အက္ေဆးမ်ားေရးသားျခင္း (၁)

ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြ ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ ပညာသင္ယူတဲ့အခါ ရင္ဆိုင္ရတတ္တဲ့ အခက္အခဲေလးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ျမန္မာျပည္ပညာေရး နဲ႔ ျခားနားမွဳ အရွိဆံုးျဖစ္ျပီး ေက်ာင္းသားေတြ အနည္းငယ္ ပ်ာၾကရတာကေတာ့ ဘာသာရပ္အလိုက္ ေရးတင္ရတတ္တဲ့ အက္ေဆးမ်ားပါပဲ။ က်ြန္မတို႔ ယူေကႏိုင္ငံက တကၠသိုလ္ေတြမွာ အက္ေဆးမ်ားဟာ စာေမးပြဲရဲ႕ ႏွစ္ဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းကေန ေလးဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ အေရးပါတာမို႔၊ အက္ေဆးမေရးရင္ စာေမးပြဲေအာင္ဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္သလိုပါပဲ။

မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘာသာရပ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေနာက္ဆံုးစာေမးပြဲတခုတည္းနဲ႔ မဆံုးျဖတ္ပဲ coursework ကို ၂၀%(သို႔မဟုတ္) ၄၀% စစ္ေဆးေလ့ရွိျပီး၊ coursework ေအာင္မွ စာေမးပြဲၾကီးကို ေျဖခြင့္ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီ coursework ကို စစ္ေဆးပံုကေတာ့ ဘာသာရပ္ေပၚမူတည္ျပီး အနည္းငယ္ ကြဲျပားပါတယ္။ သခ်ၤာလို၊ စက္မွဳလို ဘာသာရပ္ေတြကလြဲရင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ စစ္ေဆးေလ့ရွိတဲ့ ပံုစံကေတာ့ အက္ေဆးမ်ားေရးခိုင္းျခင္းပါပဲ။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ၊စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး၊ စိတ္ပညာလို ဘာသာရပ္မ်ိဳးေတြမွာ က်ေတာ့ ပိုလို႔ဆိုးပါတယ္။

ပထမႏွစ္ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ဟာ semester တခုမွာ 20 credit ဘာသာရပ္ (၃)ခု ယူရတတ္ပါတယ္။ ဒါမွလဲ semester ႏွစ္ခုဆိုရင္ 120 credits ျဖစ္မွာပါ။ ယူေကပညာေရးမွာက တႏွစ္ကို 120 credits ရွိရပါမယ္။ ဒီလိုနဲ႔ semester တခုဆိုတဲ့ ေလးလတာကာလမွာတင္ ေရးရမယ့္ အက္ေဆးက အနဲဆံုး (၃) ပုဒ္ ရွိလာတတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဘာသာရပ္ေတြဆို ႏွစ္ပုဒ္တင္ရတာမို႔ (၆)ပုဒ္မ်ား ျဖစ္သြားခဲ့ရင္ ပ်ာယာခတ္ၾကရပါေရာ။ Tutorial ေတြမွာ presentation လုပ္ဖို႔ စာဖတ္ရ၊ အက္ေဆးတပုဒ္ျပီး တပုဒ္ကလဲ deadline ေတြ နီးလာၾက၊ စာၾကည့္တိုက္ေတြေျပးရ၊ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ Journal article ေတြေျပးရ၊ လက္ခ်ာအမွီသြားရ နဲ႔ ရွဳပ္ရွက္ခတ္ေနတတ္ပါတယ္။

အတန္းၾကီးလာတာနဲ႔အမွ် အက္ေဆးေရးရမယ့္ စာလံုးအေရအတြက္ကလည္း ပိုမ်ားလာတတ္ပါတယ္။ ပထမႏွစ္မွာ 1500 words ကေန ေနာက္ဆံုးႏွစ္ေရာက္ရင္ 3000 words ေလာက္ျဖစ္သြားျပီး၊ မဟာဘြဲ႔ေရာက္ေတာ့ 3000-5000 words အထိျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ဘြဲ႕ၾကိဳ Dissertation, ဘြဲ႔လြန္ Dissertation, PhD Dissertation ေတြက်ေတာ့ စာလံုးေရေတြ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီ ပါတယ္။ Dissertation work က ေတာ့ သုေတသန ဘက္ကိုဦးတည္ပါတယ္။ ဘာေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ အေျခခံကေတာ့ အက္ေဆးပါပဲ။ အက္ေဆးကို မေၾကာက္သူေတြဟာ Dissertation ေတြကိုလဲ မေၾကာက္ေတာ့ပါဘူး။ ေက်ာင္းေတြျပီးလို႔ လုပ္ငန္းခြင္ေတြထဲေရာက္တဲ့အခါမွာလဲ project ေတြ၊ report ေတြ တင္ရတဲ့အခါ ေအးေအးသာသာျဖစ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အခုဒီေဆာင္းပါးေလးမွာ အက္ေဆးမ်ားေရးသားျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အနည္းငယ္ ေဆြးေႏြးလိုပါတယ္။

အက္ေဆးေရးျခင္း အက်ိဳးေက်းဇူး

ဘယ္အေၾကာင္းအရာပဲလုပ္လုပ္ အဲဒီအလုပ္ရဲ႕ တန္ဖိုးကို သိမွ အဲဒီအလုပ္အေပၚမွာ တန္ဖိုးထားမွဳရွိျပီး မိမိကိုယ္တိုင္လဲ ယံုၾကည္မွဳ ရွိေနမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္က စိတ္၀င္စားမွဳ မရွိတဲ့၊ တန္ဖိုးရွိမယ္လို႔ မထင္တဲ့ အလုပ္ဆိုရင္ မလုပ္တာအေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ကိုယ္တိုင္ယံုၾကည္မွဳမရွိမွေတာ့ တစိုက္မတ္မတ္အားထုတ္မွဳ ဆိုတာ မျဖစ္လာႏိုင္သလို တစိုက္မတ္မတ္ အားမထုတ္ပဲလဲ ေအာင္ျမင္မွဳဆိုတာ ရမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ က်ြန္မ ျမင္မိပါတယ္။ ေက်ာင္းမွာ စာေမးပြဲေအာင္ဖို႔ အက္ေဆးေတြေရးရတဲ့အခါ ေအာင္ရင္ျပီးေရာ ဆိုတဲ့စိတ္မဟုတ္ပဲ ဒီအက္ေဆးေလးေတြဟာ ကိုယ့္ဘ၀အတြက္ အက်ိဳးတကယ္ရွိမယ္ဆိုတာ သိျပီး ေရးလိုက္ရင္ အက္ေဆးေလးေတြရဲ႕ အရည္အေသြးေတြ အရမ္းတက္သြားမွာပါ။ အလုပ္တခုကို လုပ္ရမွာမို႔ လုပ္တာဆိုရင္ စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ားပါတယ္။ လုပ္ခ်င္စိတ္ရွိလို႔ကို လုပ္တာဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္ေလာက္ပင္ပန္းပင္ပန္း ေပ်ာ္စရာ ျဖစ္သြားပါတယ္။ လုပ္ခ်င္စိတ္ရွိလာဖို႔ကလဲ အက်ိဳးေက်းဇူးကို သိရပါမယ္။

အက္ေဆးေလးေတြက ဘာအက်ိဳးေက်းဇူးေပးမလဲ- က်ြန္မတို႔ ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။ အက္ေဆးေတြ ေရးျခင္းျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္ အေတြးအေခၚေလးေတြ ရင့္သန္လာႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာေတြအေပၚမွာ ကိုယ္ပိုင္ရွဳျမင္သံုးသပ္ႏိုင္တဲ့ အရည္အခ်င္းေတြလဲ တက္လာေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါတြင္မက စာေရးသားျခင္းဟာ အိုင္ဒီယာအသစ္ေတြ၊ အေတြ႕အၾကံဳသစ္ေတြကို ျဖစ္ထြန္းေစႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာတရပ္အေပၚမွာ စိတ္ကိုႏွစ္ျပီး ေလ့လာရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ စိတ္ပ်ံ့လြင့္မွဳကိုလဲ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဗဟုသုတေတြလဲ ပိုတိုးပြားေစႏိုင္ပါတယ္။ အက်ိဳးအရွိဆံုးကေတာ့ Expressing yourself လုပ္ႏိုင္တာပါပဲ။ ဒီအရည္အခ်င္းဟာ ဘ၀အတြက္ အရမ္းအေရးၾကီးပါတယ္။ အက္ေဆးေတြ ေရးျခင္းအားျဖင့္ ဒီအရည္အခ်င္းကို တိုးတက္ေစႏိုင္ပါတယ္။

ဥပမာအားျဖင့္ ေရးရမယ့္ အေၾကာင္းအရာေလးက ကမာၻၾကီးေပၚမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးနဲ႔ ပတ္သက္တယ္ ဆိုပါစို႔။ အေၾကာင္းအရာေလးနဲ႔ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ စာရြက္စာတမ္းေတြ စဖတ္ကတည္းက လူသားခ်င္းစာနာနားလည္မွဳ၊ ေဖးဖကူညီလိုမွဳ ေမတၱာတရားေလးေတြ ေပါင္းစပ္ပါ၀င္လာမယ္။ ဘာေၾကာင့္ဒီလိုျဖစ္ရတာလဲ အေၾကာင္းရင္းေတြကို စဥ္းစားမိလာမယ္။ ကမာၻၾကီးရဲ့ တခုေသာေနရာဆီက ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ေနတဲ့ ကေလးငယ္ေလးရဲ့ ငိုယိုသံေတြကို ၾကားေယာင္မိလာမယ္။ အဲဒီအခါမွာ ဒီအေၾကာင္းအရာေလးအေပၚမွာ ခံစားမွုဳေလးနက္လာမယ္။ စိတ္၀င္စားမွဳနဲ႔အတူ ေလ့လာမွဳ ပိုမ်ားလာမယ္။ ကိိုယ့္အျမင္ကိုယ့္အေတြးေလးေတြ ေပါက္ဖြားလာမယ္။ ဒါေတြအားလံုး ေပါင္းစပ္သြားရာကေန ထြက္ေပၚလာမယ့္ စာသားေတြဟာ အက္ေဆးေကာင္းေလးတပုဒ္ကို တည္ေဆာက္ေပးမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။

