ပညာေရးႏွင့္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး (အပိုင္း-၁)

စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ economic model ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ capital နဲ႕ labour ဟာအဓိကက်ပါတယ္။ အေစာပိုင္းကာလမ်ားကေတာ့ capital လို႔ဆိုရင္ physical capital ကုိပဲထည့္သြင္းစဥ္းစားၾကေပမယ့္ တစတစနဲ႔တခ်ိဳ႕ေသာ ၾကြယ္၀တဲ့တိုင္း ျပည္ေတြဟာ physical capital အမ်ားအျပားမရွိပဲ အခ်ိန္နဲ႕ေငြကိုပညာေရးမွာ ျမွဳပ္ႏွံရာကေန Human capital ရလာျပီး တိုင္းျပည္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ျဖစ္လာၾကတာကို ပညာရွင္ေတြ သတိျပဳမိလာၾကပါတယ္။ ဒီကေနတဆင့္ Human capital investment ဆိုတဲ့စကားလံုးေတြ၊ Human Resources Development ဆိုတဲ့စကားလံုးေတြဟာ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ကို ျဖစ္လာေတာ့တာပါပဲ။ production function ေတြတြက္တဲ့အခါမွာလဲ production function for goods ကုိသာမက production function for knowledge ဆိုတာကို ထည့္သြင္းလာၾကရပါတယ္။ investment နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ discussions မ်ားမွာ high priority အျဖစ္ေနရာယူလာတာကေတာ့ Human capital ပါပဲ။ အခုဒီေဆာင္းပါးမွာ Human Capital accumulation ရဲ႕ source တခုျဖစ္တဲ့ ပညာေရးရဲ႕ အခန္းက႑အေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။

ပညာေရးသည္ကုန္ပစၥည္းတခုျဖစ္သည္။

ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာစီးပြားေရးပညာရပ္က ပညာေရးကို ကုန္ပစၥည္းတခုအေနနဲ႔ ရွဴျမင္သံုးသပ္ပါတယ္။ ကုန္ပစၥည္းတိုင္းမွာ သက္ဆိုင္ရာသြင္ျပင္လကၡဏာရပ္ေတြရွိသလို ပညာေရးဆိုတဲ့ ကုန္ပစၥည္းမွာလဲ သီးျခားသြင္ျပင္လကၡဏာရပ္ေတြျဖစ္တဲ့ consumption (ဥပမာ- ပညာတတ္ျခင္းအားျဖင့္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရွိျခင္း)၊ direct investment (ပညာတတ္ေတြကို လုပ္ငန္းေတြမွာ လစာေငြတိုးေပးျခင္းအားျဖင့္ သူတို႔ရဲ႕စြမ္းရည္ေတြကို အသံုးခ်ျပီး ထုတ္လုပ္မွုစြမ္းအားတက္ေစျခင္း) စတာေတြပါရွိပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာပညာရွင္မ်ားကေတာ့ ဒီလကၡဏာရပ္ေတြအျပင္ ပညာေရးဟာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ့ economic system နဲ႔ social system ကို functioning လုပ္ေပးႏိုင္တဲ့အေရးၾကီးဆံုးသြင္ျပင္တရပ္ကို ပိုင္ဆိုင္ထားတယ္လို႕လဲ အဆိုရွိၾကပါတယ္။

consumption အေနနဲ႕တခါထပ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လဲ ပညာေရးဟာ စားသံုးသူမ်ားကို လက္ရွိတြင္သာမက အနာဂတ္အတြက္ပါ ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္မွဳေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာင္းေနေပ်ာ္ျခင္းဆိုတဲ့ current consumption သာမက ဘ၀အာမခံခ်က္ရွိျခင္း ဆိုတဲ့ future consumption ကိုပါျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုအနာဂတ္မွာပါ ပညာေရးရဲ႕အသီးအပြင့္ကို ခံစားႏိုင္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ပညာေရးဟာ ေရရွည္ခံတဲ့ကုန္ပစၥည္းအမ်ိဳးအစား (durable good) ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပညာေရးဆီမွာ investment feature ရွိတယ္လို႔ဆိုရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအေနနဲ႔ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ပညာေရးရဲ႕ consumption နဲ႔ investment ဆိုင္ရာသြင္ျပင္ေတြကို ခြဲျခားေနျခင္းက အေရးသိပ္မၾကီးလွပါဘူး။ ဒါဆိုဘာကအေရးၾကီးတာလဲ။

ပညာေရးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳကေန ဘာေတြကို generate လုပ္ေပးႏိုင္သလဲ

အေရးၾကီးဆံုး ခြဲျခားၾကည့္ရမယ့္အရာကေတာ့ ပညာေရးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳကေန generate လုပ္ေပးႏိုင္မယ့္ imputed income (ေနာင္တခ်ိန္ဘ၀အာမခံခ်က္ရရွိျခင္း) နဲ႕ ပညာတတ္တေယာက္ရဲ႕လုပ္အားေၾကာင့္ ထြက္ေပၚလာႏိုင္မယ့္ factor earnings တိုးျမင့္ျခင္းပါပဲ။ဒီႏွစ္ခ်က္ဟာ education programme ေတြရဲ႕ pattern ေပၚမွာ လာျပီး reflect ျဖစ္တာအတြက္ေၾကာင့္ ေပၚလစီမ်ားေရးဆြဲရမွာ ႏွစ္ခုၾကားမွာ weighted လုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ education capital stock ဟာ အလ်င္အျမန္ေျပာင္းလဲေစႏိုင္တာေတာ့ မဟုတ္တဲ့အတြက္ investment planning ခ်တဲ့အခါမွာ long-term development ရွဴေထာင့္ကေန ၾကည့္ႏိုင္ဖို႕ေတာ့ အလြန္ပဲအေရးၾကီးပါတယ္။ဒီေနရာမွာ education asset ရဲ႕ ေရရွည္အသံုး၀င္မွဳသက္တမ္းကို ၾကည့္ရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အနာဂတ္မွာ ေတာင္းဆိုလာမယ့္ skills ေတြကို ျပည့္မွီေစမယ့္ education အမ်ိဳးအစားေတြကို စနစ္တက်ၾကိဳတင္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္လာပါတယ္။

ပညာေရးက႑ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳရဲ႕တန္ဖိုး

တန္ဖိုးကို တြက္ခ်က္ရာမွာ လုပ္ေလ့လုပ္ထရွိတဲ့ နည္းလမ္းကေတာ့ ေက်ာင္းသားတေယာက္ရဲ႕ အနာဂတ္မွာ ရရွိလာႏိုင္တဲ့ earnings ကို တြက္ခ်က္ျပီး၊ လက္ရွိတန္ဖိုးရရွိဖို႕ discount လုပ္တဲ့နည္းပါ။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ လက္ရွိတန္ဖိုးဟာ တခ်ိန္မွာျပန္ရဖို႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားရတဲ့ cost နဲ႔ ဆက္စပ္မွဳရွိေနပါတယ္။ ဒီနည္းဟာ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံေတြမွာ ပညာေရးက႑ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳတန္ဖိုးတြက္ခ်က္ျခင္းအတြက္ အသံုးအမ်ားဆံုးပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီနည္းက ပညာတတ္တေယာက္အတြက္အက်ိဳးေက်းဇူးကိုပဲ တြက္ခ်က္တာျဖစ္ျပီး၊ ပညာရည္ျမင့္မားျခင္းျဖင့္ အမ်ားအတြက္ ရလာႏိုင္မယ့္ တန္ဖိုးမ်ားကိုေတာ့ ထည့္သြင္းထားျခင္းမရွိပါဘူး။

