လွ်ပ္စီးမီးလံုးႏွင့္ ဖေယာင္းတိုင္

(၁)

အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ အေတာ္ပင္ ေမွာင္ေနျပီ။ ယူေကေဆာင္းတြင္းမွာ ညေနေလးနာရီ ေက်ာ္ကတည္းက အေမွာင္ထုလႊမ္းေနတာမို႕ သူမအိမ္ျပန္ေရာက္ခ်ိန္မွာ အေမွာင္ထု သိပ္သည္းေနတတ္စျမဲ။ ဧည့္ခန္းထဲ ေရာက္လာေတာ့ မီးခလုတ္ကို သူမဖြင့္လိုက္သည္။ သားေလးက တြန္းလွည္းေလးထဲမွာ အိပ္ေပ်ာ္ေနတုန္း စာအျမန္ဖတ္ဦးမွ။ ညေနအလုပ္ ဆင္းသည္ႏွင့္ ဆိုင္တဆိုင္ဆိုင္မွာ ကပ်ာကယာ မုန္႕၀င္စားျပီး၊ ညသန္းေခါင္ထိ ဖြင့္တဲ့ ေက်ာင္းစာၾကည့္တိုက္မွာ သန္းေခါင္ခ်ိန္ထိ စာထိုင္ဖတ္ျပီးမွ အိမ္ျပန္လာေလ့ရွိတဲ့ အတိတ္ဘ၀ေလးကို သတိရမိသြားသည္။ အိမ္ျပန္ေရာက္သည့္ အခါတိုင္း သက္မဲ့စာအုပ္ေတြ မဟုတ္ေတာ့ပဲ သက္ရွိစာအုပ္ေလးကို ဖတ္ေနျဖစ္ခဲ့တာ ႏွစ္ႏွစ္ေတာင္ၾကာလာခဲ့ျပီပဲ။ ဘာပဲေျပာေျပာ ဒီညေတာ့ သက္မဲ့စာေလး ထိုင္ဖတ္ဦးမွပါေလ။

သို႕ေပမယ့္ သူမစိတ္ကူးတို႕က ခ်က္ခ်င္းအေကာင္အထည္ ေပၚမလာ။ မီးခလုတ္ႏွိပ္ေပမယ့္ မီးက လင္းမလာခဲ့။ ဖြင့္လိုက္ပိတ္လိုက္ ျပန္လုပ္ၾကည့္သည္။ အိပ္ခန္းထဲက မီးခလုတ္ဖြင့္ၾကည့္သည္။ ဒီေတာ့မွ အေျဖက ေပၚလာသည္။ ဧည့္ခန္းထဲက မီးလံုးေလး က်ြမ္းသြားသည္ပဲ။ ညၾကီးမင္းၾကီး စတိုခန္းဖြင့္ျပီးလဲ မီးလံုးသစ္နဲ႕ ေလွကားလဲ သြားမယူခ်င္။ သားပစၥည္းေတြနဲ႕ ျပည့္ေနတဲ့ အိပ္ခန္းထဲမွာလဲ မထိုင္ခ်င္။ ဒီေတာ့ အၾကံထုတ္ရသည္။ ထမင္းစား စားပြဲေပၚမွာ တခါတရံ ထြန္းေလ့ရွိသည့္ ဖေယာင္းတိုင္ေလး ရွိေနတာမို႕ အဆင္ေျပသြားသည္။ လူပင္ပန္း၊ စိတ္ပင္ပန္းႏွင့္ သိပ္ပင္ပန္းသည့္ ညမ်ားမွာ မီးညွိျပီး အနားယူဖို႕ ထားထားသည့္ အနံေမႊးေသာ ဖေယာင္းတိုင္ေလးမ်ားကလဲ ရွိေသးသည္။ အားလံုးထြန္းညွိလိုက္ေတာ့ စာဖတ္လို႕ရေလာက္သည့္ အလင္းေရာင္ေလး ရလာသည္။