ေနာက္တခုအက်ိဳးေက်းဇူး ရွိတာကေတာ့ အခ်ိန္အတိုင္းအတာတခုအတြင္းမွာ လုပ္ရျခင္းပါပဲ။ Time constraint ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ အခ်ိန္တိုင္းဟာ တန္ဖိုးရွိျပီး၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မွဳကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ ေက်ာင္းသားတေယာက္ရဲ့ ဘ၀မွာ စိတ္ေလစရာ အမ်ားအျပား ၾကံဳတတ္ပါတယ္။ မိေ၀းဖေ၀း၊ ေရေျမျခားမွာ culture မတူတာေလးေတြလည္း ရွိေတာ့ ၾကံဳလာေအာင္ ေစ့ေဆာ္မွဳေတြကလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။ အက္ေဆးေလးေတြ ေရးစရာရွိေနတဲ့အခါက်ေတာ့ စာဖတ္ခ်ိန္ဖတ္၊ အားကစားလုပ္ခ်ိန္လုပ္၊ ေက်ာင္းက society ေတြ၊ ေက်ာင္းသားသမဂၢဆိုင္တာေတြ လုပ္စရာ ရွိတာလုပ္ျပီးရင္ ေရးရမယ့္အေၾကာင္းအရာ ေလးေတြအတြက္ စာေတြဖတ္ရင္း အခ်ိန္ကို အက်ိဳးရွိရွိ ကုန္လြန္လိုက္သလို ျဖစ္သြားပါတယ္။

ေနာက္တခုက deadline ေတြနဲ႔လုပ္ရတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးပါ။ ဘယ္ေန႔မွာ အျပီးတင္ရမယ္ဆိုကတည္းက ဘယ္ႏွစ္ရက္အခ်ိန္ရတယ္၊ ဘယ္ရက္မွာ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုျပီး ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ကိုယ္ကိုကိုယ္ self-organizing လုပ္တဲ့ skill တက္လာပါတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္ထဲမွာလဲ deadline ေတြနဲ႔ လုပ္ရတဲ့အခါ ၾကိဳတင္က်င့္သားရျပီးသား ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ သူမ်ားခ်ေပးလိုက္တဲ့ deadline တခုကို အခ်ိန္မွီျပီးလိုက္ႏိုင္တဲ့အတြက္လဲ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ယံုၾကည္မွဳတက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာတခု ျပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္သြားတာဟာ ေသးေသးၾကီးၾကီး ကိုယ္ရဲ့ေအာင္ျမင္မွဳတခုပါ။ အမွတ္မ်ားမ်ားရတာမရတာေတြထက္ ကို္ယ့္ဘက္က လုပ္စရာရွိတာကို ရွိသင့္တဲ့ အားစိုက္မွဳတခုနဲ႔ ျပီးေျမာက္မွဳဆိုတာကိုက ေက်နပ္အားရစရာမ်ိဳးပါ။ ေနာင္တခ်ိန္ဘ၀မွာ အခက္အခဲေတြ ရွိလာတဲ့အခါ ဒီေအာင္ျမင္မွဳေလးေတြကို ျပန္သတိရမိျပီး တြန္းအားျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ အက္ေဆးတခုကို သတ္မွတ္ခ်ိန္မွာျပီးေအာင္ ေသခ်ာေရးႏိုင္တာဟာလဲ အရည္အခ်င္းတခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအရည္အခ်င္းကို တိုးတက္ေအာင္ အက္ေဆးေလးေတြက ဖန္တီးေပးေနတာပါ။

ေနာက္အက်ိဳးေက်းဇူးတခုကေတာ့ Tutor ေတြဆီက ျပန္လာမယ့္ feedback ေတြပါ။ ဒီ feedback ေလးေတြကေန ကိုယ့္ရဲ့အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေလးေတြကို သိႏိုင္ပါတယ္။ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ အက္ေဆးတခုျဖစ္ေအာင္ ဘာေတြျပဳျပင္ဖို႔လိုသလဲဆိုတာကိုလဲ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာေတြနဲ႔ သြားေဆြးေႏြးလို႔ ရပါတယ္။ တပည့္တေယာက္အတြက္ တံခါးမဖြင့္ထားတဲ့ ဆရာဆိုတာမရွိပါဘူး။ ဆရာေတြကို ေၾကာက္ဖို႔မလိုပါ။ ေလးစားဖို႔ေတာ့လိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဆရာဆိုတာ ဘ၀စစ္ေျမျပင္ကို စစ္ထြက္ရေတာ့မယ့္ တက္သစ္စ လူသားေလးေတြကို လိုအပ္မယ့္ အရည္အခ်င္း၊ ခံႏိုင္ရည္၊ သက္လံုေကာင္းမွဳနဲ့ စစ္၀တ္တန္ဆာေတြ ျဖည့္ဆည္းေပးတဲ့ ဖန္ဆင္းရွင္ေတြပါ။ တပည့္တေယာက္ရဲ့ ဘ၀ကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ရုပ္လံုးပီျပင္ေအာင္ ထုဆစ္ေပးေနတဲ့ အနာဂတ္ဖန္ဆင္းရွင္ေတြပါ။ သူတို႔ေတြဆီက ျပန္လာတဲ့ feedback ေတြနဲ႔ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြ သိရတဲ့အခါမွာ ေနာက္တခါက်ရင္ ဘယ္ေနရာမွ အာရံုစိုက္ရမလဲ ဆိုတာေတြသိလာပါတယ္။

ဒါကေတာ့ အက္ေဆး ေရးသားျခင္းရဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြပါ။ အက္ေဆး ေမးခြန္းေတြကို ဘယ္လိုနားလည္ေအာင္ လုပ္မယ္၊ လိုအပ္တဲ့ references ေတြ ဘယ္လိုရွာမယ္၊ အက္ေဆး outline ကို ဘယ္လို plan ခ်မယ္၊ အက္ေဆးကို ဘယ္လိုေရးမယ္၊ references ေတြကို ဘယ္လို cite လုပ္မယ္။ Harvard system သံုးမယ္၊ Numeric system သံုးမယ္ စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေနာက္ပိုင္း ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပသြားပါမယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၃၁၊၁၀၊၂၀၀၇)

ကၽြန္မ၊ သမိုင္းနဲ႕ ေထာ္ေလာ္ကန္႕လန္႕ ပညာေရး

သမိုင္းကို သင္တာ မအ ေအာင္လို႕လို႕ သမိုင္းပါရဂူ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ မွာ ကၽြန္မတို႕ ေတြ သမိုင္း ဆိုတာကို တတိယတန္း ေက်ာင္းသူ ဘ၀က စၿပီး သင္ၾကားခဲ့ၾကရပါတယ္။ ကၽြန္မတို႕ ေတြ သမိုင္းကို မွန္မွန္ကန္ကန္ သင္ၾကားခံခဲ့ၾကရရဲ႕လား။ ေက်ာင္းမ်ားမွာ သမိုင္းကိုဖတ္ၿပီး ေက်ာင္းသားမ်ား ကိုယ့္အျမင္ကို ေဆြးေႏြးတင္ျပ အေတြးဖလွယ္ခဲ့ၾကရရဲ႕လား။ စတုတၱတန္း ဆရာမက လြဲလို႕ တျခားဆရာမ်ား ထံက တခါမွ မရခဲ့ ဖူးပါဘူး။ ဆရာမ ေက်ာက္သင္ပုန္းမွာ ေရးေပးတဲ့ ေမး၊ ေျဖ သင္ခန္းစာမ်ားကိုလိုက္ကူးၿပီး သမိုင္းကို သမိုင္း ေၾကာင္းလို မေလ့လာခဲ့ရဘဲ ေၾကာက္စရာ က်က္စာတစ္ရပ္ အေနနဲ႕ အလြတ္က်က္ၿပီး ေျဖခဲ့ ၾကရတဲ့ ေက်ာင္းသား ေတြ ဒုနဲ႕ေဒးပါ။

ကၽြန္မရ႕ဲအဘြားကို အဘိုးက သမိုင္းပါေမာကၡလို႕ ေနာက္ၿပီးေခၚပါတယ္။ ကေလးပံုျပင္ စာအုပ္ထဲက ပံုျပင္ မ်ားကို ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာဘဲ သူသိတတ္သမွ် သမိုင္းေၾကာင္းမ်ားဟာ ကၽြန္မတို႕လို ေျမးမ်ားအတြက္ အိပ္ရာ၀င္ ပံုျပင္ မ်ား ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ အဘြားဆိုေတာ့ ေက်ာင္းက ဆရာမလို ေၾကာက္စရာလဲ မလို၊ ကိုယ့္ ကိုလဲ စကားသြက္တဲ့ ေျမးဆိုၿပီး သိပ္ခ်စ္တဲ့ အဘြားက ေမးသမွ်ကို မၿငီးမျငဴ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေျဖေပးပါ တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ကၽြန္မဟာ သမိုင္းကို အိပ္ရာ၀င္ ပံုျပင္အျဖစ္ ေလ့လာႏိုင္ၿပီး အမွတ္ေကာင္း ရခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အထက္တန္းေရာက္ေတာ့ ျပႆနာ စပါေရာ.. ဆရာေပးတဲ့ ေမး၊ ေျဖေတြကို အလြတ္မက်က္ ဘဲ ျပန္ ေ၀ဖန္ ဆန္းစစ္ မိတဲ့အတြက္ တက္တဲ့ ျပႆနာပါ။ ဆရာနဲ႕ ကၽြန္မၾကားက ျပႆနာ မဟုတ္ပါ ဘူး။ ဆရာနဲ႕ ကၽြန္မက တစ္ဘက္ ပညာေရးစနစ္က တစ္ဖက္ တက္ၾကတဲ့ ျပႆနာ ပါ။ န၀မတန္းမွာ အတန္းထဲက မိနစ္ ၂၀တြင္း အၾကိဳက္ဆံုး သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ ေခါင္းစဥ္နဲ႕ စာစီစာကံုးၿပိဳင္ပြဲမွာ ကၽြန္မကို အားရခဲ့တဲ့ ျမန္မာစာ ဆရာ အတန္းမွဴးနဲ႕ ဒသမတန္းက ျမန္မာစာ ဆရာတို႕က ကၽြန္မကို အေတာ္ အားထားခဲ့ၾကရွာပါတယ္။ ကၽြန္မတို႕ ေက်ာင္းက ျမန္မာတျပည္လံုး ပထမ၊ ဒုတိယ၊ တတိယ စသျဖင့္ ဗိုလ္စြဲေနက်မို႕ သူတို႕က ကၽြန္မကို ျမန္မာစာ ေနရာမွာ ေတာ္ေတာ္ အားကိုးခဲ့ၾကတာပါ။