ပညာေရးက႑ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳရဲ႕ အျခားေသာတန္ဖိုးတခုကေတာ့ social climate နဲ႕ cultural climate ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏိုင္ျခင္းပါပဲ။ ဒီအခ်က္ဟာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ မရွိမျဖစ္အေရးၾကီးတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ပညာေရးရဲ႕ အမ်ိဳးအစား၊ အဆင့္အတန္း၊ ပညာတတ္အေရအတြက္ဆိုတာေတြက အေရးပါလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕အရည္အခ်င္းေတြကို အနာဂတ္သင့္ေလ်ာ္ရာေနရာမွာ ထုတ္ယူအသံုးမျပဳႏိုင္တဲ့ ပညာတတ္မ်ား ေမြးထုတ္ထားရျပန္တာ ဆိုရင္လဲ ဒါဟာ external dis-economy သာျဖစ္ျပီး၊ instability ျဖစ္ရျခင္းရဲ့ source တခုသာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဥပမာ- ျမန္မာႏိုင္ငံမွာဆိုရင္ က်န္းမာေရးက႑မွာ တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးဖို႕အတြက္ ဆရာ၀န္အေရအတြက္မ်ားလာဖို႕ရည္ရြယ္ျပီး ေဆးေက်ာင္းတက္ေရာက္ႏိုင္သူ အေရအတြက္ကို တိုးျမွင့္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ costs of investment တက္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ “ဆရာ၀န္ဘြဲ႕ရရင္ျပီးေရာ၊အျမင့္ဆံုးတကၠသိုလ္ကို တက္ရရင္ျပီးေရာ၊ ၀ါသနာပါပါမပါပါ၊ လုပ္စားဖို႕မရည္ရြယ္ပါ” ဆိုျပီးတက္ေရာက္သူေတြမ်ားလာတဲ့အခါ rate of return မရွိေတာ့ပါဘူး။ တျခားပညာရပ္မ်ားေတြမွာလဲ ဒီလိုပါပဲ။ ဘြဲ႕ရရင္ျပီးေရာျဖစ္လာပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံေတြမွာ အေၾကာင္းမဟုတ္လွေပမယ့္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္ေတြအတြက္က်ေတာ့ development ရဲ႕ early stages ေတြကို ထိခိုက္ေစပါတယ္။ ဒီလို individual investment လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ရွိေစႏိုင္တဲ့ risks ေတြကို ဘယ္လို ေလွ်ာ့ခ်မလဲ။

ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမည့္ပညာေရးအမ်ိဳးအစားႏွင့္ capital equipment ကို complement ျဖစ္ေစျခင္း

individual investment လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ရွိေနႏိုင္တဲ့ risks ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမယ့္ပညာေရးအမ်ိဳးအစားနဲ႔ capital equipment ေတြကို complement ျဖစ္ေစရပါမယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးမွာ စနစ္တက်ရင္းႏွီးျမွုဳပ္ႏွံရပါမယ္။ ဆရာ၀န္အေရအတြက္မ်ားလာသလို က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳမ်ားကလဲ မ်ားလာရပါမယ္။ တခါဘြဲ႕ရပညာတတ္ေတြထြက္လာျပီဆိုရင္လည္း သူတို႕ရဲ့ educated manpower ကို absorption လုပ္ႏိုင္မယ့္ capacity rate ရွိရပါမယ္။ ျမင္သာေအာင္ဆိုရရင္ စက္မွဳလယ္ယာလုပ္မယ္ဆိုရင္ လယ္ထြန္စက္ေမာင္းဖို႕ trained driver ေတြလိုပါတယ္။ driver ေတြ trained ထားရင္လဲ ေမာင္းရမယ့္ လယ္ထြန္စက္ေတြ ရွိေနဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။

ဒီလို sensible education target ေတြခ်တဲ့အခါ economy ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္၊ စီမံခ်က္ေတြျပည့္မွီေအာင္ျမင္ေစမယ့္ ေတာင္းဆိုခ်က္၊ absorption capacity rate ျမင့္မားေစမယ့္စနစ္ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္စတာ ေတြကို ေသခ်ာစဥ္းစားဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ဖြံံျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပညာတတ္ေတြမရွိျခင္း၊ ရွိတဲ့ပညာတတ္ေတြကို အသံုးမျပဳႏိုင္ျခင္း၊ လြဲမွားေသာ attitudes မ်ားျဖင့္ ပညာရပ္ကိုခ်ဥ္းကပ္ျပီး၊ rate of return ျပန္မလုပ္ေပးႏိုင္မည့္ ပညာတတ္ေတြကို ေမြးထုတ္မွဳမ်ားေနျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးမတည္ျငိမ္မွဳမ်ားေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ယိိုစီးမွဳ ျပႆနာျဖစ္ေနျခင္း စတဲ့အေၾကာင္းရင္း မ်ိဳးစံုေၾကာင့္ Human capital ဟာ shortage ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလို manpower shortage ကို မေျဖရွင္းႏိုင္ရင္ economic modernization ဘယ္လိုမွ မျဖစ္လာႏိုင္တဲ့အတြက္ တိုင္းျပည္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေတြဟာ ေႏွာင့္ေႏွးေနဦးမွာပါပဲ။ ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔အတြက္ ထိေရာက္တဲ့ လူစြမ္းအားအရင္းအျမစ္တိုးတက္ေရးမဟာဗ်ဴဟာ (Strategy of Human Resources Development) လိုအပ္လာပါတယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)
ခင္မမမ်ိဳး (၂၀၊ ၆၊ ၂၀၀၈)

