၾကြဖြယ္၊ ကိုယ္တုိင္ လုပ္ေဆာင္လုိစိတ္ျဖစ္ဖြယ္ တင္ဆက္ထားျပီး အေရာင္စံုလင္စြာလည္း ခ်ယ္မႈန္းထားၾကသည္။ စာသင္ခန္းအတြင္းျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္တိုင္ ေလ့လာရာတြင္ ျဖစ္ေစ ပိုမိုစိတ္၀င္စားေစႏိုင္ေသာ္ျငားလည္း ေအာင္ျမင္ေသာ ေလ့လာမႈျဖစ္ေစရန္ အျခားအရာမ်ားလည္း လိုအပ္ပါေသးသည္။ သင္ခန္းစာ မည္မွ် ရႈပ္ေထြးသည္ႏွင့္ မဆိုင္ပါ။

သင္ယူေလ့လာရန္ အေၾကာင္းအရာတို႔မွာ လြယ္သည္ျဖစ္ေစ၊ ခက္ခဲသည္ျဖစ္ေစ ဤအခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္းျဖင့္ ပိုမိုထိေရာက္ေသာ သင္ယူျခင္းကို ျဖစ္ေစႏုိင္ရာသည္။

နည္းနည္းစီ သင္ၾကားျခင္း

သင္ယူေလ့လာရမည့္ အေၾကာင္းအရာတို႔ကို ပိုင္းျခားလ်က္ နည္းနည္းစီ သင္ၾကားျခင္းမွာ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ မွတ္ဥာဏ္ႏွင့္ သိနားလည္မႈတို႔အတြက္ မ်ားစြာ အေထာက္အကူျဖစ္ေစသည္။ သင္ယူေနစဥ္ကာလအတြင္း အလုပ္လုပ္ေနသည့္ မွတ္ဥာဏ္မွာ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္စြမ္းႏွင့္ အခ်ိန္ကာလ ကန္႔သတ္ခ်က္ရွိသည္ကို သုေတသနမွ ေလ့လာေတြ႔ရွိထားပါသည္။ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ျဖစ္ေစ မွတ္ဥာဏ္၏ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မႈမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ အနည္းငယ္ကိုသာလွ်င္ ထိန္းသိမ္းႏို္င္စြမ္းျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ေလရာ တစ္ခ်ိန္တြင္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခု၊ အေတြးအျမင္တစ္ကြက္၊ ကၽြမး္က်င္မႈ တစ္ပိုင္းေလာက္ကိုသာ အခ်ိန္ႏွင့္ ကိုက္ညီစြာ သင္ၾကားသင့္ပါ၏။

အေတြးအေခၚ၊ ယူဆခ်က္တစ္ခုခုကို တင္ျပေဆြးေႏြးျခင္းႏွင့္ ယင္းကို ခ်ဲ႕ထြင္ရွင္းလင္းျခင္း၊ ဥပမာေပးျခင္း၊ တစ္တန္းလံုး ေဆြးေႏြးေစျခင္းတို႔မွာ ေက်ာင္းသားမ်ားအေနျဖင့္ ျပန္လွန္ေတြးေတာခ်ိန္ ရရွိေစျပီး အေၾကာင္းအရာ၊ အခ်က္အလက္တို႔ကို ပိုမိုေၾကညက္ နားလည္ေစပါမည္။

ေတြးေတာစဥ္းစားစရာ တစ္ခုခုအေပၚတြင္ အခ်ိန္ယူ သင္ၾကားသည့္အခါ၀ယ္ ေက်ာင္းသားမ်ားအေနျဖင့္ ဆင္ျခင္ေလ့လာရန္၊ အဓိပၸါယ္ေဖၚရန္ႏွင့္ ေရရွည္မွတ္ဥာဏ္တြင္ သိမ္းဆည္းရန္ လံုေလာက္ေသာ အခြင့္အေရး ကို ရရွိမည္ မဟုတ္ပါလား။ ေလာေလာဆယ္ (သင္ယူေနဆဲ) အလုပ္လုပ္ေနသည့္ မွတ္ဥာဏ္မွာ သင္ယူျခင္း ျဖစ္စဥ္တြင္ ပထမဆံုးအၾကိမ္အျဖစ္ သိမႈနယ္ပယ္အတြင္း ၀င္လာျခင္းျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းအရာ၊ အခ်က္ အလက္ မ်ားစြာကို တစ္ခ်ိန္တည္းတြင္ အလွ်ံပယ္ တင္ဆက္ျခင္း၊ သင္ၾကားျခင္းတို႔မွာ အသိပညာတို႔ကို ရရွိေစရန္ႏွင့္ ဗဟုသုတတို႔ကို ေရရွည္ မွတ္ဥာဏ္တြင္ သိမ္းဆည္းရန္ အခက္အခဲရွိ၏။

ကေလး၏ ဘ၀၊ ျပင္ပေလာကႏွင့္ ဆက္စပ္ေပးျခင္း….