ျပႆနာ က မိဘုရားဖြားေစာ ေက်ာက္စာပါ။ မိဘုရားဖြားေစာ ေက်ာက္စာကို သင္ဖို႕မွာ ဖြားေစာကို အလွဴဒါန အတြက္ ေတာ္ေတာ္ အမႊမ္းတင္ ေပးရပါတယ္။ ကၽြန္မက ဆရာမ်ား ေပးတဲ့ ဒီလိုေမး၊ ဒီလိုေျဖ စနစ္ကို မလိုက္နာ ပါဘူး။ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ကိုယ့္အေတြးနဲ႕ကိုယ္ ေျဖပါတယ္။ ကၽြန္မကို ဒီလို မေျဖဖို႕ ဆရာမ်ားက နားခ်ရွာပါတယ္။ ၀န္ႀကီးဌာနက ထုတ္ေပးတဲ့ ဆရာလက္ကိုင္ သင္ရိုးကိုေတာင္ ဆရာမ်ားက ကၽြန္မကို ငွားရွာပါတယ္။ သင္ရိုးနဲ႕ အညီ ေျဖမွ အမွတ္ေကာင္းမွာမို႕ ကၽြန္မကို ျမန္မာစာ အမွတ္ အေကာင္း ဆံုးဆု ရေစခ်င္လို႕ပါ။ တႏိုင္ငံလံုးက ဆယ္တန္း ေက်ာင္းသားမ်ား ရင္ခုန္တဲ့ အေျခခံပညာ အထက္တန္း စာေမးပြဲမွာ ျမန္မာစာမွာ မိဘုရားဖြားေစာ ေက်ာက္စာမွ ရရွိေသာ ဖြားေစာရဲ႕ စိတ္ေနစိတ္ထားကို ေမးပါ တယ္။ ကၽြန္မကလဲ ေခါင္းမာစြာနဲ႕ ကၽြန္မ ယံုၾကည္ လက္ခံတဲ့ အတိုင္း ေျဖပါတယ္။ စာေမးပြဲခန္းက ထြက္လာတဲ့ ကၽြန္မကို ဆရာက သမီးေျဖႏိုင္လားတဲ့ ေမးရွာပါ တယ္။ ဟုတ္ကဲ့ ဆရာ သမီး သိပ္ေျဖႏိုင္ ပါတယ္ ဆိုေတာ့ ဘယ္အပုဒ္ကိုေျဖလဲတဲ့။ ဖြားေစာေက်ာက္စာကို ဒီလို ေျဖလိုက္ တယ္ ဆိုေတာ့ ဆရာက သက္ျပင္းခ်ရင္း ေခါင္းယမ္းရွာပါတယ္။ ကၽြန္မ ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့အတိုင္းပဲ ျမန္မာစာကို ကၽြန္မ ဂုဏ္ထူး ထြက္ခဲ့ေပမယ့္ ဆရာေတြ ေမွ်ာ္မွန္းတဲ့ အျမင့္ဆံုး အမွတ္နဲ႕ လြဲခဲ့ပါတယ္။

ကၽြန္မ ဘယ္လိုေျဖခဲ့လဲ ဆိုေတာ့ လွဴခ်င္တန္းခ်င္၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ပီပီ ဘာသာတရားကို သက္၀င္ယံုၾကည္ ၿပီး ေကာင္းတဲ့ တျခား အခ်က္ေတြ သူ႕စိတ္ထဲမွာ အမ်ားႀကီး ပါေပမယ့္ ဆိုးတဲ့ စိတ္ထားအေနနဲ႕

မိဘုရားဖြားေစာဟာ သူ႕ေက်ာက္စာတစ္မ်က္ႏွာမွာ ငါ ဆယ့္ရွစ္လံုး ပါေအာင္ ငါခ်င္းထပ္ ေက်ာက္စာ ေရးထိုး ခဲ့တဲ့အတြက္ ငါစြဲ ငါမာန္ ႀကီးေၾကာင္း
အလွဴကုိ ေက်ာက္ထက္ အကၡရာ တင္ရာမွာ ငါ့လင္မင္းႀကီး၊ ငါ့သားေျမးႀကီး၊ ငါ့ေျမးမင္းႀကီးလို႕ မင္းမ်ိဳး ျဖစ္ရ တာကို အမႊမ္းတင္ေနခဲ့ေပမယ့္ သူ႕ဖခင္ လယ္သမားႀကီးကို ေက်ာက္စာမွာ မေတြ႕ရတဲ့အတြက္ မိဘေက်းဇူးနဲ႕ ဘ၀ေဟာင္းကို ေမ့ၿပီး ေရႊနန္းစည္းစိမ္ ကိုသာ သာယာမက္ေမာသူလို႕ ေကာက္ခ်က္ ခ်ႏိုင္ေၾကာင္း

ေျမးေတာင္ ဘုရင္ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ သူ႕အသက္ဟာ ေတာ္ေတာ္ အိုေနၿပီလို႕ တြက္လို႕ရေပမယ့္ အလွဴအတန္း လုပ္ၿပီး သူ႕အတြက္ကိုသာ လူစည္းစိမ္၊ နတ္စည္းစိမ္ကိုသာ အဓိက ထားၿပီး ေတာင္းဆိုခဲ့တဲ့အတြက္ သိဃၤသူ႕သမီး ေက်ာက္စာ နဲ႕ အႏွစ္သာရ လြန္စြာ ျခားနားေနေၾကာင္း၊ မင္းစည္းစိမ္ကို ေတာ္ေတာ္ ယစ္မူး သာယာေနသည္မွာ ထင္ရွားေနေၾကာင္း
ေက်ာက္စာကို ဖတ္ၿပီး ဘယ္အလွဴက ဘာအတြက္လို႕ စီမံခန္႕ခြဲပံုကို ေတြ႕ရတဲ့အတြက္ အေသးစိတ္ စီမံ ခန္႕ခြဲ လိုစိတ္ ျပင္းပ်သည္ကို ေတြ႕ရေၾကာင္း၊ ပုဂံ နန္းတြင္းေရး မွာလဲ ေတာ္ေတာ္ စီမံခန္႕ခြဲ ခဲ့တယ္လို႕ ယူဆရေၾကာင္း၊ သူ႕လက္ထက္မွာပဲ တရုတ္ေျပးမင္း ရာဇ၀င္ တြင္ခဲ့ရတဲ့အတြက္ ပုဂံထီးနန္း က်ဆံုးခဲ့ရတဲ့ အတြက္ သူ႕စနက္နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ စီမံခန္႕ခြဲမႈ စြမး္ရည္ကို သံသယ ရွိဖြယ္ ျဖစ္ေၾကာင္း

အဲလို ေျဖလိုက္မိပါတယ္ရွင္။ အဲလို အေျဖကို ဘာလို႕မ်ား မႏွစ္ၿမိဳ႕ႏိုင္ရတာပါလိမ့္။ ဘာလို႕မ်ား အမွတ္ မေပးႏိုင္ ရတာပါလိမ့္။ ဘာလို႕မ်ား အဲလို မေျဖေစခ်င္ရတာပါလိမ့္။ ကၽြန္မကေတာ့ ကိုယ့္ယံုၾကည္ခ်က္ကို အမွတ္နဲ႕ မလဲ ႏိုင္ပါ။ အမွတ္နည္း ခဲ့ရတဲ့ အတြက္လဲ ကိစၥမရွိပါ။ သုိ႕ေသာ္ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဘုရင္မ်ိဳး ဘာလုပ္လုပ္ ေကာင္းပါတယ္ လို႕ခ်ည္း ဘာေၾကာင့္ ခုထိ လက္ခံက်င့္သံုးကာ ပညာေရးတြင္ ျပဌာန္း ထားရပါသနည္း။ ဒါအျပင္ ရာဇ၀င္ ဆရာ အဆက္ဆက္တို႕ကလဲ လယ္သူမ ဘ၀ကေန မင္းသံုး ဆက္ မိဘုရားႀကီး ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဖြားေစာကို အမႊမ္းခ်ည့္ တင္ထားၾကပါတယ္။ သာမန္ အညၾတ အိမ္တြင္းေအာင္း ကၽြန္မ အေနနဲ႕ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ တစ္ေထာင္ ခန္႕က မိဘုရား ဖြားေစာကို မနာလိုစရာ အေၾကာင္း မရွိပါဘူးေနာ္။

မင္းဆိုတာ သမုတိနတ္မို႕ စိတ္နဲ႕ေတာင္ မျပစ္မွားေကာင္းဘူး ဆိုတ့ဲ စကားကို ၾကားရေတာ့ ၿပံဳးမိပါတယ္။ ျမတ္စြာ ဘုရားက သူ႕ကိုေတာင္ သူ႕စကားကို မ်က္စိမွိတ္ မယံုဘဲ ေ၀ဖန္ဖို႕ ကာလာမသုတ္မွာ ေဟာၾကားခဲ့မွေတာ့ ေ၀ဖန္ ဆန္းစစ္တာကို ျပစ္မွားတာလို႕ ယူဆလို႕ မရေၾကာင္း ထင္းထင္းႀကီး ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ သံုးေလာက ထြတ္ထား ဘုရားရွင္က သူ႕ကိုေတာင္ ေ၀ဖန္ ဆန္းစစ္တာ လက္ခံရင္ မင္း ဆိုတာ သမုတိ နတ္မကလို႕ ဘာျဖစ္ျဖစ္ ဘုရား ထက္ေတာ့ အမ်ားႀကီး နိမ့္တာ လူတိုင္း သိပါတယ္။ ေ၀ဖန္ ဆန္းစစ္ မခံႏိုင္တာ မခံရဲတာ ဘာလို႕ပါလိမ့္။
ျမတ္စြာဘုရားကို ကၽြန္မတို႕ ယံုၾကည္ ကိုးကြယ္ ေနသည္မွာ သူက ဘုရားျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ သူဘာလုပ္လုပ္ အေကာင္းထင္ၿပီး ကၽြန္မတို႕က ယံုၾကည္ ကိုးကြယ္ ေနျခင္း မဟုတ္ပါ။ ဓမၼစၾကာ တရားဦးေလး ေဟာဖို႕အေရး တပည့္သာ၀ကမ်ားက သူ႕ဆီသြားၿပီး ဆည္းကပ္သည္ မဟုတ္၊ ဘုရားရွင္က တပည့္သာ၀က မ်ားထံ သြားၿပီး တရားေဟာ ရရွာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတာင္ ပဥၥ၀ဂၢီ ငါးပါးက ဘုရားလို႕ လက္မခံပါဘူး။ ငါ့တရားကို နာၿပီးမွ ငါ့ကို ဆံုးျဖတ္ဟု ဆိုကာ တရားေဟာရင္း တရားအဆံုးမွာ ပဥၥ၀ဂၢီ ငါးပါးလံုး ရဟႏၲာ ျဖစ္ၿပီး ျမတ္စြာဘုရားကို ဘုရားဟု လက္ခံ လိုက္ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ သူေဟာေသာ တရား၊ သူ႕လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ ကၽြန္မတို႕က သူ႕ကို ဘုရားဟု သတ္မွတ္ ကိုးကြယ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သူက ဘုရားျဖစ္ေနလို႕ ကၽြန္မတို႕က သူ႕တရားကို လက္ခံတာ မဟုတ္ပါ။ ထို႕အတူ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ လက္ထက္က လူမ်ားကလည္း ကၽြန္မတို႕နည္းတူ တရားကို နာၿပီးမွ ဘုရားဟု လက္ခံ ၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုရဲ႕ ယံုၾကည္လက္ခံမႈကို အာဏာနဲ႕ ရယူခဲ့တာ မဟုတ္ဘဲ မဟာ ကရုဏာေတာ္နဲ႕သာ ရရွိခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ငါေဟာလို႕ ဆိုၿပီးလဲ မ်က္စိမွိတ္ မယံုလိုက္ပါနဲ႕ဦးလို႕ေတာင္ အတိအလင္း မိန္႕ဆို ေဟာၾကားၿပီး သတၲ၀ါတို႕ရဲ႕ ပညာမ်က္စိ အလင္းဓာတ္ကို ဖြင့္ေပးခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ တန္ခိုးေတာ္ အနႏၲရွင္ ျဖစ္ လ်က္ လူအမ်ား ဘုရားရဲ႕ တရားကို ယံုဖို႕ တန္ခုိးနဲ႕ မလုပ္ခဲ့ဘဲ အပင္ပန္းခံၿပီး ၄၅ႏွစ္တိတိ တရားေဟာျပ ဆံုးမ ေတာ္ မူခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ျမတ္စြာဘုရားက ကာလာမသုတ္တြင္ ဒီလုိ ေဟာၾကားခဲ့ရင္း သူတရားေတာ္ မ်ားနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး တေလာကလံုးကို စိန္ေခၚႏိုင္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ေကသမုတၲိ နိဂံုးသား ကာလာမမင္းတို့အား ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားျခင္း...
“ ကာလာမ မင္းတို႔ ၊ သင္တို႔မွာ ယံုမွားသံသယ ၿဖစ္သင့္ေပ၏ ။ သင္တို႔သည္္