ပညာေရး လွည့္ကြက္ထဲေမ်ာပါေနသူတေယာက္အေၾကာင္း

“က်ေနာ္တို့ေခတ္ ပညာေရးဆိုတာဗ်ာ ... ကားတစ္စီးနဲ့ မတူေပဖူးလား ။ လူေတြက ကား ကို ၾကည့္ရင္ ၊ ဆလြန္းကားလား ေနာက္ဆံုးေပၚကားလား ဘာတံဆိပ္လဲ ဆိုတာ အရင္ၾကည့္ၾကတယ္ ။ ကားေမာင္းလို့ အဆင္ေခ်ာတာနဲ့ ဒီကားက အရည္အေသြး ျပည့္၀တယ္လို့ ထင္ၾကတယ္ ။ ကားထဲက အင္ဂ်င္ ဘယ္ေလာက္ေကာင္းလဲ ၊ ဘယ္ေလာက္ ပါ၀ါရွိလဲ ေသခ်ာ အေသးစိတ္ မသိၾကဖူး ။ သိဖို့လည္း စိတ္မ၀င္စားၾကသလိုပဲဗ်ာ ။”

လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ထဲ နံျပား နွင့္ ပဲျပဳတ္၀င္၀ယ္မည္လုပ္ေသာ ကြ်န္ေတာ့္ေျခလွမ္းတို့ ထိုစကားသံမ်ားေၾကာင့္ တြန့္ဆုတ္သြားသည္ ။ အသံလာရာကို ၾကည့္မိေသာအခါ စိတ္ပါပါနွင့္ေျပာေနေသာ လူငယ္တေယာက္၏ ေနာက္ေက်ာကို လွမ္းျမင္ရသည္ ။ သူ ့ေဘးမွာေတာ့ စိတ္၀င္တစား နားေထာင္ေနေသာ (သို့မဟုတ္) စဥ္းစားခန္း၀င္ေနပံုရေသာ လူငယ္မ်ားကို ေတြ ့ရသည္ ။ ထိုလူငယ္ ဘာဆက္ေျပာမလဲ ဟု စူးစမ္းလိုစိတ္ေၾကာင့္ နံျပား နွင့္ ပဲျပဳတ္ကို ဆိုင္တြင္ထိုင္စားေတာ့မည္ ဆံုးျဖတ္၍ သူတို့အုပ္စုနွင့္ မလွမ္းမကမ္းေနရာရွိ ၊ ေျပာေနသည့္ လူငယ္နွင့္ ေနာက္ျပန္ ေဘးတေစာင္းအေနအထားရွိ စားပြဲတလံုးတြင္ ၀င္ထိုင္လိုက္မိသည္ ။


