စိတ္အားထက္သန္ေသာေက်ာင္း (အခန္းဆက္ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါး) (အပိုင္း-၁)

အခန္း (၁) နိဒါန္း ေျပာင္းလဲရန္ လိုအပ္ေနျပီ (၁၉၈၀) မတိုင္မီကာလေတြရဲ႕ ေက်ာင္းသားစီမံခန္႕ခြဲမွဳ သေဘာတရားကို ရိုက္ႏွက္ျပစ္ဒဏ္ေပးမွဳ အေတြးအေခၚေတြက ၾကီးစိုးထားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ အျခားနည္းလမ္းျဖစ္္တဲ့ စာရြက္စာတမ္းနဲ႕ ျပစ္ဒဏ္ေပးမွဳ (ဥပမာ- ခံ၀န္ကတိထိုးခိုင္းျခင္း၊ မိဘလက္မွတ္ထိုးခိုင္းျခင္း စသည္မ်ား)နဲ႕ အစားထိုးလာခဲ့ေပမယ့္လဲ ျပဳျပင္ေရးျပစ္ဒဏ္ေပးမွဳ အေတြးအေခၚေတြကသာ ပိုမို လႊမ္းမိုးေနခဲ့ပါတယ္။ ရိုက္ႏွက္ျပစ္ဒဏ္ေပးမွဳေတြကို ေက်ာင္းေတြမွာ ကန္႕သတ္လိုက္ခ်ိန္မွာ စာသင္ေက်ာင္းေတြအေနနဲ႕ ေကာင္းမြန္တဲ့ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုေတြနဲ႕ ထိေရာက္တဲ့ သင္ယူေရးကို ဘယ္လိုတြန္းအားေပး လုပ္ေဆာင္ရမယ္ ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ျပန္လွန္စဥ္းစားလာၾကရပါတယ္။ ျပစ္ဒဏ္ေပးမွဳဆိုင္ရာ ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္း (punitive approach) ကေန ျပဳျပင္ေပးမွဳဆိုင္ရာ ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္း (corrective approach) ကို ေျပာင္းလဲလာေပမယ့္လဲ ထိန္းခ်ဳပ္မွဳသ႑ာန္ (control model) က လႊမ္းမိုးေနတဲ့အခါ ေက်ာင္းဆရာေတြအေနနဲ႕ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ အတူတကြ အရာတခုကို လုပ္ေဆာင္တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာတရားထက္ ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ အရာတခုကို လုပ္ေပးရတယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကိုသာ ေတြးေတာမိေနေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုသေဘာတရားေတြကေနတဆင့္ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ အေပၚမွာ ေက်ာင္းနဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းက ေပးအပ္သတ္မွတ္ထားတဲ့ အဆင့္အတန္းေတြအၾကား လိုက္ေလ်ာညီေထြ မရွိတာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာင္းေတြအေနနဲ႕ ဒီလိုကြာဟခ်က္ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ျပီး ထိန္းခ်ဳပ္မွဳသ႑ာန္ေပၚမွာ အေျခတည္ေသာ ေက်ာင္းအျဖစ္မွတဆင့္ လူငယ္ေတြရဲ႕ ေလ့လာသင္ယူလိုေသာစိတ္ကို အားေပးအားေျမွာက္ျပဳတဲ့ တက္ၾကြေသာေက်ာင္းမ်ား ျဖစ္လာေအာင္ ျပဳျပင္ေဆာင္ရြက္ဖို႕ လိုအပ္လာပါတယ္။ သင္ယူေလ့လာျခင္း နဲ႕ ၾကီးပြားတိုးတက္ျခင္းဟာ ေျမေတာင္ေျမွာက္ေပးရမယ့္ လူ႕သေဘာ၊ လူ႕သဘ-ေတြျဖစ္ေၾကာင္း စာသင္ေက်ာင္းေတြအေနနဲ႕ သိျမင္ဖို႕ လိုအပ္လာပါတယ္။ ယေန႕ကမၻာရဲ႕ လူငယ္လူရြယ္ေတြဟာ ေျပာင္းလဲတိုးတက္လာတဲ့ ကမၻာၾကီးနဲ႕အညီ ေခတ္မီတဲ့ ဗဟုသုတ အမ်ားအျပားကိုလဲ ရရွိလာၾကပါတယ္။ ဂီတနဲ႕ ဖက္ရွင္ကို စိတ္၀င္စားတဲ့ လူငယ္ေတြ အလြန္မ်ားျပားလာပါတယ္။ ကေလးသူငယ္ပညာေပး ဇာတ္လမ္းရုပ္ရွင္ေတြထက္ ေအာ္ပရာဇာတ္ေတြ၊ စတိတ္ရွိဳးေတြ၊ ေၾကာ္ျငာေတြကို ပိုျပီး ၾကည့္ခ်င္လာၾကပါတယ္။ ယခင္မ်ိဳးဆက္ေတြမွာတုန္းကဆိုရင္ ကေလးေတြဟာ မိဘေတြက ေရြးခ်ယ္၀ယ္ယူေပးတဲ့ အရုပ္ေတြနဲ႕ ကစားခဲ့ၾကရပါတယ္။ ယေန႕ေခတ္မွာေတာ့ ကေလးေတြဟာ သူတို႕လိုခ်င္တဲ့ အရုပ္ေတြကို သူတို႕ကိုယ္ဆိုင္ ေရြးခ်ယ္ ႏိုင္လာၾကပါတယ္။ ဒီလိုတိုးတက္လာတဲ့ အေျခအေနေတြမွာ တိုးတက္ေသာအျမင္ရွိတဲ့ မိဘေတြကလဲ သူတို႕သားသမီးေတြကို ေျပာရဲဆိုရဲ၊ လုပ္ရဲကိုင္ရဲရွိျပီး၊ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့၊ ကိုယ့္ေျခေထာက္ေပၚ ကိုယ္ရပ္ႏိုင္စြမ္းရွိေသာ လူငယ္မ်ားအျဖစ္ ျမင္ခ်င္လာၾက ပါတယ္။ ယေန႕ေခတ္ကာလမွာ ကိုယ့္သားသမီးကို ေအာ္ဟစ္ေျပာဆိုေသာ၊ ပါ၀ါအလြန္အက်ဴးသံုးေနေသာ၊ ရိုက္ႏွက္ဆံုးမေသာ ဆရာဆရာမေတြကို တိုးတက္ေသာအျမင္ရွိတဲ့ ဘယ္မိဘေတြကမွ အလိုမရွိ ေတာ့ပါဘူး။ အိမ္မွာလဲ လူငယ္ေတြကို ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ႏိုင္စါမ္းရွိလာေအာင္ ေလ့က်င့္ ေပးလာၾကပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနေတြဟာ ေက်ာင္းသားနဲ႕ဆရာအၾကားမွာ ကြာဟမွဳအခ်ိဳ႕ ျဖစ္လာ ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဆရာေတြ ငယ္စဥ္ကာလတုန္းက ၾကီးျပင္းလာတဲ့ မိသားစုေတြဟာ မိဘကပဲ သားသမီးေတြနဲ႕ဆိုင္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ခ်မွတ္ေပးရတဲ့ ေခတ္မွာျဖစ္ျပီး၊ စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ ဆိုရင္လဲ ဆ၇ာေတြက စာသင္ခန္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ေခတ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုကြာဟခ်က္ေတြကို ေက်ာင္းအေနနဲ႕ေရာ၊ ဆရာေတြအေနနဲ႕ပါ ျပန္လည္ညွိယူဖို႕ လိုအပ္ရပါတယ္။ ေျပာရဲဆိုရဲ၊ လုပ္ရဲကိုင္ရဲျခင္းဟာ တဦးခ်င္းစီရဲ႕ လူမွဳဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအစီအစဥ္ (personal social development programme) ရဲ႕ က႑တခုျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးသူငယ္နဲ႕ လူငယ္ေတြအေနနဲ႕ လူစိမ္းေတြ၊ ဒါမွမဟုတ္ မေကာင္းမွဳ (ဥပမာ- မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲမွဳ စတာေတြ) ကို ဆြဲေဆာင္လာတဲ့ သူငယ္ခ်င္းေတြကို "No" ဆိုတဲ့ စကားကို ေျပာရဲလာေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးဖို႕ လိုအပ္လာပါတယ္။ ယေန႕ကမၻာရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ေက်ာင္းေတြမွာ ေက်ာင္းသားေတြကို " လူၾကီးေတြေျပာတဲ့အတိုင္း လိုက္လုပ္တာဟာ အျမဲတမ္း မမွန္ႏိုင္ေၾကာင္းနဲ႕ လူၾကီးေတြဟာလဲ မွားယြင္းတတ္တယ္ " ဆိုတဲ့ သေဘာတရားေတြကို စတင္သင္ၾကားလာၾကရပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေက်ာင္းဆရာေတြအတြက္ေတာ့ လူငယ္ယဥ္ေက်းမွဳ (youth culture) ေျပာင္းလဲလာျခင္းဟာ ၾကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမွဳတရပ္ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီစိန္ေခၚမွဳကို ဘယ္လိုရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းမလဲဆိုတာက ကာလေပၚေက်ာင္းပညာေရးရဲ႕ ထိေရာက္မွဳအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ျဖစ္လာပါတယ္။ ေက်ာင္းသားနဲ႕ဆရာအၾကားမွာ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ (power balance) ရွိေနဆဲ ဆိုေပမယ့္လဲ ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။ ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာေတြ တိုးတက္မွဳကလဲ "ဆရာဆိုတာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ရဖို႕အတြက္ အဓိကအေရးပါသူ" ဆိုတဲ့ အခန္းက႑ကို စိန္ေခၚသလို ျဖစ္လာပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြဟာ ဗဟုသုတရဖို႔အတြက္ ဆရာကိုပဲ မွီခိုေနရတာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ အင္တာနက္ဟာ သင္ၾကားမွဳ (teaching) ဆိုတာကို သင္ယူသူ (learner) က ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနကို ေျပာင္းလဲ လိုက္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြဟာ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာေတြကို ထုတ္လုပ္သူေတြနဲ႕ စားသံုးသူေတြ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ အသြင္ကူးေျပာင္းလာေသာ ဆုတံဆိပ္ယဥ္ေက်းမွဳ (Reward Culture) (၂၁)ရာစု လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဟာ လူငယ္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို အသိအမွတ္ျပဳမွဳေတြ၊ တာ၀န္ခြဲေ၀ေပးမွဳေတြ တစထက္တစ တိုးျမွင့္လုပ္ေဆာင္လာပါတယ္။ ေက်ာင္းေတြအေနနဲ႕ လူငယ္ေတြကို ေနာင္တေခတ္ရဲ႕ သားေကာင္းေတြအေနနဲ႕ မျမင္ေတာ့ပဲ ယေန႕ေခတ္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ တက္ၾကြေသာသားေကာင္းေတြ အေနနဲ႕ ရွဳျမင္ဖို႕ လိုအပ္လာပါတယ္။ တန္းတူညီမွဳမွဳ သေဘာတရား (equality principle) ဟာ အိုမင္းေဟာင္းႏြမ္းေနတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ဦးေဆာင္မွဳ သ႑ာန္ေတြကို စိတ္ေခၚလာပါတယ္။ ဒီလိုယဥ္ေက်းမွဳေခတ္ကာလမွာ အခ်ိဳ႕ဆရာေတြအေနနဲ႕ ပညာေရးဆိုင္ရာေတာင္းဆိုခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးရမွဳေတြမွာ ဖိအားေပးတယ္လို႕ ခံစားလာရတာေတြ ရွိႏိုင္ျပီး၊ ယေန႕ေခတ္ ေက်ာင္းသားေတြဟာ ပိုျပီး စိန္ေခၚမွဳျပဳလုပ္တတ္သူေတြ၊ ပညာသင္ယူမွဳအေပၚမွာ စိတ္အားထက္သန္ လာေအာင္ ျပဳလုပ္ဖို႕ ခဲယဥ္းသူေတြလို႕ ျမင္လာတာေတြရွိပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေခတ္ကာလ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ကို ဆရာေတြအေနနဲ႕ တားဆီးမွဳ လုပ္ႏိုင္မွဳ မဟုတ္ပါဘူး။ ေျပာင္းလဲမွဳႏွဳန္းနဲ႕အညီ ေျခတလွမ္းသာေနေအာင္ ၾကိဳးစားဖို႕ပဲ လိုအပ္လာပါတယ္။ အတိတ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚ၊ အတိတ္ရဲ႕ က်င့္ထံုးနဲ႕ပဲ ေနထို္ငတဲ့ ဆရာေတြအေနနဲ႕ကေတာ့ ပဋိပကၡႏွင့္ အျပစ္တင္မွဳႏြံထဲကေန ရုန္းထြက္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ နာရီေတြကို ေနာက္ျပန္လွည့္လို႕ မရႏို္င္ေတာ့မွန္း လက္ခံလိုက္မွသာ ေရွ႕ခရီးအတြက္ ေရြ႕လ်ားမွဳေတြ လုပ္ႏိုင္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုးတက္တဲ့အျမင္ရွိတဲ့ ေက်ာင္းေတြကေတာ့ ယဥ္ေက်းမွဳေျပာင္းလဲလာတာနဲ႕အညီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ေတြ လုပ္ေဆာင္လာၾကပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္မွဳေတြေၾကာင့္ ျပစ္တင္ရွံဳခ်မွဳေတြအေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳေခတ္ ကုန္ဆံုးသြားျပီး၊ ခ်ီးမြမ္းေျပာဆိုမွုေတြအေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳေခတ္ကို ေျပာင္းလဲလာေၾကာင္း ဆရာေတြကလဲ နားလည္လာၾကပါတယ္။ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးယဥ္ေက်းမွဳ (control culture) ကေန ဆုတံဆိပ္ေပးယဥ္ေက်းမွဳ (reward culture) ကို ေျပာင္းလဲလာျခင္းဟာ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆုတံဆိပ္ေပး ယဥ္ေက်းမွဳကို က်င့္သံုးလာတဲ့ ေက်ာင္းသားေတ ြအေနနဲ႕ အက်ိဴးေက်းဇူးေတြကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဘယ္လိုပံုစံနဲ႕ ဆုေပးစနစ္နည္းလမ္းေတြကို က်င့္သံုးမလဲဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ရွာေဖြလာၾကပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ဆုတံဆိပ္ေပး ယဥ္ေက်းမွဳကို culture of indulgence အျဖစ္ ေ၀ဖန္မွဳေတြလဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ ယဥ္ေက်းမွဳဆီသို႕ ေက်ာင္းေတြအေနနဲ႕ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ေစျခင္း ယဥ္ေက်းမွဳ (compliance culture) ကေန ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ယဥ္ေက်းမွဳ (culture of autonomy) ကို အသြင္ကူးေျပာင္းရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ဒီစာအုပ္မွာ ေဖာ္ျပသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြကို သူတို႕ရဲ႕ဘ၀အတြက္ သူတို႕ကိုယ္တိုင္ အခ်ိန္ေတြ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံဖို႕နဲ႕ သူတို႕ရဲ႕ေလ့လာသင္ယူမွဳေတြမွာ ကိုယ္တိုင္တည္ေဆာ္သူေတြ ျဖစ္လာဖို႕ တိုးတြန္းအားေပးရန္ လိုအပ္လာပါတယ္။ ဘယ္သူကမွ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ေပးစရာမလိုတဲ့ ကိုယ္ပိုင္ စည္းကမ္းခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွဳဟာ ယေန႕ကမၻာမွာ အလုပ္ရွင္ေတြက ရွာေဖြေနတဲ့ အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘ၀တသက္သာသင္ယူမွဳ (life-long learning) ဟာ ကိုယ္တိုင္ပိုင္းျခားဆံုးးျဖတ္ႏိုင္မွဳေပၚမွာ တည္မွီပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြကို သင္ယူေလ့လာေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အေကာင္းျမင္ သေဘာထားေတြ ရွိလာေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေက်ာင္းေတြက ပညာေရး ေအာင္လက္မွတ္ေတြကို ပိုျပီး အေလးထားတတ္ၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ပညာသင္ယူေလ့လာမွဳဆိုတာ ပညာေရးေအာင္လက္မွတ္ရရွိမွဳမွာ အဆံုးသတ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီပညာေရးေအာင္လက္မွတ္ေတြ ရရွိလာေစတဲ့ ပညာေတြကို ဘယ္လိုအသံုးျပဳမလဲဆိုတာက ပိုျပီးအေရးၾကီးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းကထြက္သြားတဲ့ လူငယ္ေတြ ၾကံဳေတြ႕ရတတ္တဲ့ ျပႆနာရပ္က အလုပ္အေတြ႕အၾကံဳနဲ႕ သင္ၾကားမွဳအေတြ႕အၾကံဳ နည္းပါးမွဳ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႕ဆီမွာ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္မွဳ (self-confidence) နဲ႕ ကိုယ္တိုင္စိတ္ပိုင္းျဖတ္ႏိုင္မွဳ (self-determination) အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေနျခင္း ကသာ ျပႆနာျဖစ္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕လူငယ္ေတြက်ေတာ့လဲ ပညာေရးနဲ႕ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားမွဳေတြကို ဆန္႕က်င္တဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳထဲကေန ရုန္းထြက္ႏိုင္စြမ္း မရွိၾကပါဘူး။ စိတ္အားထက္သန္ေသာေက်ာင္း ဒီစာအုပ္ထဲမွာေရးထားတဲ့ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းေတြဟာ စိတ္အားထက္သန္ေသာေက်ာင္းကို ဖန္တီးလိုၾက တဲ့ ေက်ာင္းအုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားအတြက္လဲ အက်ံဳး၀င္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳသင္ၾကားေရး (student-centred teaching) အတြက္ ဆရာဗဟိုျပဳစီမံခန္႕ခြဲေရး (teacher-centred management) လိုအပ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရး တာ၀န္ရွိသူေတြအေနနဲ႕ ဆရာေတြက ေက်ာင္းသားေတြကို ဆက္ဆံေစရန္ ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ ပံုစံအတိုင္း ဆရာေတြကို ဆက္ဆံဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။ ေက်ာင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးရဲ႕ ဦးေဆာင္မွဳပံုစံကလဲ ဆ၇ာေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မွဳကို အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ ရွိပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြကို ေလ့လာသင္ယူမွဳမွာ စိတ္အားထက္သန္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ ဆရာဆီမွာ သင္ၾကားေရးနဲ႕ေလ့လာသင္ယူမွဳဆိုင္ရာ ကိုယ္ပိုင္စိတ္အားထက္သန္မွဳ (self-motivation) ရွိဖို႕ အလြန္ အေရးအၾကီးပါတယ္။ ေက်ာင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေနနဲ႕ ေက်ာင္းမွာ အသံုးျပဳတဲ့ စိတ္အားထက္သန္ေရး ဆိုင္ရာ လွံဳ႕ေဆာ္မွဳနည္းလမ္းမ်ားကို မ်က္ေခ်မျပတ္အကဲျဖတ္ေနဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားရဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳနဲ႕ အံ၀င္ခြင္က်ျဖစ္ေရး၊ ေလ့လာသင္ယူမွဳအေပၚမွာ စိတ္အားထက္သန္ လာေအာင္ မိမိကုိယ္ကို လွံဳ႕ေဆာ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားစါမ္းရည္တိုးတက္လာမွဳ စတာေတြကို သံုးသပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ စာအုပ္ေရးသားရျခင္း ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား ဒီစာအုပ္ဟာ စိတ္အားထက္သန္မွဳအေၾကာင္းကို နားလည္လိုသူမ်ားနဲ႕ လူငယ္မ်ားကို ေလ့လာသင္ယူမွဳ အေပၚ စိတ္အားထက္သန္မွဳ ရွိလာေစရန္ လွံဳေဆာ္လိုသူမ်ားအတြက္ အေထာက္အကူ ျပဳေပးႏိုင္ ပါတယ္။ ပညာသင္ယူေရးအေပၚ စိတ္အားထက္သန္မွဳဆိုင္ရာ သုေတသန ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားနဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳမွတဆင့္ ရရွိလာေသာ အေတြးအေခၚမ်ားကို ေပါင္းစပ္ျပီး ေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဆရာေတြအေနနဲ႕ သူတို႕ကိုယ္တိုင္နဲ႕ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ စိတ္အားထက္သန္မွဳကို အကဲျဖတ္ႏိုင္ေစမယ့္ သေဘာတရားေရးရာ သီအိုရီေတြကိုလဲ ပံုနဲ႕တကြ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီသီအိုရီေတြကတဆင့္ ေက်ာင္းသားေတြကို စိတ္အားထက္သန္ေရး လွံဳ႕ေဆာ္ႏိုင္တဲ့ အေျခခံ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကိုလဲ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီစည္းမ်ဥ္းေတြကို လက္ေတြ႕က်င့္သံုးမွဳသာမက တတ္ကၽြမ္းမွဳ ဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္အေနနဲ႕ပါ အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္မွာ ေက်ာင္းသားေတါရဲ႕ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုေတြနဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပထားျပီး အဆံုးစြန္ေလ့လာသင္ယူမွဳျဖစ္လာေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ေဆာင္ရြက္ျခင္းဆိုင္ရာ အၾကံဥာဏ္ျပဳ ေဖာ္ျပခ်က္ မ်ားလဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ ေလ့လာသင္ယူမွဳ၀န္းက်င္ (learning environment) ကို ေဖာ္ေဆာင္ေနဆဲ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ား အေနနဲ႕ သူတို႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကတဆင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ႕ စိတ္အားထက္သန္မွဳအေပၚ သက္ေရာက္မွဳေတြကို ျပန္လည္သံုးသပ္ႏိုင္ေရးအတြက္လဲ အေထာက္အကူ ျပဳထားပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မွဳနဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ကို သိျခင္းအားျဖင့္ အေကာင္းျမင္ သေဘာထားကဲ့သို႕ေသာ ေယဘုယ် အေတြးအေခၚေတြကိုလဲ ပိုမိုနားလည္ႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာင္းေတြမွာ ဘယ္အရာေတြကအလုပ္ျဖစ္ျပီး၊ ဘယ္လိုက်င့္သံုးမွုေတြက အလုပ္မျဖစ္ဘူးဆိုတာကိုလဲ ျမင္ေတြ႕ႏိုင္ ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္မွာ စာဖတ္သူမ်ားရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကိုလဲ ျပန္လည္သံုးသပ္မွဳရွိေစျပီး၊ လူငယ္ေတြကို စိတ္အားထက္သန္မွဳရွိလာေအာင္ မလွံဳ႕ေဆာ္ခင္မွာ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ စိတ္အားထက္သန္မွဳ ရွိေစဖို႕ကိုလဲ သိျမင္လာေစႏိုင္ပါတယ္။ ဆရာေတြအေနနဲ႕ မိမိကိုယ္ကို ဘယ္လိုစိတ္အားထက္သန္မွဳ ျဖစ္ေစလဲ ဆိုတာနဲ႕ သူတပါးကို ကိုယ္က မည္သို႕မည္ပံု စိတ္အားထက္သန္လာေအာင္ လွံဳ႕ေဆာ္သလဲ ဆိုတာကို သိျမင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဆရာေတြဟာ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ပညာသင္ယူေလ့လာမွဳအေပၚ စိတ္အားထက္သန္လာေအာင္ လွံဳ႕ေဆာ္ႏိုင္သူ ျဖစ္ရံုသာမက စိတ္အားထက္သန္မွဳ ယုတ္ေလ်ာ့သြားေအာင္ မသိဘာသာ လုပ္မိသူေတြလဲ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာေတြအေနနဲ႕ စိတ္အားထက္သန္မွဳ မည္သုိ႕မည္ပံု အလုပ္လုပ္သလဲဆိုတာ နားလည္ျပီး၊ ဘယ္အရာေတြက စိတ္အားထက္သန္ေစမွဳအေပၚမွာ သက္ေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္းကို သိရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါတင္မကပဲ ဆရာမ်ားနဲ႕ ပညာေပးသူမ်ားရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စိတ္အားထက္သန္မွဳ စိတ္ေနစိတ္ထားေတြဟာ ေက်ာင္းသားေတြကို ကူးစက္သြားေစႏိုင္ ေၾကာင္းကိုလဲ သိရွိနားလည္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြ စာလံုးေပါင္းသတ္ပံု မကၽြမ္းက်င္တာကို ေက်ာင္းက သင္ၾကားေပးႏိုင္ပါတယ္။ ပညာသင္ယူမွဳအေပၚမွာ စိတ္အပားထက္သန္လာေအာင္ကိုေတာ့ ေက်ာင္းက သင္ၾကားေပးလို႕ မရႏိုင္ပါဘူး။ ပညာသင္ယူမွဳအေပၚမွာ ကိုယ္တိုင္စိတ္အားထက္သန္မွဳ ရွိလာေအာင္ကိုသာ ေက်ာင္းက လွံဳ႕ေဆာ္ေပးႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္အားထက္သန္မွဳျဖစ္စဥ္ (motivational processes) ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ေပးမွသာ ေက်ာင္းသားေတြဟာ သူတို႕ရဲ႕ စိတ္အားထက္သန္မွဳအတြက္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းမွဳ ရွိလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာေတြအေနနဲ႕ ေက်ာင္းသားေတြဆီမွာ စိတ္အားထက္သန္မွဳ သ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္ ဆိုတာကိုလဲ လက္ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းကေန ပညာသင္ယူေရးမွာ စိတ္မပါဘူးဆိုျပီး ထုတ္ပယ္လိုက္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြဟာ အားကစားမွာ ထူးခၽြန္မယ့္သူေတြနဲ႕ ဂီတပညာရွင္ျဖစ္လာမယ့္ သူေတြ မပါလာဘူးလို႕ ဘယ္သူမွ တပ္အပ္ေသခ်ာမေျပာႏိုင္ပါဘူး။ အခ်ိဳ႕ေက်ာင္းသားေတြဆီမွာ စိတ္အားထက္သန္မွဳ မရွိဘူးလို႕ ယူဆထားခ်က္ေတြက မွားပါတယ္။ သူတို႕နည္း၊ သူတို႕ဟန္နဲ႕ စိတ္အားထက္သန္မွဳေတြကေတာ့ ရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကိုေဖာ္ထုတ္ျပီး ပညာသင္ယူေရးအေပၚမွာ စိတ္အားထက္သန္လာေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္မလဲဆိုတာကို ၾကိဳးစားလမ္းျပေပးဖို႕ကသာ ဆရာေတြရဲ႕ တာ၀န္ျဖစ္ပါတယ္။ မူရင္းစာေရးသူ - Alan McLean မူရင္းစာအုပ္အမည္ - The Motivated School ထုတ္ေ၀ေသာႏွစ္ - (၂၀၀၃) ခုႏွစ္ ဘာသာျပန္သူ - ခင္မမမ်ိဳး (၁၇၊ ၁၁၊ ၂၀၁၂)

ဆရာႏွင့္ပညာေရး (အပိုင္း ၃)

ဆရာေတြအေၾကာင္း …

ေရးသားသူ - - ခင္ႏွင္းစိုး