သူမဖတ္ျဖစ္သည့္ စာအုပ္က Raymond Lamont-Brown ေရးသားသည့္ Kamikaze ဆိုတဲ့စာအုပ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္တုန္းက မဟာမိတ္စစ္သေဘၤာမ်ားေပၚသို႕ ေလယာဥ္မ်ား ထိုးစိုက္ခ်ျပီး အေသခံတိုက္ပြဲ၀င္သြားသည့္ ဂ်ပန္အေသခံ ဆာမူရိုင္းမ်ား အေၾကာင္း ေရးထားသည့္ စာအုပ္။ ဒီလိုစာအုပ္ေလးေတြကို သူမစိတ္၀င္စားသည္။ အထူးသျဖင့္ သူတို႕ရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႕ အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီမ်ား။ တိုင္းျပည္နဲ႕ လူမ်ိဳးအတြက္ဆိုျပီး ရန္သူကို အေသခံ ေခ်မွဳန္းသြားသည့္ အဆိုပါ ဆာမူရိုင္းမ်ား၊ တိုင္းျပည္ကံၾကမၼာအတြက္ ရန္သူေသနတ္ေျပာင္း၀ေရွ႕ကို လက္နက္တစံုတရာ မပါပဲ တိုး၀င္သြားရဲခဲ့ၾကသည့္ ကမၻာအရပ္ရပ္မွ အၾကမ္းမဖက္ဆႏၵျပသူမ်ား၊ ယံုၾကည္ခ်က္ တစံုတရာေၾကာင့္ ၾကိဳးစင္ထက္ကုိ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့လွမ္းတက္သြားခဲ့ဖူးသည့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ား၊ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ျဖစ္ပြားေနေသာ အေသခံဗံုးေဖာက္ခြဲမွဳလုပ္ေနသည့္ အစြန္းေရာက္မ်ား။ သူတို႕အားလံုး၏ ကေလးသူငယ္ဘ၀ ျဖတ္သန္းမွဳ စိတ္ေနစိတ္ထား၊ ၾကီးျပင္းခဲ့ရာ ပတ္၀န္းက်င္၊သူတို႕ဘ၀မွာ သက္ေရာက္မွဳ ရွိခဲ့သည့္ အေတြးအေခၚေတြ၊ တြန္းအားေတြ၊ ဒါေလးေတြကို ေလ့လာျပီး တေန႕က်ရင္ေတာ့ သုေတသနေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္ေလးတခု လုပ္ဦးမယ္လို႕ စိတ္ကူးထားမိသည္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပတ္သက္သမွ် စာအုပ္စာတမ္းေလး ေတြကို သီအိုရီရွဳေထာင့္မွ မဟုတ္ပဲ၊ တဦးခ်င္းစီရဲ႕ အတိတ္ဘ၀ေလးေတြအထိ စိတ္၀င္တစား ေလ့လာေနမိသည္။


ကေလာ့စ္၀စ္ဆိုခဲ့ဖူးသည့္ friction ဆိုတဲ့ လြဲေခ်ာ္မွဳေလးေတြဟာ စစ္ပြဲမ်ားတင္မကပဲ ေနရာတိုင္းမွာ ရွိသည္ထင္ပ။ စာအုပ္ေလးကို ကိုင္ျပီး ဖတ္မယ္လုပ္ခါမွ အစီအရီ ထြန္းထားသည့္ ဖေယာင္းတိုင္ေလးေတြကို ၾကည့္မိရင္း သူမအေတြးထဲသို႕ တစံုတရာက ခ်ဥ္းနင္း၀င္ေရာက္လာသည္။ ပထမအစက်ေတာ့ တန္ေဆာင္တိုင္ပြဲေတာ္ေလး။ ေနာက္ေတာ့ ေမြးရပ္ေျမ။ ေနာက္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ဒီလိုနဲ႕ အေတြးေတြက တစတစ က်ယ္ျပန္႕သြားရင္း လတ္တေလာျဖစ္ေနၾကသည့္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ ျငင္းခံုေဆြးေႏြးေနၾကမွဳမ်ားဆီ အေတြးက ေရာက္သြားသည္။


(၂)

ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး။

ဒီစကားလံုးေလး သူမအေတြးထဲသို႕ ခို၀င္လာခဲ့သည္မွာ သူမ ငါးႏွစ္ခန္႕က ျဖစ္မည္ထင္သည္။ ဒီတုန္းက တီဗြီမွာ ျမန္မာသတင္းကလဲ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္ခန္႕သာ ျပသည္။ ႏိုင္ငံတကာ သတင္းကလဲ ခဏတာမွ်သာ။ သို႕ေပမယ့္ အဖိုးနဲ႕အတူ ႏိုင္ငံတကာသတင္း ၾကည့္ဖို႕ ထိုင္ေစာင့္ရတာက ထိုစဥ္က အလုပ္တခု။ ဒီအခ်ိန္ကာလက ကမၻာတ၀ွမ္း သတင္းမ်ားမွာ အီသီးယိုပီးယား ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမွဳ ျပႆနာက ေနရာယူ လႊမ္းမိုးထားသည့္ကာလ။ ရြက္ဖ်င္တဲေလးေတြ။ ကေလးငယ္ေလးေတြ။ ပံုရိပ္မ်ားက သူမႏွလံုးသားထဲ တိုး၀င္လာခဲ့ၾကသည္။ ဘာမွန္းေတြ ေသခ်ာမသိေပမယ့္ အဖိုးေျပာျပေနသည့္ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမွဳျပႆနာ၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုေသာ စကားလံုးေလးေတြကိုေတာ့ မွတ္မွတ္ရရ သတိရေနျဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ေက်ာင္းသူဘ၀တေလွ်ာက္မွာ ေမေမေခၚသြားဖူးသည့္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ပညာေပးျပပြဲမ်ား၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ပညာေပးျပပြဲမ်ားကို ေရာက္ခဲ့ရျပန္သည္။