“ပညာေရးဆိုတာလည္း အဲလိုျဖစ္ေနျပီဗ်ာ ။ ဘြဲ ့လက္မွတ္ေတြပဲၾကည့္ျပီး လူေတြက ဒီလူ ပညာဘယ္ေလာက္တတ္လဲလို့ သတ္မွတ္တတ္ၾကတယ္ ။ အဲ တခ်ိဳ ့က အဲဒီဘြဲ ့လက္မွတ္က ဘယ္ကရလာတဲ့ ဘြဲ ့လက္မွတ္လည္းဆိုတာပါ ၾကည့္ျပီး ခြဲျခားတတ္ၾကေသးတယ္ဗ် ။ ခင္ဗ်ားတို့စဥ္းစားၾကည့္ဗ်ာ ... နာမည္ၾကီး ေက်ာင္းတေက်ာင္းက ေအာင္တာနဲ့ပဲ ဒီလူဟာ သူမ်ားထက္ ပိုေတာ္တယ္လို့ သတ္မွတ္သင့္သလား ။ ဘြဲ ့လက္မွတ္တခုရတာနဲ့ပဲ အဲဒီဘြဲ ့လက္မွတ္ရဖို့ သင္ၾကားခဲ့ရတဲ့အရာအားလံုးကို တတ္ေျမာက္ျပီလို့ ဆိုနိုင္မလား ။

စာက်က္ျပီး ေအာင္ေနတဲ့ က်ေနာ္တို့ေခတ္ၾကီးမွာ ဘြဲ ့လက္မွတ္တခုဟာ တကယ္ေတာ့ စာရြက္တရြက္လိုပဲ ။ အဲ ... ဒါေပမယ့္ အဲဒီစာရြက္ရွိဖုိ့ကလည္း ေလာကမွာ လိုအပ္ေသးသဗ် ။ ဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ္တို့ ခင္ဗ်ားတို့ ဘ၀မွာ လူစဥ္မွီမီွ ရုန္းကန္နိုင္ဖို့ အဲဒီ စာရြက္တရြက္ေနာက္ အေျပးသုတ္ေျခတင္ လိုက္ေနရတာေပါ့ဗ်ာ ။”

လူငယ္က သူ ့စကားစကို ခဏျဖတ္၍ ေရွ ့မွ လက္ဖက္ရည္ခြက္ကို ခပ္ျဖည္းျဖည္းမခါ က်န္ရွိေနေသးဖြယ္ရေသာ လက္ဖက္ရည္အနည္းငယ္ကို တက်ိဳက္တည္း ေမာ့ပစ္လိုက္သည္ ။

“ကဲ .. က်ေနာ္ေျပာတာ ခင္ဗ်ားတို့ လက္ခံနိုင္မလား ။”

သူ ့မ်က္နွာကို ငဲ့ေစာင္း၍ ေဘးရွိ သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို ေမးခြန္းထုတ္လိုက္သည္ ။ ထုိလူငယ့္မ်က္နွာကို ျမင္လိုက္ရသည္နွင့္ ကြ်န္ေတာ္ အံ့အားသင့္သြားမိ၏ ။ ထိုလူငယ္ကို ကြ်န္ေတာ္ သိသည္ ။ သူ နွင့္ ဆံုခဲ့ဖူးသည့္ လြန္ခဲ့ေသာ နွစ္နွစ္အခ်ိန္သို့ ကြ်န္ေတာ့္အေတြးမ်ား ေရာက္ရွိသြားသည္ ။

“မင္း ဘာလို့ ေက်ာင္း မလာတာလဲ ။ မင္း ခုလို ေက်ာင္းေတြပ်က္တာ မင္း ၾကိဳးစားပန္းစား ဒီျမိဳ ့ကိုေရာက္ေအာင္ လာထားရတာေတြ ဘယ္ေလာက္နွေျမာစရာေကာင္းလဲ သိရဲ့လား ။”

“က်ေနာ္နဲ့ပတ္သက္ျပီး ဆရာ့မွာ စိတ္ပ်က္ရတာ ခြင့္လႊတ္ပါ ဆရာ ။ က်ေနာ္ ေနာက္ရက္ေတြ ေက်ာင္းမွန္မွန္တက္ဖို့ ၾကိဳးစားပါ့မယ္ ။”