(၁) ေၿပာသံ ၾကားကာမ်ွၿဖင့္ ဟုတ္ၿပီ ။ မွန္ၿပီ ဟု အတည္မယူကုန္လင့္ဦ း ။
(၂) အစဥ္ အဆက္ စကားမ်ားၿဖင့္လည္း မယူကုန္လင့္ဦ း ။
(၃) ဤသို႔ ၿဖစ္ဖူသတတ္ဟူေသာ စကားမ်ွၿဖင့္လည္း မယူကုန္လင့္ဦ း ။
(၄) ပိဋကတ္စာေပ နွင့္ ညီညြတ္ေပသည္ ဟူ၍လည္း မယူကုန္လင့္ဦ း ။
(၅) ၾကံဆေတြးေတာ၍ ယူၿခင္းမ်ွၿဖင့္လည္း မယူကုန္လင့္ဦ း ။
(၆) အၿခင္းအရာကို “ ၾကံစည္” ေသာ အားၿဖင့္လည္း မယူကုန္လင့္ဦ း ။
(၇) မွတ္ယူထုိက္ေသာ သေဘာမ်ွၿဖင့္လည္း မယူကုန္လင့္ဦး ။
(၈) ငါတို႔ေလးစားေသာ ရဟန္း၏ စကားဟူ၍ လည္း မယူကုန္လင့္ဦး ။

ကာလာမ မင္းတို႔ ---

(၉) ဤတ႐ားတို႔ကား အကုသိုလ္တရား ။ အၿပစ္ရွိေသာ တရား ။ ပညာရွိတို႔ ကဲ႕ရဲ႕အပ္ေသာ တရားတည္း ။ထိုတရားတို႔ကို က်င့္သံုးပါက အစီးအပြားမရွိၿခင္ငွာ ၊ ဆင္းရဲၿခင္းငွာ ။ ၿဖစ္ကုန္၏ ဟု သင္တို႔သည္ “ မိမိတို႔ ကိုယ္တိုင္ ” သိေသာ အခါ၌ ယင္းတို႔ကို စြန္႔ပယ္ရာ၏ ။

(၁၀) ဤတ႐ားတို႔ကား ကုသိုလ္တရား ။အၿပစ္ မရွိေသာ တရား ။ ပညာရိွိတုိ႔ ခ်ီးမြမ္းအပ္ေသာ တရားမ်ားၿဖစ္၍ ယင္းတို႔ကို က်င့္သံုးပါက အစီးအပြားရွိသည္ ခ်မ္းသာၿခင္းငွါ ၿဖစ္သည္ဟု “မိမိ ကိုယ္တုိင္ ” သိေသာ အခါ၌ မူ သင္တို႔သည္ ယင္းတို႔နွင့္ ၿပည့္စံု ေနကုန္ရာ၏ ။

( အဂုၤတၱရနိကာယ္ ။ တိက နိပါတ္ ။ မဟာ ဝဂ္ ေကသ မုတၲိသုတ္)
ဒါေၾကာင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားမ်ား အေနနဲ႕ မွတ္ေက်ာက္ တင္ခံႏိုင္ဖို႕ လုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မတို႕ ႏိုင္ငံရ႕ဲ ပညာေရးက မွတ္ေက်ာက္ကို ပစ္ပယ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားကို ေကာင္းကြက္ခ်ည့္ ရွာခိုင္း၊ အမႊမ္းတင္ခိုင္းတာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားဖက္ကိုခ်ည့္ စဥ္းစားေပးခိုင္းၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ခံ လူတန္းစားရဲ႕ ခံစားခ်က္နဲ႕ ဘ၀ဒုကၡေတြကို လ်စ္လ်ဴရႈေနတာကို ၀မ္းနည္းစြာ ေတြ႕ရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူေရာ အုပ္ခ်ဳပ္ခံပါ လူသားေတြ၊ အမိေျမရဲ႕ ႏိုင္ငံသားေတြခ်ည့္ပါပဲ။ ဒီလို ပညာေရးစနစ္ေၾကာင့္ ဒီလို အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ ျဖစ္လာတာလား ဒီလုိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္က ဒီလုိ ပညာေရးစနစ္ကို သင္ၾကားေစတာလား စဥ္းစားစရာပါ။ သင္သာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ေနရာေရာက္ရင္ ဘယ္လို စဥ္းစားမလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္း ထက္ သင္သာ ဒီလို အုပ္ခ်ဳပ္ခံရရင္ ဘယ္လို စဥ္းစားမလဲ ဆိုတာေလးကိုလဲ တျပန္တလွည့္ ေတြးေပးၾကဖို႕ ေကာင္းပါတယ္။ လူမိ်ဳးတူခ်င္း၊ လူသားခ်င္း ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္ေလးမ်ား ရွိၾကရင္ ဒီလို ၂ဦး၂ဖက္ လံုးအတြက္ မွ်တတဲ့ အေတြးေလးမ်ား ၀င္ၾကရင္ ေရးရက်ိဳး နပ္ပါၿပီ။ ကၽြန္မရဲ႕ ေဆာင္းပါးေလးကိုလဲ ကာလာမ သုတ္နဲ႕ ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီး ေ၀ဖန္ေပးၾကပါဦးေနာ္…

ကိုယ္ေတြ႕ျမန္မာ့ပညာေရး (အပိုင္း-၁)

အခုအပတ္ေတြက ယူေက တကၠသိုလ္ေတြရဲ႕ ေက်ာင္းဖြင့္ရာသီပါ။ ေက်ာင္းဖြင့္ရာသီေတြရဲ့ ထံုးစံအတိုင္း ဆရာ၊ ဆရာမေတြေရာ၊ သုေတသန ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေတြပါ ဖတ္လက္စ စာအုပ္ေတြေဘးခ်၊ ေရးလက္စစာတမ္းေတြ အသာေခါက္ျပီး အလုပ္မ်ားၾကရပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ course advisor appointment ေတြ၊ သင္ရိုးေတြ၊ reference ေတြကို update လုပ္တဲ့ meeting ေတြ၊ ဘာသာရပ္အလိုက္ course co-ordinator ေတြနဲ႔ lecturer ေတြ၊ Teaching Assistant ေတြရဲ့ သီးသန္႕ေတြ႕ဆံုပြဲေတြ၊ ပါ၀င္ထားတဲ့ society အဖြဲ႔ေတြရဲ့ welcome party စတာေတြနဲ႕ ေက်ာင္းေလာကမွာ ဒီအခ်ိန္ရယ္၊ စာေမးပြဲခ်ိန္ေတြရယ္ဟာ အလုပ္ရွဳပ္ဆံုးပဲ ျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။

ယူေကမွာက မ်ားေသာအားျဖင့္ tutorial ခ်ိန္ေတြ တာ၀န္ယူဖို႔ tutor ေတြ ခန္႔ေလ့ သိပ္မရွိပါဘူး။ (PhD, MPhil, MLitt, MRes) စတဲ့ သုေတသနေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြကိုပဲ Teaching Assistant ေတြ ျပန္လုပ္ခိုင္းေလ့ရွိပါတယ္။ သုေတသနေက်ာင္းသားေတြမွာ တကၠသိုလ္ကေန တိုက္ရိုက္ studentship ေပးထားသူေတြ၊ Research Council ေတြက studentship ေပးထားသူေတြ၊ ကိုယ့္ပိုက္ဆံနဲ႔ကိုယ္ တက္ေနသူေတြစသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အားလံုးထဲမွာ တကၠသိုလ္က studentship ယူထားသူေတြကေတာ့ အလုပ္ရွဳပ္ဆံုးပါပဲ။ ပညာသင္ၾကားစရိတ္၊ သုေတသနစရိတ္အပါအ၀င္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ေနစရိတ္၊ စားစရိတ္ (အဲ-ကေလးငယ္ရွိရင္ ကေလးထိန္းစရိတ္) ပါေပးျပီး၊ အပူအပင္မရွိ ပညာဆံုးခန္းတိုင္ေအာင္ တာ၀န္ယူေပးပါတယ္။ အျပန္အလွန္ အေနနဲ႔ တပတ္မွာ ပ်မ္းမွ် (၆)နာရီခန္႔ ဘြဲ႔ၾကိဳသင္တန္းေတြရဲ့ tutorial ခ်ိန္ေတြမွာ တာ၀န္ယူေပးရပါတယ္။ ေက်ာင္းဖြင့္ခ်ိန္၊ စာေမးပြဲခ်ိန္ေတြမွာလဲ လိုအပ္ရင္ လိုအပ္သလို တာ၀န္ယူေပးရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ tutorial မဟုတ္တဲ့ တျခား အခ်ိန္ေတြအတြက္ သင့္တင့္တဲ့ လုပ္အားခကို ထပ္ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ စာေမးပြဲခန္းေစာင့္ရင္လဲ အခန္းေစာင့္ေၾကး အပိုေဆာင္းေပးပါတယ္။ လူတေယာက္ရဲ့ လုပ္အားနဲ႔ အခ်ိန္ကို အလြန္ပဲ တန္ဖိုးထားတတ္ၾကပါတယ္။

ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြရဲ့ ဘ၀ေရွ႕ေရးကိုလဲ အေတာ္ဂရုစိုက္ၾကတယ္။ ေက်ာင္းစဖြင့္ခ်ိန္မွာ ေက်ာင္းသားတိုင္း မျဖစ္မေန လုပ္ရတဲ့အလုပ္ကေတာ့ course advisor နဲ႔ ေတြ႔ဆံုျခင္းပါ။ ပါေမာကၡေတြ၊ ကထိကေတြကိုယ္တိုင္ တေယာက္စီကို ေသခ်ာေတြ႔ဆံုျပီး သူတို႔ major ယူထားတဲ့ ဘြဲ႔အတြက္ လိုအပ္မယ့္ credit points ေတြ၊ တျခားေရြးခ်ယ္ယူႏိုင္တဲ့ minor ဘာသာရပ္ေတြကို ေသခ်ာရွင္းျပ၊ ေမးခြန္းေတြေျဖနဲ႔ တေယာက္ကို အနဲဆံုး (၁၅) မိနစ္ခန္႔ အခ်ိန္ေပးၾကပါတယ္။ Economics တက္မယ့္သူကလဲ chemistry ကို minor ယူခ်င္ယူတာပါပဲ။ Economics ကို Physics နဲ႔ joint honors တက္သူလဲ ရွိတာပါပဲ။ အေရးၾကီးတာက ေက်ာင္းသားရဲ့ စိတ္၀င္စားမွဳပါ။ သူစိတ္၀င္စားတဲ့ ဘာသာရပ္ေတြကို လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ေပးျခင္းအားျဖင့္ ပညာသင္ၾကားေရးကို လြယ္ကူ ေခ်ာမြတ္ေစသလို၊ သူရဲ့စိတ္ဓာတ္ဟာလဲ အျမဲတက္ၾကြေနပါတယ္။ ပညာကို လိုခ်င္စိတ္ရွိေနပါတယ္။

ဘြဲ႔ရျပီးသားသူေတြထဲက သူတို႔ရျပီးသားဘာသာရပ္ကို ဘြဲ႔လြန္ဆက္မသြားခ်င္ေတာ့လို႔ စိတ္၀င္စားမွဳေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ career change ဖို႔အတြက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ တျခားဘြဲ႔တခုကိုပဲ ပထမႏွစ္ကေန စတက္သူေတြလဲ ရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို အသက္ ေျခာက္ဆယ္ေက်ာ္ေနပါျပီ။ ပင္စင္ယူျပီးမွ ပညာရပ္အသစ္တခုကို ထပ္ေလ့လာေနတာပါ။ “ပညာလို အိုသည္မရွိ” စကားပံုေလးကို သြားသတိရမိပါတယ္။ တဆက္တည္းမွာပဲ “ဘြဲ႔တခုရရင္ ျပီးေရာေပါ့။ ဘာလုပ္လို႔ရမွာလဲ” ဆိုတဲ့ အတိတ္တုန္းက ၾကားခဲ့ဖူးတဲ့ စကားသံေတြကို သြားသတိရမိပါတယ္။

ပညာေရးမွာ အတတ္ပညာကအဓိကလား၊ အသိပညာက အဓိကလား၊ အတန္းပညာက အဓိကလား၊ ဘ၀ပညာက အဓိကလားဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကိုေတာ့ အခု argue မလုပ္ခ်င္ေသးပါ။ ဒါေပမယ့္ United Nations Development Programme (UNDP) ကေန လူတေယာက္ရဲ့ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ တိုင္းတာတဲ့ Human Development Index (HDI) အခ်က္ေတြထဲက တခုျဖစ္တဲ့ Knowledge ကိုေတာ့
(2/3* adult literacy rate + 1/3 * mean years of schooling) ဆိုတဲ့ formula ေလးနဲ႔ တြက္ခ်က္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။

ႏိုင္ငံတခုရဲ့ Economic Growth အတြက္ Technology နဲ႔ Human Capital (Education) ဟာ ၂၁ရာစုရဲ့ အေရးၾကီးဆံုး က႑ေတြျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ႏိုင္ငံတိုင္း၊ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ Education ကို အလြန္ပင္ ေရွ႔တန္းတင္ ေနရာေပးၾကေပမယ့္ က်ြန္မတို႔ ျမန္မာျပည္မွာကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဘ႑ာရဲ့ ရာႏွဳန္းအနည္းငယ္မွ်ကိုပဲ ဒီက႑မွာ သံုးေလ့ရွိတယ္။ သံုးတဲ့ရာႏွဳန္းအနည္းငယ္မွာလဲ ရွိျပီးသား တကၠသိုလ္ၾကီးေတြကို အသံုးမျပဳပဲ တကၠသိုလ္အသစ္ေတြကို မလိုတဲ့ေနရာမွာ ေဆာက္လိုေဆာက္နဲ႔ ျဖဳန္းပစ္ျပန္ပါတယ္။ အေျခခံပညာေရး၊ အဆင့္ျမင့္ ပညာေရး ႏွစ္ခုစလံုးမွာ စနစ္က်တဲ့ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြ၊ သင္ေထာက္ကူေတြ မရွိျပန္ပါဘူး။ ပညာရွင္ေတြကို ပညာရွင္ေတြလို မဆက္ဆံျပန္ေတာ့ brain drain ျပႆနာကလဲ အရမ္းကို ၾကီးမားပါတယ္။

ပညာေရးေလာကထဲကို academic တေယာက္အေနနဲ႔ ၀င္လာျပီဆိုကတည္းက သူတို႔ဆီမွာ ပညာရပ္ကို စိတ္၀င္တစား ႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုးမွဳေတြ ရွိၾကစျမဲပါ။ လူ႔ေဘာင္ေလာကကို အက်ိဳးျပဳႏိုင္မယ့္ သုေတသနေတြ လုပ္ခ်င္မယ္၊ ပညာကို မွ်ေ၀ေပးခ်င္မယ္၊ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ conference ေတြ၊ workshop ေတြ လုပ္ခ်င္မယ္၊ research institute ေတြ ေထာင္ခ်င္မယ္၊ တိုင္းျပည္အတြက္ မိမိပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ရွဳေထာင့္ကေန လိုအပ္ခ်က္ေတြ ေတြ႕ရင္ တင္ျပေဆြးေႏြးခ်င္မယ္ စိတ္ေတြ ရွိေနၾကပါမယ္။ ဒီလိုလူေတြကို ၀ါဒေရးရာ အဖြဲ႔ေတြထဲ အတင္း၀င္ခိုင္း၊ ဘာေတြမွန္းမသိတဲ့ စာရြက္စုတ္ေတြ လက္ထဲထိုးေပးျပီး လူထုစည္းေ၀းပြဲေတြ တက္ေျပာလိုေျပာခိုင္း၊ ေက်ာင္းသားေတြကို watchdog လုပ္ခိုင္းလိုလုပ္ခိုင္း၊ အရည္အခ်င္းအတိုင္းမဟုတ္ပဲ အေအာင္ေပးခိုင္းလိုေပးခိုင္းေတြ လုပ္လာတဲ့အခါ၊ သုေတသနဆက္ျပဳဖို႔လဲ အခြင့္အေရးေတြ မရွိတဲ့အခါ ဘယ္လိုပညာရွင္မ်ိဳးကမွ ေနခ်င္စိတ္ရွိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ ပါရဂူဘြဲ႔ရသူဆိုတာကေတာင္ အဲဒီပညာရပ္ကို နားလည္စျပဳစပဲ ရွိေသးတယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္ မဟုတ္ပါလား။ ျမန္မာျပည္က ပညာေရးက႑ ဖ်က္ဆီးခံရမွဳအေၾကာင္းကိုေတာ့ ေနာက္ပိုင္းမွ data ေတြနဲ႔ သုေတသန ျပဳပါဦးမယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ၾကံဳခဲ့ဖူးတဲ့ ကိုယ္ေတြ႕ပညာေရး အေၾကာင္းေလးကို အနည္းငယ္ မွ်ေ၀ခြင့္ျပဳပါ။ ျမန္မာျပည္မွာ study guide လုပ္ဖူးတာေလးေတြ၊ က်ဴရွင္သင္ဖူးတာေလးေတြပဲ ရွိတာမို႔ ပညာေရးစနစ္ထဲက ဆရာ အေတြ႕အၾကံဳေတာ့ မရွိခဲ့ပါ။ ေက်ာင္းသားအေတြ႔အၾကံဳပဲ ရွိတာမို႔ အဲဒီအေၾကာင္းေလးေတြကိုပဲ ျပန္ေျပာင္းေအာက္ေမ့ ေရးသားခ်င္ပါတယ္။

အေျခခံပညာေရး

အေျခခံပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အျဖစ္အပ်က္ေလးတခ်ိဳ႕ကို ျပန္သတိရမိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က ပညာေရးစနစ္နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး၊ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ သင္ၾကားေရးပံုစံနဲ႔ ဆိုင္ပါတယ္။