သူမသာ ေဆးေက်ာင္းျပီးေအာင္ တက္ျဖစ္ခဲ့လွ်င္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး ဘာသာရပ္ကို အထူးျပဳျဖစ္ခဲ့လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ ဘယ္လိုပဲေျပာေျပာ အေျခအေနအရ ေနာက္ပိုင္းကာလ ျပည္ပမွာ ေက်ာင္းျပန္တက္ျဖစ္ေတာ့ ငယ္စဥ္က စိတ္၀င္စားမွဳေလးမ်ားကို ေသခ်ာေလ့လာခြင့္ ရလာခဲ့ေတာ့သည္။ စီးပြားေရးဆို္င္ရာ မဟာဘြဲ႕တက္ျဖစ္ေတာ့ အဓိက သင္ရမည့္ advanced macroeconomics, advanced microeconomics, econometrics သံုးဘာသာအျပင္ ေနာက္ထပ္ ငါးဘာသာကို ၾကိဳက္ရာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရခဲ့သည္။ မဆိုင္းမတြပင္ political economy အထူးျပဳ က႑မွ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ Health Economics, ပညာေရးဆိုင္ရာ (Economics of Education), ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ (Development Economics), ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ (Defence Economics) ႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာ၊ ျမိဳ႕ျပဆိုင္ရာ (Regional & Urban Economics) တို႕ကို ေရြးခ်ယ္ေလ့လာျဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ သုေတသနဘြဲ႕မ်ား ဆက္တက္ျဖစ္သြားတာမို႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္မဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာေရးႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ ေတြမွာ သုေတသီျဖစ္လာခဲ့ေပမယ့္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ ဘာသာရပ္မ်ားကေတာ့ သူမရဲ႕ research interests အေနနဲ႕ ရွိေနခဲ့ဆဲ။ Public Health and Civil Wars in Burma ဆိုတဲ့ စာတမ္းေလးတခု သုေတသနလုပ္ဖို႕ စျပီးမွ လိုခ်င္တဲ့ data ေတြ အစံုအလင္မရႏိုင္တာမို႕ ရပ္ထားရျပန္သည္။ data မစံုလွ်င္ Information Bias ရွိေနလိမ့္မည္။ သုေတသီတေယာက္နဲ႕ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးသမားတေယာက္ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ တာ၀န္ခ်င္းက သေဘာသဘာ၀ မတူညီတာမို႕ အခ်က္အလက္မစံုပဲနဲ႕ေတာ့ သူမမလုပ္ခ်င္ပါ။


ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအေၾကာင္း စဥ္းစားရင္း ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးက႑ရဲ႕ အေရးၾကီးဆံုး လုပ္ငန္းေဆာင္တာတခုျဖစ္ေသာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးသို႕ သူမ အေတြးမ်ားက ေရာက္သြားသည္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ ခ်မ္းသာဆင္းရဲ ကြာဟမွဳ ၾကီးထြားေနသေရြ႕၊ အေျခခံ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးကို ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားအားလံုး ခံစားခြင့္ မရွိေနသေရြ႕၊ လူတဦးအတြက္ ေန႕စဥ္လိုအပ္ေသာ အာဟာရဓာတ္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္သည့္ အစာအာဟာရကို လူသားတိုင္း စားေသာက္ခြင့္ မရွိေနသေရြ႕ အဆိုပါႏိုင္ငံကို ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေနျပီဟု ေျပာ၍ မရႏိုင္ပါ။ ကမၻာ့ဘဏ္မွ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေ၀သည့္ ကမၻာ့ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး အစီရင္ခံစာအရ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ပေပ်ာက္ေရးသည္ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ၏ အေျခခံအက်ဆံုးေသာ ရည္မွန္းခ်က္တရပ္ ျဖစ္ပါသည္။


ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ပေပ်ာက္ေရးအတြက္ လိုအပ္ေသာ ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ေပၚလစီမ်ား၊ ပါ၀င္ရမည့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ အဖြဲ႕မ်ားကို ပညာရွင္မ်ားက macro level, meso level, micro level ဟူ၍ အဆင့္ (၃) ဆင့္ခြဲ၍ ဆန္းစစ္သတ္မွတ္ၾကပါသည္။

1.

macro level

ထိုအဆင့္အေနျဖင့္ အဓိက ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ရမည့္ ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းႏွစ္ခုမွာ စီးပြားေရးအရ တည္ျငိမ္မွဳ (economic stabilization) ရွိလာေစရန္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႕ ျဖစ္ရန္အတြက္ စီးပြားေရးေပၚလစီတြင္ exchange-rate depreciation ေပၚလစီျဖင့္ ညွိယူရပါမည္။ သြယ္၀ိုက္အခြန္မ်ား ျမွင့္တင္ျခင္းကို မျပဳလုပ္ရပါ။ ဤနည္းလမ္းကို ယူဂန္ဒါတြင္ (၁၉၉၀)တြင္လည္းေကာင္း၊ ေမာ္ေရးရွတြင္ (၁၉၈၀) မွ (၁၉၈၂) အထိလည္းေကာင္း၊ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ (၁၉၈၀) မွ (၉၇) အထိ လည္းေကာင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ေနာက္တနည္းမွာ social capital တည္ေဆာက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႕ျပဳလုပ္ရန္ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရမွ reputation for trust ကို တည္ေဆာက္ရပါမည္။


2.

Meso level


ဒီအဆင့္တြင္ ခ်ဥ္းကပ္လုပ္ကိုင္နည္း သံုးနည္းရွိပါသည္။ ပထမတနည္းမွာ လုပ္အားအသံုးျပဳ က႑မ်ားသို႕ အရင္းအျမစ္မ်ားကို လႊဲေျပာင္းအသံုးျပဳရပါမည္။ ထိုသို႕လုပ္ကိုင္ရန္ လုပ္ငန္းငယ္မ်ား အမ်ားအျပားေပၚေပါက္လာေစရန္ အားေပးေဆာင္ရြက္ရမည္။ အစိုးရမွ အေျခခံ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳမ်ား ထိေရာက္စြာ ေဆာင္ရြက္ရမည္။ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဤနည္းလမ္းအသံုးျပဳ၍ ေအာင္ျမင္မွဳမ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။


ဒုတိယနည္းလမ္းမွာ ျပည္သူ႕ဘ႑ာခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳမ်ားကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ေရး ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ထိုသို႕ျပဳလုပ္ရာတြင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပမွဳပေပ်ာက္ေရးကို ဦးတည္ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။ စီးပြားေရးက႑မ်ားတြင္ လုပ္အားအေျချပဳ သီးႏွံမ်ားထုတ္လုပ္ေရး၊ ေဆာက္လုပ္ေရး၊ စက္မွဳႏွင့္ စြမ္းအင္နည္းပညာမ်ား (ဥပမာ- မိုက္ခရိုဟိုက္ဒရို)စသည္တို႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာေရးကို ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။ Informal sector မ်ားကိုလည္း ေထာက္ခံအားေပးရပါမည္။


တတိယနည္းလမ္းမွာ က႑မ်ိဳးစံုအတြက္ လူမွဳေရးရံပံုေငြမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုရံပံုေငြမ်ားမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ ေက်ာင္း၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း၊ ေရအရင္းအျမစ္ စသည္တို႕အတြက္ ႏိုင္ငံတကာမွ လွဴဒါန္းေသာ ရံပံုေငြမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုရံပံုေငြမ်ားကို စနစ္တက်စီမံခန္႕ခြဲႏိုင္ရန္ institution autonomy ေတာ့ လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။ လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ၾကီးဌာနမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ လိုအပ္ပါသည္။


3.