ထိုစဥ္က လုပ္အားေပးဆရာအျဖစ္ ျမိဳ ့ငယ္ေလးတျမိဳ ့၏ အထက္တန္းေက်ာင္းတြင္ တာ၀န္က်ခဲ့သည္ ။ သူ ့နာမည္က “မိ်ဳးသြင္” ။ ကြ်န္ေတာ္သင္ခဲ့ရေသာ ဆယ္တန္း ေနာက္ဆံုးတန္းမွ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ ။ ေက်ာင္းသို့ ေနာက္က်မွ အျမဲေရာက္သည္ ။ တခါတေလ အတန္းထဲတြင္ မိ်ဳးသြင္ကို မျမင္ရေသာရက္ကလည္း ခပ္မ်ားမ်ား ။ သူေက်ာင္းတက္သည့္ေန့တိုင္း ေခၚေျပာလွ်င္လည္း မ်က္နွာငယ္ေလးနွင့္ သူ ့ကုိယ္သူ ျပင္ပါမည္ဟု ကတိေပးတတ္သည္ ။ သို့ေသာ္ ေနာက္ရက္ေတြက်လည္း ေပ်ာက္သြားတတ္စျမဲ ။

ေတာရြာေလးတရြာမွလာ၍ ျမိဳ ့တြင္ က်ပန္းအလုပ္တခုလုပ္ရင္း ေက်ာင္းတက္ေနေသာသူ ဆိုသည္မွလြဲ၍ ၊ မိ်ဳးသြင္အေၾကာင္း ကြ်န္ေတာ္ အေသးစိတ္ မသိ ။ အတန္းထဲတြင္ စာသင္ေနခိုက္ ငိုက္ျမည္းသြားတတ္ေသာ သူ ့ကို အလုပ္လုပ္ခ်ိန္မ်ားျပီး အိပ္ေရးမ၀၍ ျဖစ္မည္ဟု ကြ်န္ေတာ္နားလည္ေပးခဲ့သည္ ။ ထို့ေၾကာင့္ သူ ရွက္သြားမည္စိုးသျဖင့္ ငိုက္ေနေသာသူ ့ကို စာမေမးျဖစ္ခဲ့ ။ သူ စိတ္ပါ၀င္စားစြာ သင္ခန္းစာကို လုိက္နာေသာေန့မ်ားတြင္ ၊ ေမးခြန္းတုိင္းကို မိ်ဳးသြင္ ေျဖနိုင္တတ္သည္ ။ ထိုအခါမိ်ဳးတြင္ “ၾကည့္ ... မင္း တကယ္စိတ္ပါလက္ပါ ၾကိဳးစားရင္ ရတာပဲ ။ ေန့တိုင္း အဲလိုၾကိဳးစား” ဟု ကြ်န္ေတာ္ေျပာသည့္အခါ “ဟုတ္ကဲ့ပါ ဆရာ” ဟု ရိုေသစြာ သူ ျပန္ေျပာတတ္သည္ ။ သို့ေသာ္ ေနာက္ေန့မ်ားတြင္လည္း ေက်ာင္းမွ သူ ေပ်ာက္သြားတတ္ျပန္သည္ ။

ေပၚလိုက္ ေပ်ာက္လိုက္နွင့္ ေနာက္ဆံုး ေက်ာင္းခ်ိန္မမွန္ေသာေၾကာင့္ ေက်ာင္းထုတ္ခံလိုက္ရသည္ ။ ကြ်န္ေတာ္လည္း လုပ္အားေပးခ်ိန္ ျပီးဆံုးေသာအခါ ထုိျမိဳ ့ငယ္ေလးမွ ထြက္ခြာ၍ ရန္ကုန္ျမိဳ ့သို့ ျပန္ေျပာင္းလာခဲ့သည္ ။ ဆရာအမ်ားစုက ေက်ာင္းသားဆိုးဟု သတ္မွတ္ခံရေသာ မိ်ဳးသြင္တေယာက္ မည္သို့ ေရွ ့ဆက္စခန္းသြားမည္နည္းဟု စိတ္ထဲတြင္ အျမဲ ေတြးေနခဲ့မိသည္ ။ ယခု သူ သည္ ကြ်န္ေတာ္ နွင့္ မလွမ္းမကမ္းတြင္ ထိုင္ေနျပီ ။

အေတြးစကိုျဖတ္၍ နွစ္နွင့္ခ်ီခါ ကြဲကြာေနခဲ့ေသာ တပည့္ေဟာင္းကို ျပန္ေတြ ့ရသည့္ ဆရာတေယာက္၏ ၀မ္းသာမႈနွင့္ သူ ထိုင္ေနေသာ စားပြဲရွိရာသို့ ကြ်န္ေတာ္ ေရာက္သြားသည္ ။

“ေဟ့ မိ်ဳးသြင္ မဟုတ္လား ။ ”

သူ ကြ်န္ေတာ့္ကို တဒဂၤ မွင္သက္ျပီး ၾကည့္ေနသည္ ။ ထို့ေနာက္မွ သတိျပန္၀င္လာပံုရခါ ...