က်ြန္မအေျခခံပညာေရး သင္ယူခဲ့ရတာက နယ္ျမိဳ႕ေလးတစ္ခုမွာပါ။ ပထမဆံုးမွတ္မိေနတဲ့အျဖစ္အပ်က္ကေတာ့ ရွစ္ေလးလံုးအေရးေတာ္ပံု မတိုင္ခင္ ၁၉၈၇ ခု ကာလမွာပါ။ အဲဒီတုန္းက က်ြန္မ (၃)တန္းပါ။ တေန႔မွာေတာ့ ဆရာမနဲ႔ က်ြန္မ ျပႆနာတခုအၾကီးအက်ယ္တက္ပါတယ္။ သူသင္တဲ့ သခ်ၤာပုစာၦကို တျခားနည္းနဲ႔ေရာ တြက္လို႔မရဘူးလားဆိုျပီး ကိုယ္ထင္တဲ့နည္းကို ေျပာမိရာက စတာပါ။ အေျဖကတူတူပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သူသင္တဲ့နည္းအတိုင္းပဲ တြက္မွ အမွန္ေပးမယ္လို႔ တဘက္သတ္ စီရင္ခ်က္ခ်ပါေတာ့တယ္။ က်ြန္မ ဆရာမကို ေစာ္ကားေနတာမဟုတ္ပါ။ အနေႏာၱအနႏၱ ငါးပါးမွာ တပါးအပါအ၀င္ပါ။ က်ြန္မေျပာခ်င္တာက ျမန္မာျပည္က စာသင္ခန္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳ မဟုတ္ပဲ၊ ဆရာ ဗဟိုျပဳ ျဖစ္ေနတဲ့အခ်က္ကိုပါ။ တေန႔လံုး ဆရာေတြကခ်ည္းပဲ ရွင္းလင္းသင္ၾကားေနရတာျဖစ္တာမို႔ ဆရာေတြအတြက္လဲ အလြန္ပင္ပန္းရသလို ေက်ာင္းသားေတြ အတြက္လဲ ပ်င္းရိျငီးေငြ႔စရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြရဲ့ ေတြးေခၚေျမာ္ျမင္မွဳေတြ၊ ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြး ေတြကိုလဲ ထိခိုက္ေစပါတယ္။ တစံုတခုလုပ္ရင္ initiative မျဖစ္ေတာ့ပဲ တေယာက္ေယာက္ကျပသျပီးမွ၊ တေယာက္ေယာက္က စလုပ္ျပီးမွ လုပ္တတ္တဲ့ အက်င့္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးမွဳေတြ မရွိပဲ သင္ထားတဲ့အတိုင္း က်က္မွတ္ေနရတာျဖစ္လို႔ သူတပါးခူးျပီးသားထမင္းကိုမွ စားတတ္တာေလးေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ အဆိုးဆံုးကေတာ့ ပညာသင္ၾကားသူနဲ႔ ပညာသင္ယူသူၾကားမွာ ေၾကာက္ရြံ႕မွဳ စည္းတခု ျခားသြားတဲ့ ကိစၥပါ။ ဆရာမကသင္၊ က်ြန္မတို႕ကက်က္၊ ေနာက္တေန႔ စာျပန္၊ မရရင္ ျပစ္ဒဏ္ဆိုတဲ့ ၾကက္တူေရြးသင္ၾကားေရးစနစ္ရဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲဟာ အခုအခ်ိန္အထိ က်ြန္မေပၚကို effect တခု သက္ေရာက္ေနဆဲပါပဲ။ ဆရာ၊ ဆရာမေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးတဲ့အခါ ေမးခြန္းေမးဖို႔ ရွိန္ေနတဲ့ ျပႆနာပါ။ ကိုယ့္ယူဆခ်က္ကို လြတ္လပ္စြာ ေျပာဖို႔ တခါတရံ ႏွဳတ္ေႏွးေနတတ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြရဲ့ intelligence ကို ေဖာ္ထုတ္ေပးျပီး၊ ဆရာနဲ႔တပည့္ အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံမွဳတဲ့ ပညာသင္ၾကားေရးပံုစံကို ေျပာင္းလဲဖို႔ လိုတယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္။

ေနာက္တခုကေတာ့ ၈၈ အေရးေတာ္ပံု ေနာက္ပိုင္းကာလမွာပါ။ ဒီတခါကေတာ့ ကံေကာင္းလို႔ ေက်ာင္းထုတ္မခံရတာပါ။ ျဖစ္ပံုက (၆)တန္းမွာ သင္ရတဲ့ ျမန္မာ့သမိုင္းဘာသာရပ္ဟာ က်ြန္မဖတ္ဖူးတဲ့ စာအုပ္ထဲက တခ်ိဳ႕အခ်က္ေတြနဲ႔ကြဲေနတာကို သူငယ္ခ်င္းေတြကို ေျပာမိတာပါ။ အေရးေတာ္ပံုကာလမွာ ေက်ာင္းတႏွစ္ပိတ္ေတာ့ အဖိုးလက္ထက္ကတည္းက စုေဆာင္းထားတဲ့ စာအုပ္ေတြဖတ္ဖို႔ အခ်ိန္ရသြားပါတယ္။ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးလို႔ပဲ ဆိုရမွာပါ။ အဲဒီမွာ ႏိုင္ငံေရးစာအုပ္တခ်ိဳ႕လဲ ပါေလေတာ့ ေက်ာင္းမွာသင္တဲ့ သမိုင္းတခ်ိဳ႕ဟာ တမ်ိဳးပါလားလို႔ စေတြးမိလာတယ္။ ေတြးမိတဲ့အတိုင္း ရိုးရိုးေလးေျပာတာပါ။ ဒါေပမယ့္ က်ြန္မႏိုင္ငံေရး ေျပာေနပါတယ္ဆိုျပီး ေက်ာင္းက မိဘေခၚေတြ႕လိုေတြ႕၊ အိမ္မွာ က်ြန္မအဖမ္းခံရေတာ့မွာပဲဆိုျပီး မိသားစုေတြက ငိုလိုငို၊ သူငယ္ခ်င္းေတြက ေရွာင္လိုေရွာင္၊ ဆရာမေတြက ေစာင့္ၾကည့္လို ေစာင့္ၾကည့္နဲ႔ အေတာ္ဒုကၡ မ်ားသြားရပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က သမိုင္းသင္ရိုးအမွားေတြကေန ေက်ာင္းသားေတြေပၚ ရိုက္တဲ့ ဂယက္ပါ။ ပိုဆိုးတာက သမိုင္းမွားၾကီးကို ဘုမသိဘမသိနဲ႔ လက္ခံၾကရတာကိုပါ။ တပ္မေတာ္ဆိုတာနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ကယ္တင္ရွင္ၾကီး ဆိုတာကို သမိုင္းကာလအဆင့္ဆင့္မွာ ေရးထားတာေတြ၊ ဖယ္ဒရယ္မူကို ျပည္ေထာင္စု ျဖိုခြဲမယ့္မူအျဖစ္ေရးထားတာေတြဟာ သမိုင္းေၾကာင္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အေရးေတြမွာ မမွန္ကန္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းေတြ၊ အေတြးအေခၚေတြဆီကို ဦးတည္သြားေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတြကို အဟုတ္ထင္ျပီး၊ စစ္တကၠသိုလ္သြားတက္ၾကတဲ့ က်ြန္မသူငယ္ခ်င္းေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ သူတို႔ တကယ္ကို မသိၾကတာ၊ နားမလည္ၾကတာကို ေတြ႔ရတယ္။ စနစ္ဆိုးက သင္ရိုးမွားေတြရဲ့ သားေကာင္ေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကပါတယ္။ မ်ိဳးဆက္လိုက္ကို ဂယက္ရိုက္ေစတဲ့ ပညာေရးစနစ္အမွားမ်ိဳးပါ။

ေနာက္ကိစၥတခုကေတာ့ က်ြန္မရွစ္တန္းေလာက္မွာ ၾကံဳခဲ့တာပါ။ ရွစ္တန္းမွာ က်ြန္မတို႔ အတြက္ ဖြံ႔ျဖိဳးေရးခ်ိန္ဆိုတာရွိပါတယ္။ ဂီတျဖစ္ျဖစ္၊ ပန္းခ်ီျဖစ္ျဖစ္၊ အိမ္တြင္းမွဳျဖစ္ျဖစ္ ယူရပါတယ္။ က်ြန္မဆိုတာကေတာ့ ျမန္မာျပည္ေျမပံုေတာင္ မနည္း ဆြဲေနရသူဆိုေတာ့ ပန္းခ်ီနဲ႕ကလဲ မျဖစ္၊ ဂီတဆိုတာမွာလဲ ခံစားတတ္တာက လြဲရင္ ဖန္တီးဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ (သီခ်င္းဆိုမိရင္ေတာင္ ကိုယ့္အသံၾကားျပီး ကို္ယ္ျပန္ စိတ္ညစ္ရသူ)ျဖစ္ေလေတာ့ မယူႏိုင္၊ အိမ္တြင္းမွဳဆိုရာမွကလဲ အပ္ေပါက္ထိုးရမယ့္အစား ေတာထဲသြားျပီး က်ားနဲ႔သာ ေတြ႔ပါရေစေတာ့လို႔ ဆုေတာင္းမိေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ထြန္းမွဳ မရွိတဲ့သူုျဖစ္ျပန္နဲ႔ အေတာ္ပဲ ဦးေႏွာက္ေျခာက္ရပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ အၾကံတခုရတာနဲ႔ တသက္လံုးေသာ့ခတ္ပိတ္ထားခံရတဲ့ စာၾကည့္တိုက္ထဲက စာအုပ္ေလးေတြကို အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဖတ္ခြင့္ေတာင္းရပါတယ္။ စာၾကည့္တိုက္ထဲက စာအုပ္ဆိုတာ ဖတ္ဖို႔ ထားတာေပမယ့္ စုတ္ျပဲပ်က္စီးမွာ စိုးလို႔ဆိုျပီး ဘယ္သူမွ ဖတ္ခြင့္မရွိပဲ ေသာ့ပိတ္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္း ခံေနၾကရပါတယ္။ စာအုပ္ေလးေတြကို လြတ္ေျမာက္ခြင့္ ေပးခ်င္ေပမယ့္ ေတာင္းဆိုသူ က်ြန္မမွာရလိုက္တဲ့ ရလာဒ္ကေတာ့ ေက်ာင္းေဘာလံုးကြင္းထဲမွာ အမွိဳက္ေကာက္ပါတဲ့၊ ဒါနဲ႔ပဲ က်ြန္မလို တျခားဟာေတြ မလုပ္ခ်င္သူေတြရဲ့ ဖြံ႔ျဖိဳးေရးအခ်ိန္ အမွိဳက္ေကာက္ပြဲ စရေတာ့တာပါပဲ။ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြမွာ သူ႔ဘာသာ စိတ္၀င္စားရာေတြရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေပးဖို႔လိုအပ္လွပါတယ္။

ျပီးေတာ့ စာၾကည့္တိုက္ကိစၥပါ။ အေျခခံပညာေက်ာင္းေတြမွာ ေက်ာင္းသားေတြကို တကယ္ဖတ္ခြင့္ျပဳတဲ့ စာၾကည့္တိုက္ေတြ ရွိသင့္ပါတယ္။ အသိပညာေပးစာအုပ္ေတြ ထားသင့္ပါတယ္။ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ စာအုပ္ေတြ ရွိသင့္ပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြဟာ ျပင္ပအငွားဆိုင္ေတြ ေရာက္ကုန္ပါေရာ။ ျပင္ပအငွားဆိုင္ေတြကို မေကာင္းေျပာတာမဟုတ္ပါ။ လူငယ္ထုအေပၚ တာ၀န္ယူစိတ္ရွိတဲ့ ဆိုင္ထိုင္သူမ်ားကိုလဲ ေတြ႔ဖူးပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ က်ြန္မရဲ့ ေက်ာင္းျပင္ပ ဆရာေတြ၊ လမ္းျပၾကယ္ေတြလို႔ေတာင္ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ စာအုပ္ေကာင္းမ်ားစြာကို ညႊန္ျပေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူ႕စိတ္လူ႔မေနာဆိုတာက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေလေတာ့ တခ်ိဳ႕ဆိုင္ေတြက ပိုက္ဆံရရင္ျပီးေရာ၊ ကေလးဖတ္သင့္မဖတ္သင့္ေတြကို စိတ္မ၀င္စားပဲ ငွားတတ္ၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက စာေပစိစစ္ေရးဆိုတာကလဲ ႏိုင္ငံေရး၊ ေပၚလစီေရးကိုပဲ လုပ္ေနၾကျပီး အသက္ဘယ္ႏွစ္ႏွစ္ေအာက္ မဖတ္ရ ဆိုတဲ့စနစ္မ်ိဳးေတြလဲမရွိေလေတာ့ မျဖစ္သင့္တာေတြ ျဖစ္ကုန္တာေတြ ရွိပါတယ္။