Micro level


ဒီအဆင့္တြင္ ခ်ဥ္းကပ္ရမည့္ နည္းမ်ားကို ပညာရွင္မ်ားက ေျခာက္နည္းခန္႕ ခြဲျခားေဖာ္ျပထားပါသည္။ ပထမတနည္းမွာ social safety nets မ်ားျဖစ္ပါသည္။ အန္ဂ်ီအိုမ်ားမွ ျဖစ္ေစ၊ ပုဂၢလိကမ်ားမွ ျဖစ္ေစ အေျခခံအစားအေသာက္မ်ား ျပည့္၀စြာရရွေစေရး၊ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ကယ္ဆယ္ေရး၊ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ေရး စသည္မ်ားကို ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးမွဳမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ဒုတိယတနည္းမွာ Public employment ပေရာဂ်က္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ လုပ္အားေျချပဳလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ျဖစ္ေစရပါမည္။ တတိယနည္းလမ္းမွာ ထြက္ကုန္ႏွဳန္းျမင့္မားေသာ သီးႏွံမ်ားအား ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ ေဒသမွ ေတာင္သူမ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ေစျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အေရးအလြန္ၾကီးေသာ ေနာက္ထပ္နည္းလမ္းတခုမွာ ပိုင္ဆိုင္မွဳ ခြဲေ၀မွ်တျခင္း (Asset Redistribution) ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕အတြက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားဘက္မွ ဘက္လိုက္ေသာ လယ္ယာေျမျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မလြဲမေသြ ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ေက်းလက္ေဒသ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ထုတ္လုပ္မွဳအတြက္ အေရးၾကီးေသာ water rights ကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားထံသို႕ ေခ်းငွားမွဳပံုသ႑ာန္ျဖင့္ လႊဲေျပာင္းေပးထားရပါမည္။


ထိုမွ်မကေသး။ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ financial exclusion ကို ဖယ္ရွားႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား (ဥပမာ- ေၾကြးျမီေစ်းကြက္ကို ေအာက္ေျခသို႕ တိုးခ်ဲ႕ျခင္း) စသည္မ်ားကို ျပဳလုပ္ေပးရပါမည္။ အုပ္စုလိုက္ ေခ်းငွားျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ေပးျပီး၊ အာမခံထားျခင္း၊ စုေဆာင္းျခင္းစသည့္ risk management devices မ်ားကိုလည္း ေဆာင္ရြက္ထားရပါမည္။ ထို႕အျပင္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးပရိုဂရမ္မ်ားကိုလည္း တိုးခ်ဲ႕ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။


(၃)


အဆိုပါ အခ်က္မ်ားမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ပေပ်ာက္ေရးေဆာင္ရြက္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ေပၚလစီမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ က်မ္းတေစာင္မဟုတ္၍ အေသးစိတ္ခ်ဲ႕ကာ မေျပာခ်င္ေတာ့ပါ။ ထိုအခ်က္မ်ားအား ျပန္လွန္စဥ္းစားေနမိရင္း အေတြးမ်ားက လက္ရွိအျငင္းပြားေနၾကေသာ ကိစၥရပ္မ်ားဆီသို႕ ေရာက္သြားခဲ့ျပန္သည္။ ဒီလူေတြ ဘာအတြက္ေၾကာင့္မ်ား ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္မလုပ္ပဲ ျငင္းခုန္ေနၾကပါလိမ့္လို႕ သူမေတြးေနမိျပန္သည္။ အျဖစ္က ဒီလိုပါ။


ျမန္မာျပည္အေရးမွာ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ခိုက္ရန္မလို။ လက္ေတြ႕က်ေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပမွဳ ပေပ်ာက္ေရးတို႕ကိုပဲ လုပ္ေဆာင္ရမည္ဟု အခ်ိဳ႕က ဆိုေနၾကပါသည္။ နအဖအတိုက္အခံထဲမွ တခ်ိဳ႕ကလဲ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ခိုက္ရန္လိုသည့္ အဆိုကို ေျပာၾကရင္း စစ္အုပ္စုျပဳတ္က်မွ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးလုပ္ရမည္လိုလို အဆင့္ထိ ေရာက္ကုန္ၾကသည္။ ႏွစ္ဖက္လံုးက သူလုပ္တာ ထိေရာက္တယ္၊ ကိုယ္လုပ္တာ ထိေရာက္တယ္ဟူ၍ ျငင္းေနၾကျပန္သည္။