“ဟာ - - ဆရာ ။ ထိုင္ပါ ။ ” ဟု ႏႈတ္ဆက္၍ ထိုင္ေနရာမွ ခ်က္ခ်င္း ထရပ္လိုက္သည္ ။

“ေအးကြာ .. ပညာေရးအေၾကာင္းေျပာေနသံၾကားလို့ ထိုင္ နားစြင့္ေနတာ ၊ မင္းျဖစ္ေနတာကိုး ။ ”

“ဆရာ .. က်ေနာ္ ေျပာမွား ဆိုမွား ရွိရင္ ခြင့္လႊတ္ပါ ။ ဘာရယ္မဟုတ္ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ့ စိတ္ထဲရွိရာ ေဆြးေႏြးျဖစ္တာပါ ။”

“ရပါတယ္ကြာ ။ ခုလို လူငယ္ေတြရဲ့ အျမင္ကိုလည္း ဆရာကအျမဲ စိတ္၀င္စားတယ္ေလ ။ မင္းေျပာတာလည္း မွန္သင့္သေလာက္ မွန္တယ္ကြ ။ တကယ္ေတာ့ ေက်ာင္းပညာေရးေရာ ဘ၀ကေနရတဲ့ ပညာေရးေရာ သူ ့ေနရာ နဲ့ သူ အသံုး၀င္တာပါပဲ ။

ဒါေပမယ့္ တခုေတာ့ ရွိတာေပါ့ေလ - - ပညာေရးရဲ့ တန္ဖိုးဟာ အဲဒီပညာေရးကိုယူမယ့္သူေပၚလည္း မူတည္တယ္ ။ ကိုယ္တိုင္က ပညာေရးကို ဘယ္လို အတိုင္းအတာမွာထားျပီး ဆံုးျဖတ္ျပီး သင္ယူမလဲေပါ့ကြာ ။ ကိုယ့္ဘ၀အတြက္ လက္မွတ္တခုအေနနဲ့ပဲျဖစ္သြားေအာင္ သင္ယူမလား ၊ ဒါမွမဟုတ္ ေနရာတခ်ိဳ ့မွာ အေပါက္ေတြနဲ့ လိုအပ္ေနေသးတဲ့ ဒီပညာေရးစနစ္ၾကီး ထဲမွာ ထုထည္ရွိျပီးသားအရာေတြကို ကိုယ့္ဘ၀အတြက္ တတ္ေျမာက္ျခင္းပညာေတြျဖစ္သြားေအာင္ သင္ယူမလား ။ အဲဒီ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ပညာသင္ယူမယ့္သူတိုင္း ေသခ်ာ စဥ္းစား ဆံုးျဖတ္တတ္ၾကဖို့ လိုတယ္ကြ ။ ”

“ဟုတ္ကဲ့ ဆရာ ။ က်ေနာ့္ကို ခုလို နည္းေပး လမ္းျပ လုပ္တာတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ။ က်ေနာ္ ၾကိဳးစားပါဦးမယ္ ။”

“ေအးကြာ ... မင္းလို အေတြးအေခၚေကာင္းတဲ့ လူငယ္တေယာက္ ပညာေရးဆိုတာကို စာရြက္တရြက္လိုျမင္တာနဲ့ပဲ ပညာေရးကို လႊင့္ပစ္လိုက္တယ္လို့ မျဖစ္ေစခ်င္ဖူး ။ ပညာဆိုတာ ယူတတ္ရင္ ရပါတယ္ မ်ိဳးသြင္ရာ ။ အဲဒါကိုေတာ့ မင္း ျမဲျမဲ မွတ္ထားနိုင္ပါေစလို့ ဆရာ ေျပာခ်င္တယ္ ။