တကယ္ဆို ေက်ာင္းသားလူငယ္ေလးေတြ စာေပနဲ႔ေမြ႔ေလ်ာ္တတ္ေအာင္၊ အသိပညာ တိုးပြားေအာင္ စာၾကည့္တိုက္ဆိုတာေတြကို ေက်ာင္းတြင္းသာမက အရပ္ထဲေတြမွာပါ အမ်ားအျပား ဖြင့္ၾကရမွာပါ။ စာအုပ္ပ်က္စီးမွာမို႔ စာေပးမဖတ္တာဟာ စာအုပ္တစ္ခုရဲ့ ျဖစ္တည္မွဳကို အေလးမထားရာ ေရာက္ပါတယ္။ စာအုပ္ဆိုတာ အလွျပပန္းကန္ျပားေလးေတြ၊ အလွျပငါးေလးေတြလို ထိုင္ၾကည့္ေနဖို႔ ေပၚလာတာမဟုတ္ဘူးလို႔ က်ြန္မေတာ့ ယံုၾကည္ထားပါတယ္။ စုတ္ျပဲပ်က္စီးမွဳ မရွိေအာင္လဲ စည္းကမ္းျပ လမ္းညႊန္ေပးလို႔ ရပါတယ္။ စာရြက္ေတြလွန္ရင္ စနစ္တက်ဘယ္လိုလွန္ရမယ္၊ ဖတ္ျပီး ခဏခ်ထားခ်င္ရင္ Bookmark ေလးေတြနဲ႔ ဘယ္လိုထားရမယ္၊ စာရြက္ေတြ မေခါက္ရဘူး၊ စာအုပ္ကို ခ်ခ်င္ရာမခ်ထားရဘူး၊ မဖတ္ေတာ့ရင္ စနစ္တက် စားပြဲေပၚ ဘယ္လိုျပန္တင္ရမယ္ စသည္ျဖင့္ ေျပာဆိုသင္ျပထားလို႔ ရတာပါပဲ။

အခုေတာ့ “ခ်ီလြန္းရင္ခ်ိ“ဆိုသလို ဟိုဟာမလုပ္ရ၊ဒီဟာမလုပ္ရ ဆိုတာေတြေအာက္မွာ ခူးျပီးသားထမင္းတင္မက ၀ါးျပီးေက်ြးတာကိုမွ စားခ်င္တဲ့ အေျခအေနကို ဆိုက္ေရာက္ရေတာ့တာပါပဲ။ အထက္တန္းေက်ာင္းသား အရြယ္ေတြအထိ ျမန္မာစာ၊ အဂၤလိပ္စာ စာစီစာကံုးေတြကို အလြတ္က်က္ေနၾကရတာဟာ ဒီစာၾကည့္တိုက္ေတြ အားနည္းမွဳရဲ့ ဆိုးက်ိဳးရလာဒ္ပါပဲ။ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ေရးမယ္ဆိုရင္ေတာင္ ကိုးကားစရာ၊ ေလ့လာစရာ resource ေတြက limitation ျဖစ္ေနပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ စာၾကည့္တိုက္ေတြ (မွတ္ခ်က္။ ေပၚလစီေရးရာစာၾကည့္တိုက္မ်ား မဟုတ္ပါ) ျမိဳ႕ရြာအႏွံံ႔၊ ေက်ာင္းအႏွံ႔မေပၚေသးသေရြ႕ Human Capital Investment မွာ က်ြန္မတို႕တိုင္းျပည္ဟာ အနိမ့္ဆံုးျဖစ္ေနမွာပါပဲ။ ပညာေရးက႑ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဟာလဲ ေႏွာင့္ေႏွးေနမွာပါပဲ။

ေနာက္ကိစၥရပ္တခု အမွတ္ရေနမိတာကေတာ့ ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူဘ၀မွာ ၾကံဳခဲ့ရတဲ့ကိစၥပါ။ ဒီျဖစ္ရပ္ကေတာ့ ေက်ာင္းသားတဦးခ်င္းစီရဲ့ individual learning style နဲ႔ ပတ္သက္ပါတယ္။ က်ြန္မတို႔ေက်ာင္းက နယ္ေက်ာင္းေပမယ့္ အေတာ္ကို စည္းကမ္းၾကီးပါတယ္။ ေအာင္ခ်က္ေကာင္းေအာင္ ဆရာဆရာမေတြက ေစတနာအရမ္းထားျပီး ၾကိဳးစားသင္ေပးၾကပါတယ္။ ဒီအထဲမွာက အီကိုဆရာမကေတာ့ အသင္အျပလဲေကာင္း၊ အရိုက္လဲၾကမ္းတာေၾကာင့္ အလြန္ကို နာမည္ၾကီးပါတယ္။ ဒီဆရာမနဲ႔ က်ြန္မနဲ႔မွ ထိပ္တိုက္ကို ေတြ႔ခဲ့ရတာပါ။ ျပႆနာအစက ဒီလိုပါ။ က်ြန္မတို႔ အထက္တန္းေရာက္တဲ့ႏွစ္မွာပဲ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရရဲ့ ေစတနာဆိုတာၾကီးေၾကာင့္ သိပၸံနဲ႔ ၀ိဇၨာဘာသာရပ္ေတြ ေပါင္းသင္ရတဲ့ ပညာေရးစနစ္သစ္ၾကီးနဲ႔ စေတြ႔ၾကရပါတယ္။ နဂိုကဆို ျမန္မာ၊ အဂၤလိပ္၊ သခ်ၤာ ဘာသာေတြျပီးရင္ သိပၸံသမားကလဲ ဇီ၀၊ ဓာတု၊ ရူပသံုးဘာသာထပ္ယူ၊ ၀ိဇၨာသမားကလဲ သမိုင္း၊ ပထ၀ီ၊ အီကိုသံုးဘာသာထပ္ယူနဲ႔ စုစုေပါင္း ေျခာက္ဘာသာ စီသာ သင္ၾကရပါတယ္။ အဲ- က်ြန္မတို႕လက္ထက္က်ေတာ့ သိပၸံဘာသာေတြကို ေပါင္းျပီးတဘာသာ၊ ၀ိဇၨာဘာသာေတြကို ေပါင္းျပီး တဘာသာနဲ႔ (၅)ဘာသာဆိုေပမယ့္ (၉)ဘာသာ သင္ေနရသလိုျဖစ္သြားပါေရာ။ ဟိုလဲစပ္စပ္စပ္စပ္၊ ဒီလဲစပ္စပ္စပ္စပ္နဲ႕ ဘာမွကို ေရေရရာရာမသိရတဲ့ အျဖစ္မ်ိဳးပါ။ သင္ရိုးေတြ ျဖတ္ေတာက္ ေလွ်ာ့ေပါ့ထားတယ္ဆိုေပမယ့္ စနစ္တက်မဟုတ္ပဲ အခန္းေတြေက်ာ္၊ အခန္းေတြေပါင္းနဲ႔ ေရာက္တတ္ရာရာေတြ ျဖစ္ေနတာပါ။

က်ြန္မကလဲ ေရာက္တတ္ရာရာဆို အလြန္ကို စိတ္ဆိုးတတ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာတခုကို ေသခ်ာမသိပဲ ဟိုေယာင္ေယာင္၊ ဒီေယာင္ေယာင္ အျဖစ္မ်ိဳးကို ေက်နပ္တတ္သူ မဟုတ္ျပန္ေတာ့ သင္ရိုးေဟာင္းေတြပါ ျပန္လွန္ေနတာနဲ႔ တေန႔စာတေန႔က်က္တဲ့ကိစၥကို မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါ။ နံနက္ (၇)နာရီဆို က်ဴရွင္၊ (၈)နာရီခြဲကေနညေနအထိက ေက်ာင္း၊ျပီးေတာ့ က်ဴရွင္နဲ႔ က်ြန္မစာက်က္ခ်ိန္ဟာ တေန႔ (၆)နာရီရဖို႔ကို မနည္းဖ်စ္ညွစ္ယူရတာပါ။ ဒီၾကားထဲက သင္ရိုးေဟာင္းေတြပါဖတ္ရ၊ ေမးခြန္းေဟာင္းေတြ ေလ့က်င့္ရနဲ႔ဆိုေတာ့ က်ြန္မရဲ့ learning style ကို က်ြန္မကိုယ့္ဘာသာ ခ်ရေတာ့တယ္။ တဘာသာတရက္စီ ခြဲကိုင္တဲ့နည္းပါ။ ျမန္မာစာကိုင္တဲ့ေန႔ဆို တျခားဘယ္စာအုပ္မွ မကိုင္ေတာ့ဘူး။ အခုအခ်ိန္အထိလဲ ဒီအက်င့္က စြဲေနပါျပီ။ တပတ္တခါ စေနေန႔တိုင္း ဒိုင္ယာရီမွာ ဘယ္ေန႔ ဘာဖတ္မယ္ ဆိုတာ plan ခ်ထားျပီးမွ စာဖတ္၊ စာေရးလုပ္တတ္ပါေတာ့တယ္။ ဒီနည္းကစာတမ္းေတြ၊ Journal articles ေတြ ဖတ္ဖို႔အတြက္ ျပီးလို႔ျပီးမွန္းမသိေအာင္ကို အလြန္ပဲ အသံုး၀င္လွပါတယ္။ ႏွိဳက္ႏွိဳက္ခ်ြတ္ခ်ြတ္နဲ႔ ကို ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။