အမွန္ေတာ့ ေပၚလစီေရးရာမ်ား၊ ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းမ်ားကိုသာ ေလ့လာထားလွ်င္ ျငင္းစရာလံုး၀ မလိုေတာ့သည့္ အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ micro level မွာ တဦးခ်င္း၊ တဖြဲ႕ခ်င္း တႏိုင္တပိုင္ လုပ္လို႕ရသည့္ ကိစၥမ်ားရွိပါသည္။ ထို႕အတူ macro level, meso level မ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ေစတနာေရွ႕ထားျပီး တတပ္တအား ဦးေဆာင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ပါမွ လုပ္လို႕ရသည့္ ကိစၥမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ စစ္အုပ္စုအုပ္ခ်ဳပ္ရာ ကာလတေလွ်ာက္တြင္ စစ္အသံုးစရိတ္ၾကီးမားမွဳ၊ စစ္မ်ိဳးစစ္ႏြယ္မ်ားမွသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို လက္၀ါးၾကီးအုပ္မွဳ၊ စီးပြားေရးေပၚလစီမ်ား၊ ဘ႑ာေရးေပၚလစီမ်ား ထိေရာက္စြာ မခ်မွတ္ႏိုင္မွဳဆိုသည့္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ျပည္သူတို႕ ခါးစည္းခံေနၾကရပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳျပဳလုပ္ရန္ စစ္အုပ္စုအား မဖယ္ရွားပဲ မရပါ။(စကားအသံုးအႏွဳန္းကို ရွင္းစြာ ေျပာထားပါသည္။ စစ္အုပ္စု ဟု သံုးထားပါသည္။ တပ္မေတာ္ဟု မသံုးထားပါ။ တပ္မေတာ္ဟူသည္ ႏိုင္ငံတရပ္၏ ျပည္သူ၊ အစိုးရ၊ စစ္တပ္ ဆိုေသာ ျဖစ္တည္မွဳသ႑ာန္သံုးရပ္တြင္ ပါ၀င္ျပီးသာျဖစ္၍ တပ္မေတာ္ကို မည္သူကမွ ဖယ္ရွား၍ မရပါ။ တပ္မေတာ္ကို တိုင္းျပည္အတြက္ လိုအပ္သည့္ ပံုသ႑ာန္အေနျဖင့္ မဟုတ္ပဲ ျပည္သူ႕ခ်ဥ္ဖတ္အေနျဖင့္ သြတ္သြင္းေနသည့္ စစ္အုပ္စုႏွင့္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ဖယ္ရွားရန္ လိုအပ္ျခင္းကိုသာ ဆိုလိုပါသည္)။


သို႕ျဖစ္ရာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ (ရာႏွဳန္းျပည့္ျဖစ္ျဖစ္၊ ၂၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းပဲျဖစ္ျဖစ္) ရွိေနသေရြ႕ macro level ေပၚလစီမ်ားကို ထိေရာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္၍ ရမည္မဟုတ္ပါ။ meso level အခ်ိဳ႕ႏွင့္ micro level အပိုင္းတြင္ လုပ္လွ်င္ အတိုင္းအတာတခုအထိ ထိေရာက္မည္မ်ားလည္း ရွိပါသည္။ ျမန္မာမ်ားအေနႏွင့္က ျမန္မာျပည္ကို ေစတနာရွိသည္ဆိုလွ်င္ အဆိုပါ အဆင့္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားမေနသင့္ၾကပါ။ micro level ႏွင့္ meso level လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို စိတ္၀င္စားသူမ်ား တကယ္လုပ္ကိုင္ၾကပါ။ (တခုေတာ့ ရွိပါသည္။ ဘာမွ မလုပ္ပဲႏွင့္ macro level ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္အတြက္ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ဖ်က္ေနသည့္ အတိုက္အခံ မ်ားကိုေတာ့ အေၾကာင္းမဲ့ လိုက္လံ တိုက္ခိုက္မေနပါႏွင့္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ အခ်ိန္ကုန္ပါသည္။ လုပ္စရာရွိတာကို ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ လုပ္ရန္သာျဖစ္သည္)


ထို႕အတူ တိုင္းျပည္ျခြင္းခ်က္မရွိ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ လိုအပ္သည့္ macro level ေပၚလစီမ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ေရးအတြက္ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ရမည့္သူမ်ားကလည္း အာဏာရွင္စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရးအတြက္ အားစိုက္ၾကိဳးပမ္းေတြးဆရင္း လက္ေတြ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ၾကရမည္။ သူ႕ဘာသာသူ လူမွဳေထာက္ကူ ကိစၥလုပ္သူမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးထဲ မပါလို႕ဟူ၍ သြားေရာက္တိုက္ခိုက္ ေျပာဆိုျခင္း မျပဳလုပ္မိေစရန္ သတိထားၾကရမည္။


ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ တိုက္ေနၾကလို႕ကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ မျပီးပါ။ ေဆးရံုဆရာ၀န္က ေဆးကုပါသည္။ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနမွ ေပၚလစီေရးဆြဲသူမ်ားက က်န္းမာေရး စီမံကိန္းမ်ား ခ်မွတ္ပါသည္။ အားလံုး ကိုယ့္နည္းကိုယ္ဟန္ျဖင့္ အက်ိဳးျပဳေနသူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အေျခအေနတခုကို ေတြးၾကည့္ပါ။ ဆရာ၀န္ရွိျပီး ေဆးရံုႏွင့္ ေဆး၀ါးမ်ား မရွိပါက ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးကို မည္သို႕ေစာင့္ေရွာက္မည္နည္း။ ထို႕အတူပဲ ေပၚလစီသမားမ်ားမွ ေပၚလစီခ်မွတ္ျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ား မရွိပါက မည္သို႕မည္ပံု ေဆာင္ရြက္ၾကမည္နည္း။ ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္။ ေက်ာင္းဆရာမ်ားရွိျပီး သင္ရိုးႏွင့္ ပညာေရးစီမံကိန္းမ်ား မရွိပါက မည္သို႕ျဖစ္ေနမည္နည္း။ စီမံကိန္းမ်ားရွိျပီး ဆရာမရွိပါက မည္သို႕မည္ပံု စာသင္ၾကမည္နည္း။


ယခုကိစၥမ်ားမွာလဲ ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ “ပညာေရး၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးလုပ္ရမည္။ အတိုက္အခံမ်ားလုပ္ေနသည္မွာ အက်ိဳးမရွိ” ဟု ျပည္ပတြင္ ငုတ္တုတ္ထိုင္ရင္း ေ၀ဖန္ေလကန္ေနသူမ်ားသည္ ျမန္မာျပည္တြင္းတြင္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ား၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ဖူးေသးျခင္း မရွိေၾကာင္း ေသခ်ာလွေပသည္။ စစ္အုပ္စုႏွင့္ ဆက္စပ္လုပ္ကိုင္ျခင္း မ၇ွိသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ေစတနာရွင္မ်ား ၾကံဳေတြ႕ေနတတ္သည့္ အခက္အခဲမ်ား၊ လူမွဳကယ္ဆယ္ေရးကိုေတာင္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူျပဳလုပ္၍ ခြင့္ျပဳခ်က္ယူရမွဳမ်ားကို မသိနားမလည္၍ “ငါ့စကားႏြားရ” ေျပာေနၾကျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ သားဆက္ျခားေရးအတြက္ တအိမ္တက္ဆင္း ပညာေပးေဟာေျပာမွဳမ်ားကိုပင္ ႏိုင္ငံေရးအေရာင္ပါမွာစိုးလို႕ဆိုျပီး၊ ရ၀တ၊ ၾကံ့ဖြတ္တေယာက္မွ တေကာက္ေကာက္လိုက္ေနသည့္ အခက္အခဲမ်ိဳးကို ၾကံဳေတြ႕ဖူးပါရဲ႕လား။ ႏြမ္းပါးသည့္ ရြာငယ္ေလးမွာ ညေနပိုင္း အခမဲ့က်ဳရွင္ေလး ဖြင့္ဖို႕ကိုေတာင္ အဆင့္ဆင့္ လေပါင္းမ်ားစြာ ခြင့္ျပဳခ်က္တင္ေနရျပီး၊ ပညာသင္ႏွစ္ကုန္သြားသည္မ်ိဳးကိုေကာ ၾကံဳဖူးပါရဲ႕လား။ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ ကိစၥမ်ား မဟုတ္ေသး။ လူမွဳေရး၊ ပညာေရးတြင္ေတာင္ ဤမွ်အထိ ကန္႕သတ္ တားျမစ္ခ်င္မ်ားေနေသာ စစ္အုပ္စုအား ဖယ္ရွားရန္ ၾကိဳးစားေနျခင္းကို လိုက္လံတိုက္ခိုက္ေျပာဆိုေနသည့္ ထိုလူမ်ား၏ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးပဲ လုပ္ဖို႕ လိုတယ္ ေျပာေနေသာ စကားသံမ်ားရဲ႕ ေစတနာမွာေကာ တကယ္မွန္ကန္ပါရဲ႕လား။


ထိုနည္းတူပင္။ အတိုက္အခံမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးရာ ကိစၥမ်ားတြင္ တခြန္းတပါဒမွ လာေရာက္ ပါ၀င္ေျပာဆိုတိုက္ခိုက္ျခင္းမရွိပဲ သူ႕ဘာသာသူ လူမွဳေထာက္ကူကိစၥမ်ား၊ လုပ္လို႕ရႏိုင္သေလာက္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးမ်ားတြင္ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ေနသူ မ်ားအား အခ်ိဳ႕ေသာ အတိုက္အခံမ်ားမွ တိုက္ခိုက္ေျပာဆိုျခင္းမွာေကာ မွန္ကန္ နည္းလမ္းက်ပါရဲ႕လား။