(လတ္တေလာ) ရွင္သန္ အလုပ္လုပ္ေနသည့္ မွတ္ဥာဏ္တြင္ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ၀င္ေရာက္လာသည့္ အခ်က္အလက္တို႔ကို ေရရွည္မွတ္ဥာဏ္တြင္ သိုမွီး သိမ္းဆည္းထားႏုိင္သည္။ ဆန္႔က်င္ဘက္တစ္ခုမွာမူ ေရရွည္မွတ္ဥာဏ္မွာ မတို္င္းတာႏိုင္ေလာက္ေအာင္ပင္ ၾကီးမားက်ယ္ျပန္႔မႈ ရွိေနျခင္းႏွင့္ အခ်က္အလက္ကို ကန္႔သတ္မႈမရွိဘဲ သိုမွီးႏိုင္စြမ္းပင္ျဖစ္သည္။ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ စိတၱေဗဒပညာရွင္ ေအဒရီးယန္ ဒင္မန္း ဒီ ဂရု၏ သုေတသန ေလ့လာမႈအရ ကမၻာေက်ာ္ စစ္တုရင္သမားႏွင့္ လူသစ္တန္းတို႔အၾကား အဓိက ကြာဟခ်က္မွာ အံ့အားသင့္ဖြယ္ရာ ေရႊ႕ကြက္ (သို႔မဟုတ္) လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္အား ၾကီးမားျခင္း တို႔ေၾကာင့္ မဟုတ္ပါ။ သမၻာရင့္ စစ္တုရင္သမားတို႔၏ ေရရွည္မွတ္ဥာဏ္ထဲတြင္ လက္ေတြ႔ ကစားကြက္ ပံုစံမ်ဳိးစံုတို႔ကို က်ယ္ျပန္႔စြာ သိုမွီး သိမ္းဆည္းထားႏုိင္ျခင္းပင္။ ကစားေနစဥ္တြင္ သိုမွီးသိမ္းဆည္းထားသည့္ ကစားကြက္ပံုစံမ်ားထဲမွ ထုတ္ႏုတ္ယူျခင္းႏွင့္၊ လက္ရွိကစားကြက္ႏွင့္ လိုက္ဖက္မည့္ အေကာင္းဆံုး ေရႊ႕ကြက္ကို သိျမင္ႏိုင္စြမ္းကို ဆိုလိုပါသည္။

အျခားေသာ စိတၱေဗဒပညာရွင္တို႔၏ ျပႆနာ အေျဖရွာျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး စူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ားကလည္း ေရရွည္မွတ္ဉာဏ္သည္ အဆင့္ျမင့္ ေတြးေတာ စဥ္းစားျခင္းႏွင့္ သင္ယူေလ့လာျခင္းတို႔အတြက္ အေရးပါသည္ဟု ေထာက္ျပထား၏။

ဆရာဆရာမမ်ားအေနျဖင့္ ကေလးမ်ား ေလ့လာေနသည့္ သင္ခန္းစာအသစ္တို႔ကို သိရွိထားႏွင့္ျပီးေသာ အေၾကာင္းအရာတို႔ႏွင့္ ဆက္စပ္ေပးျခင္းျဖင့္ ေရရွည္မွတ္ဥာဏ္တြင္ သိုမွီးသိမ္းဆည္းရန္ လံႈ႕ေဆာ္ေပးရာ ေရာက္ပါသည္။ သင္ခန္းစာအေဟာင္းတို႔ကို ျပန္လွန္ေလ့က်င့္ေစျခင္း၊ အသစ္ႏွင့္ အေဟာင္းဆက္စပ္ေပးျခင္း၊ အေဟာင္းအခ်င္းခ်င္း၏ ဆက္ႏြယ္မႈတို႔ကို ရွာေဖြေစျခင္း၊ သိရွိထားျပီးေသာ အေၾကာင္းအရာအေပၚတြင္ အေျခခံျပီး အသိအသစ္တို႔ကို ထပ္ဆင့္ တည္ေဆာက္ျခင္းတို႔မွာ ေရရွည္မွတ္ဥာဏ္ထဲတြင္ သိမ္းဆည္းႏိုင္ရန္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစပါသည္။

သင္ၾကားေရး ကိရိယာမ်ား

အသိပညာတို႔ကို အစိတ္အပိုင္းငယ္ေလးမ်ားအျဖစ္ ျဖတ္ေတာက္၍ သင္ၾကားေပးျခင္းႏွင့္ အသစ္ႏွင့္ အေဟာင္း ဆက္စပ္ေပးျခင္း တို႔ကို ထိေရာက္စြာ ေန႔စဥ္ပင္လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ပါသည္။ စနစ္တက်ျပင္ဆင္ထားရွိေသာ သင္ခန္းစာ ဖြဲ႔စည္းပံု organizers၊ အယူအဆ ဆက္စပ္ပံု (concept maps)၊ အေတြးေျမပံု (mind map)၊ ပေဟဠိမ်ား၊ ဉာဏ္စမ္းမ်ားတို႔မွာ ေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ရာေကာင္းလွပါသည္။
သိန္းႏိုင္