အဲ-အဲဒီတုန္းကေတာ့ ဒီ learning style ကို လုပ္ေနခ်ိန္မွာ ဆရာမနဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ေတာ့တာပါပဲ။ ဆရာမကလဲ ေစတနာနဲ႔ပါ။ သူစာေမးတိုင္း မရေတာ့ က်ြန္မစိတ္ေလေနတယ္လို႕ထင္သြားတာျဖစ္မွာပါ။ learning style အဖန္တီးေကာင္းတဲ့ က်ြန္မလဲ ဆရာမရဲ့ ၾကိမ္ဒဏ္ကို လွလွၾကီး ခံလိုက္ရပါတယ္။ တခ်က္လဲမဟုတ္၊ ႏွစ္ခ်က္လဲမဟုတ္၊ (၁၅)ခ်က္တိတိပါ။ တကယ္ကို အီစလံေ၀ခဲ့ရတာပါ။ ဒီေနရာမွာ ဆရာမလဲမမွား၊ က်ြန္မလဲ မမွားပါ။ မွားေနတာကေတာ့ ၾကက္တူေရြးႏွဳတ္တိုက္ ပညာသင္ၾကားေရး စနစ္ပါ။ ဒီေန႔သင္၊ နက္ျဖန္အလြတ္ျပန္ စနစ္ၾကီးပါ။ ဆရာ၊ ဆရာမေတြရဲ့ Teaching style မတူသလို ေက်ာင္းသားေတြရဲ့ learning style ေတြလဲ မတူပါ။ ဖတ္မွတ္ျပီး၊ စာေမးပြဲေရာက္မွ ေခါင္းထဲ ရွိတာေတြ ခ်ေရးတတ္သူေတြ ရွိသလို အလြတ္က်က္၊ ေရးခ်ျပီး၊ စာေမးပြဲခန္းကထြက္တာနဲ႔ တလံုးမွ ေခါင္းထဲ မက်န္ေတာ့တဲ့လူေတြလဲ ရွိပါတယ္။ အဲ- စာေမးပြဲေအာင္ဖို႕က အဓိကလား၊ စာတတ္ဖို႕ကအဓိကလားဆိုတာေမးလာခဲ့ရင္ေတာ့အေတာ္အေျဖရက်ပ္လွပါ တယ္။ က်ြန္မအျမင္ကေတာ့ စာတတ္ဖို႔ေရာ၊ စာေမးပြဲေအာင္ဖို႔ေရာ ႏွစ္ခုစလံုးအဓိကက်တယ္လို႔ပဲ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ စစ္မွန္တဲ့ စာေမးပြဲစစ္နည္း ျဖစ္ဖို႕ေတာ့လိုအပ္လွပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ က်ြန္မတို႔ ဆယ္တန္းေျဖရစဥ္ကာလက စာေမးပြဲအေၾကာင္း သြားသတိရမိျပန္ပါတယ္။ ဘယ္လိုကဘယ္လိုျဖစ္တယ္မသိ၊ စေပါ့ဆိုတာေတြက အလြန္ပဲ ေခတ္စားလွပါတယ္။ စေပါ့မွာမွ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ နာမည္ၾကီး ေက်ာင္းေတြရဲ့စေပါ့ေတြ၊ ဘယ္ပါေမာကၡ၊ ညာပါေမာကၡေတြရဲ့စေပါ့ေတြ၊ အထူးထုတ္ေတြရဲ့စေပါ့ေတြစသည္ျဖင့္ပါ။ အဲ-သံရံုးစေပါ့ဆိုတာလဲ ပါေသးရဲ့၊ အက်ယ္မခ်ဲ့လိုေတာ့ပါ။ သို႔ေပမယ့္ စေပါ့ျပႆနာကလဲ အေတာ္ပဲၾကီးပါတယ္။ ေျဖရမယ့္ဘာသာကို ကိုယ့္ဘာသာ revision လုပ္ရမယ့္အစား ဖုန္းတခါလာတမ်ိဳးနဲ႔ မ်က္ကလူးဆန္ျပာ ေမ်ာက္မူးလဲ ျဖစ္ကိန္းေတြပါ။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ က်ြန္မအေမက တယ္လီဖုန္းၾကိဳးကို ဆြဲျဖဳတ္ျပီး “က်က္ခ်င္ရာသာက်က္၊ ကိုယ့္ဘက္ကၾကိဳးစားတဲ့တာ၀န္ေက်ျပီးျပီ၊ စေပါ့မတိုးလို႕ မေအာင္လဲ ေက်နပ္တယ္“ ေျပာရတဲ့အထိပါပဲ။ မွတ္မွတ္ရရ၊ သခ်ၤာေျဖတဲ့ေန႔မွာ အခန္းထဲမ၀င္ခင္ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က AABCBBA စသျဖင့္ ၃၅လံုးတြဲကို အတင္းႏွဳတ္တိုက္ သင္ေပးပါတယ္။ သခ်ၤာပထမပိုင္းေမးခြန္းက ABCD ေရြးရတဲ့ (၃၅)မွတ္ဖိုး ေမးခြန္းေလးေတြပါ။ သူစိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ လိုက္မွတ္သြားျပီး၊ တြက္စရာေတြတြက္ျပီးေတာ့ သူ႕ဟာေလးတိုက္ျပီး ရြတ္ၾကည့္တယ္။ အမယ္-တယ္ဟုတ္ပါလားကြယ္ရို႕။ ကြက္တိပါပဲ။ ဒါေလးနဲ႔တင္ နဲနဲဆက္တြက္လိုက္ရင္ ေအာင္မွတ္ရႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးပါ။ ေၾသာ္- သခ်ၤာကိုေတာင္ ႏွဳတ္တိုက္က်က္ေျဖရတဲ့ စာေမးပြဲမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ဘယ္သူေတြကမ်ား ဖန္တီးခဲ့ပါလိမ့္လို႔ ေတြးျပီး ျပံဳးခဲ့မိေသးတယ္။ ေရႊသမင္ဘယ္ကထြက္၊ မင္းၾကီးတာကထြက္။ ေခါင္မိုးမွ မလံုတာ၊ မိုးယိုတာကို အျပစ္တင္လို႔ ရပါေတာ့မလား။

ဒါနဲ႔ေတာင္ျပီးတာမဟုတ္ပါ။ ေနာက္ကိစၥတခုက ေအာင္စာရင္းမထြက္ခင္ ေပၚလာပါေသးတယ္။ က်ြန္မတို႕အေျခခံပညာေရး ေက်ာင္းသားဘ၀မွာ “The Whole Burma” ဆိုတဲ့ ကိစၥၾကီးက အေတာ္ကို ဂယက္ရိုက္တာပါ။ ဆယ္တန္းစာေမးပြဲမွာ ျမန္မာတျပည္လံုးမွာ အမွတ္အမ်ားဆံုးရတဲ့ ေက်ာင္းသားဆယ္ေယာက္ကို တခမ္းတနား ဆုုေပးတဲ့ပြဲပါ။ ေက်ာင္းသားေတြတင္မက ေက်ာင္းေတြ၊ ဆရာမေတြ၊ က်ဴရွင္ဆရာေတြပါ အျပိဳင္အဆိုင္ျဖစ္ၾကရတဲ့ ကိစၥပါ။ မိဘေတြမွာလဲ ဒီကိစၥကိုပဲ ရင္တမမနဲ႔။ ျမန္မာျပည္မွာ ဆယ္တန္းေအာင္စာရင္းမထြက္ခင္ကတည္းက စာစစ္သြားတဲ့ ဆရာမေတြကို လာဘ္ထိုးျပီး အမွတ္ၾကိဳၾကည့္ၾကတာက အစဥ္အလာကို ျဖစ္ေနပါျပီ။ အမွတ္အေျခအေနၾကည့္ျပီး ေဆး၊စက္မွဳအမွတ္လိုေနရင္ ျဖည့္ဆည္းတာ၊ ေအာင္မွတ္လိုေနရင္ ျဖည့္ဆည္းတာေတြ လုပ္ေနၾကတာ ဆိုေတာ့ အမွတ္ေတြေတာင္ တမွတ္ဘယ္ေလာက္ ဆိုျပီး ေစ်းေပါက္ေနတာပါ။ အဲ- က်ြန္မအမွတ္ ၾကည့္ခိုင္းထားတဲ့ ဆရာမကေတာ့ The Whole Burma အမွတ္ဆိုျပီး ေငြ ဆယ့္ရွစ္သိန္းေတာင္းပါတယ္။ အားလံုးအျပိဳင္အဆိုင္ လုပ္ေနၾကတာမို႔ ပိုပိုလိုလိုလို႔ ဆိုပါတယ္။ က်ြန္မဘာလုပ္ရမလဲ အသည္းအသန္ စဥ္းစားရခ်ိန္မွာေတာ့ ေမေမက က်ြန္မေရွ႔မွာ ေငြပံုတဘက္၊ Self-confidence လို႔ ေရးထားတဲ့ စာရြက္တဘက္ကို ခ်ျပီး ေရြးခိုင္းပါေတာ့တယ္။ ေငြပံုကို ေရြးလိုက္ရင္ ေသခ်ာေပါက္ The Whole Burma ျဖစ္မယ္၊ Self-confidence ကို ေရြးလိုက္ရင္ေတာ့ ျဖစ္ခ်င္လဲျဖစ္မယ္၊ မျဖစ္ခ်င္လဲ မျဖစ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေငြပံုကို ေရြးလိုက္တာနဲ႔ က်ြန္မရဲ့ ကိုယ့္အစြမ္းအစကို ကိုယ္ယံုၾကည္တဲ့စိတ္ဟာ သုညျဖစ္သြားေတာ့မယ္ဆိုတာေတြ ရွင္းျပျပီး စဥ္းစားခိုင္းခဲ့ပါတယ္။ က်ြန္မေငြပံုေတြကို တြန္းဖယ္ပစ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အေတာ္ကို စြန္႔စားခဲ့ရတဲ့ ကိစၥတရပ္ပါ။ အဲဒီတုန္းကသာ ေငြပံုကို ေရြးခဲ့ရင္ က်ြန္မစိတ္ထဲမွာ ပညာဆိုတာကို ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ တန္ဖိုးထားတဲ့စိတ္ေတြ အခုေလာက္ထိ ရွိလာပါေတာ့မလားလို႔ သံသယျဖစ္မိတယ္။ လူငယ္ေတြရဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြ၊ ကိုယ္က်င့္တရားေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္တဲ့ ပညာေရးစနစ္မ်ိဳးကို က်ြန္မအရမ္း မုန္းမိတာအမွန္ပဲ။

တကယ္ေတာ့ စာေမးပြဲေတြမွာ အမွတ္၀ယ္ခြင့္ေပးထားတာ၊ စာကူးခ်ခြင့္ ေပးထားတာ၊ စေပါ့ ေရာဂါကူးစက္ေအာင္ ခြင့္ျပဳထားတာေတြဟာ လူငယ္ေတြရဲ့ ေျခလွမ္းကို ရပ္ေအာင္လုပ္လိုက္တာ၊ အသိဥာဏ္တံခါးေတြကို ပိတ္ပစ္လိုက္တာ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္ႏိုင္မွဳ စြမ္းအားေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္တာေတြပါပဲ။ လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ေတြကို တစတစ ပ်က္သုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္ေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ စီမံခ်က္ေတြပဲလို႔ က်ြန္မျမင္မိပါတယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ခင္မမမ်ိဳး