“x x x x x x x x x x x x ဒါ ဆရာ့ ဖုန္းနံပတ္ ။ အခ်ိန္မေရြး လိုအပ္ရင္ ဆက္ေပါ့ ။ ဟုတ္ျပီလား ။ မင္း ခု ဘယ္မွာ ေနလဲ ။ ”

“စမ္းေခ်ာင္းဘက္မွာပဲ ဆရာ ။ က်ေနာ္ ေက်ာင္းျပန္တက္ဖို့ လုပ္ေနပါတယ္ ။ ”

“ေအး ေအး ... မင္းဘ၀လမ္းအတြက္ အကုန္အဆင္ေျပျပီး ကိုယ္နဲ့ထိုက္တန္တဲ့ေနရာေရာက္ေအာင္ ၾကိဳးစားနိုင္ပါေစလို့ ဆရာ ဆုေတာင္းလိုက္တယ္ ။ ”

“ေပးတဲ့ဆု နဲ့ ျပည့္ပါေစ ဆရာ ။”

မိ်ဳးသြင္ကို ႏႈတ္ဆက္ျပီး လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ထဲမွ ကြ်န္ေတာ္ ထြက္ခြာခဲ့သည္ ။ စိတ္ထဲမွာလည္း မိ်ဳးသြင္၏ “ဟုတ္ကဲ့ ဆရာ” ဆိုေသာ စကား ဘယ္အေျခအေနထိ ခရီးေရာက္နိုင္မည္လဲဟု ေတြးလ်က္ ။



မွတ္ခ်က္ ။
သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ေျပာျပေသာ တကယ့္အျဖစ္အပ်က္ကို အေျခခံ၍ ေရးသားထားသည္ ။

Phd Studentships in Water Law

Unesco Centre for Water Law, Policy and Science

Applications are invited for up to four fully funded PhD Studentships in Water Law within the Dundee UNESCO HELP Centre for Water Law, Policy and Science, part of the Graduate School of Management and Policy (College of Arts & Social Sciences).

Applicants must have, or expect to obtain, a first class or high upper second class honours degree in law and be able to show commitment to pursuing postgraduate research. A Masters degree (preferably in law or economics; or in a relevant discipline) would be highly desirable.

Research topics in each of the clusters include:

• International water law - the normative content of the rules of international law that govern transboundary waters (i.e., equity; conflict prevention; state responsibility); the role and relevance of the 1997 UN Watercourses Convention in strengthening international watercourse agreements; legal frameworks for managing Europe's international watercourses; legal issues related to water security; legal issues related to climate change, including managing floods and droughts;
• Comparative National Water law -- ensuring effective governance implementation; security of supply in the context of increasing scarcity; implementation of enforceable water rights; the role of law in achieving IWRM especially within the UNESCO HELP approach; stakeholder involvement; water markets;
• Regulation of water services -- the legal aspects of regulation / control of publicly owned utilities, public-private participation, governance, international investment in water services;

As these are fully funded PhD Studentships, the programme fees of £12,500 / annum will be paid, and in addition the successful candidates will receive a stipend of £12,500 / annum. Awards are made initially for one year, but will be renewed for a second year, subject to satisfactory performance during the first year. They will be renewed for a third year, provided the student has been upgraded to full PhD status. This highly competitive PhD studentship offers an exciting opportunity for future academic leaders. It is anticipated that the successful candidates will begin their studies in September 2008.

Applications:
To apply for this PhD studentship candidates must submit a covering letter indicating why they wish to be considered; a sample of academic writing; their proposed research topic; and a completed standard application for entry as a PhD candidate at the UNESCO Centre, University of Dundee (http://www.dundee.ac.uk/admissions/research/how_to_apply.htm)

Additional details of research currently being undertaken by staff may be found at: http://www.dundee.ac.uk/water/research/index.php.

Initial enquiries may be addressed to Professor Patricia Wouters, Director,
Email: p.k.wouters@dundee.ac.uk.

Closing Date: The deadline for completed applications is 20 June 2008. Successful candidates will notified by 1 August 2008, with an expected start date of 1 October 2008. Interviews will be by meeting / telephone / Skype.

The University of Dundee is committed to equal opportunities and welcomes applications from all sections of the community. The following link provides further information about the University of Dundee profile:
http://www.dundee.ac.uk/admissions/tada/_think.