အေရးၾကီးသည္ကေတာ့ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္လုပ္ၾကဖို႕ပင္ျဖစ္သည္။ ကိုယ္က က်ြမ္းေလာင္ျပီး ပ်က္ေနသည့္ မီးလံုးကို ေလွကားေထာင္ တက္လဲျပီး မီးလံုးသစ္ အစားထိုးမည္လား။ (သို႕မဟုတ္) အလင္းေရာင္ ခဏတာေပးဖို႕ ဖေယာင္းတိုင္ေလး သြားထြန္းေပးမည္လား။ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး သူ႕နည္းသူဟန္ႏွင့္ေတာ့ ေလာကအလွဆင္ ေနသူမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ တခုေတာ့ရွိပါသည္။ ဖေယာင္းတိုင္ထြန္းမည့္သူကလဲ ထြန္းေပးႏိုင္သည္မွာ ခဏတာပဲဆိုသည့္ သေဘာကို နားလည္ရေပမည္။ မီးလံုးေလာက္ေတာ့ လင္းလာမွာ မဟုတ္တာကို သေဘာေပါက္ရေပမည္။ ထို႕အတူ မီးလံုးတက္လဲမည့္သူကလဲ အခ်ိဳ႕ေသာ ေနရာမ်ားမွာ ဖေယာင္းတိုင္အလင္းေလးေတြ ယာယီလိုအပ္သည္ကို နားလည္ရေပမည္။ ကိုယ္မွန္တယ္၊ သူမွန္တယ္ ျငင္းစရာမလိုပါ။ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္ ထိေရာက္စြာ လုပ္ဖို႕သာ လိုအပ္သည္။


မီးလံုးလဲမည္ဆိုျပီး တက္ရမည့္ ေလွကားကို ဟိုအမွတ္တံဆိပ္ပါေလွကား၊ ဒီအမွတ္တံဆိပ္ပါေလွကားေရြးေနျခင္း၊ ေလွကားေပၚတက္မည့္သူကို ဟိုတီရွပ္တံဆိပ္၊ ဒီတီရွပ္တံဆိပ္ ၀တ္တက္ပါ လုေျပာေနျခင္း၊ တေယာက္ကတက္မည္လုပ္သည္ကို ေနာက္တေယာက္က ဆြဲခ်ျခင္း၊ မီးလံုးပ်က္အား လက္ညွိဳးထိုးျပျပီး လုပ္စားေနျခင္းမ်ား မရွိလွ်င္ေတာ့ မီးလံုးလဲမည့္သူမ်ားမွ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္လုပ္ေနသည္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။


ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္။ ဖေယာင္းတိုင္၀ယ္ရန္ အေၾကာင္းျပျပီး ပိုက္ဆံေတာင္းစားေနျခင္း၊ ျပည္ပေစတနာရွင္မ်ား၏ ေထာက္ပံ့ေၾကးမ်ားကို အာဏာပိုင္ႏွင့္ ေပါင္း၍ ေ၀စားမွ်စားလုပ္ျခင္း၊ မီးလံုးသာ လဲႏိုင္သြားလွ်င္ ကိုယ့္ေနရာေပ်ာက္မည္စိုး၍ လိုက္လံ ပိတ္ဆို႕ တားဆီးေနျခင္း၊ ဖေယာင္းတိုင္ မီးညွိရန္ ေစတနာတရား အမွန္တကယ္လဲ မရွိပါပဲႏွင့္၊ တကယ္လဲ မီးညွိရန္ၾကိဳးစားေနျခင္း မရွိပါပဲႏွင့္ မိမိနာမည္ရေရးအတြက္ မီဒီယာမ်ားေပၚတက္ျပီး အသံေကာင္းဟစ္ေနျခင္း စသည္မ်ား မရွိလွ်င္ေတာ့ ဖေယာင္းတိုင္ထြန္းသူမ်ားမွ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္လုပ္ေနသည္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။


ထိုအခ်က္မ်ားကို ေတြးေနမိရင္း သူမ ထိုင္ေနရာမွ အသာထလိုက္ပါသည္။ ပ်က္ယြင္းေနေသာ လွ်ပ္စီးမီးလံုးေလးကို လဲရပါဦးမည္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ခဏတာ အလင္းေရာင္ေပးသည့္ ဖေယာင္းတိုင္ေလးမ်ားကိုလဲ သူမေက်းဇူးတင္ေနမိပါသည္။


ခင္မမမ်ိဳး (၂၁၊ ၂၊ ၂၀၀၉)