လူေတြဟာ သူတို႔စိတ္ဓါတ္ေပၚ မူတည္ျပီး ေျပာဆို ဆက္ဆံ ျပဳမူတတ္ၾကပါတယ္။ ကြ်န္မလုပ္သက္ ဆယ့္သံုးနွစ္ေက်ာ္မွာ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ အမိ်ဳးမိ်ဳး ရွိခဲ့တယ္။ စည္းကမ္းမဲ့၊ တာ၀န္မသိတတ္သူေတြ၊ ကိုယ္နာမည္ေကာင္းရဖို႔ သူမ်ားကို ေဂ်ာက္တြန္းသူေတြ၊ ကိုယ့္အမွားကို ၀န္မခံခ်င္သူေတြ၊ ကိုယ္ပဲမွန္တယ္ဆိုျပီး ေခါင္းမာသူေတြကို၊ အင္ဂ်င္နီယာျဖစ္တုန္းက လ်စ္လ်ဴရွဳနိုင္ခဲ့ေပမယ့္၊ ဆရာမျဖစ္လာေတာ့ အဲလိုလုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ိဳးကို ေတြ႔တိုင္း၊ သူတို႔သင္တဲ့အတန္းထဲက ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ စိတ္မေကာင္း ျဖစ္မိတယ္၊ ဆရာတေယာက္အေနနဲ႔ သူတို႔လုပ္ရပ္ေတြကို သေဘာမက်မိဖူး။

ဆရာေတြကို သင္တန္းေပးတဲ့အခါတိုင္း၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ဆရာေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးျဖစ္တိုင္း၊ ဆရာပီသတဲ့ စိတ္ဓါတ္ ရွိဖို႔ အေရးၾကီးတဲ့အေၾကာင္း ကြ်န္မက အျမဲ ေျပာေလ့ရွိတယ္။ ဆရာေတြရဲ႕ စိတ္ဓါတ္ နဲ႔ အလုပ္အေပၚထားတဲ့ ခံယူခ်က္ေတြက သူတို႔ေက်ာင္းသားေတြအေပၚ အမ်ားၾကီး အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစတယ္ ဆိုတာကုိ ဆရာေတြ အျမဲသတိျပဳမိ ေစခ်င္ပါတယ္။

လက္ေတြ႔ဘ၀မွာ ဆရာပီသတဲ့စိတ္ဓါတ္နဲ႔ ဆရာေတြကို ကြ်န္မၾကံဳခဲ့ဖူးပါတယ္။ သူတို႔ကို ေလးစားမိသလို၊ သူတို႔လို ဆရာေတြ ရွိပါေသးလား ဆိုျပီး ၀မ္းသာပီတိ ျဖစ္ရတယ္။

အိပ္စိုက္သင္တဲ့ဆရာ

ဆရာအမ်ားစုက စာသင္တဲ့အခါ လစာရၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြက အခမဲ့စာသင္ေပးတယ္။ ကိုယ့္ပိုက္ဆံနဲ႔ကိုယ္ ေက်ာင္းဖြင့္ျပီး၊ ေက်ာင္းသားေတြကို အခမဲ့စာသင္ေပးတဲ့ ဆရာတေယာက္နဲ႕ ေတြ႔ခဲ့ျပီးမွ၊ ဆရာေတြရဲ႕ အနစ္နာဆိုတာကို နက္နက္ရႈိင္းရႈိင္း ကြ်န္မ သေဘာေပါက္ ခံစားသြားရတယ္။

အဲဒီဆရာ နာမည္က ကို၀င္းခ်ိဳ။ ညဘက္ စားေသာက္ဆိုင္ေတြမွာ သူက ဂစ္တာတီး၊ သီခ်င္းဆိုတယ္။ အဲဒီက ရတဲ့ပိုက္ဆံနဲ႔ ဆူးဘုတ္ျခံဆိုတဲ့ ေက်ာင္းေလးကို ျမန္မာနိုင္ငံ ျမ၀တီျမိဳ႕ တဘက္ကမ္းမွာရွိတဲ့၊ ထိုင္းနိုင္ငံ မဲေဆာက္ျမိဳ႕မွာ ဖြင့္ထားပါတယ္။ ထိုင္း-ျမန္မာ နွစ္နိုင္ငံကို ျခားထားတဲ့ ေသာင္ရင္းျမစ္ေပၚ ေဆာက္ထားတဲ့၊ ထိုင္း-ျမန္မာခ်စ္ၾကည္ေရးတံတား ပတ္၀န္းက်င္မွာ ပ်ံက် ေနထိုင္ၾကတဲ့ ျမန္မာမိသားစုေတြရဲ႕ ကေလးေတြ သူ႔ေက်ာင္းမွာ လာတက္ၾကတယ္။

ညပိုင္း စားေသာက္ဆိုင္ေတြမွာ အလုပ္လုပ္တာအျပင္၊ ေန႔ပိုင္း တေနကုန္နီးပါး သူ႔ေက်ာင္းမွာ စာသင္တဲ့ ကို၀င္းခ်ိဳဟာ အခ်ိန္ကို အရမ္းေလးစားျပီး၊ အခ်ိန္ဇယားနဲ႔ အလုပ္လုပ္သူပါ။ သူ႔ေက်ာင္းက ကေလးေတြကို ဘာေတြသင္ရမလဲဆိုတာ ေလ့လာတဲ့အခ်ိန္၊ သင္ခန္းစာေတြ ေရးဆြဲတဲ့အခ်ိန္၊ စာသင္တဲ့အခ်ိန္၊ အလုပ္လုပ္ခ်ိန္၊ သူ႔ဘာသာ အျမဲတိုးတက္ေနေအာင္ ေလ့လာခ်ိန္၊ သူကြ်မ္းက်င္ ၀ါသနာပါတဲ့ ဂီတနဲ႔ သီခ်င္းေတြ ေဖာ္က်ဴးဖို႔ ၾကိဳးစားခ်ိန္ … စသျဖင့္ ခြဲျခားထားပါတယ္။

တျခားနိုင္ငံေတြက ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ေတြကို သူလက္လွမ္းမွီသေလာက္ ေလ့လာျပီး၊ သူ႔ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ သင့္ေတာ္မယ့္ သင္ခန္းစာေတြကို သူ႔ဘာသာ ေရြးထုတ္ သင္ေပးပါတယ္။ စာေတြ႔ထက္ လက္ေတြ႔အသိပညာရဖို႔ အေရးၾကီးေနတဲ့ ကေလးေတြကို ဘ၀မွာ ေတြးေခၚတတ္ေအာင္၊ ေနထိုင္တတ္ေအာင္ သင္ေပးတယ္။

ဥပမာ … ေန႔တိုင္း အတန္းေနာက္ဆံုးအခ်ိန္မွာ သူက ဂစ္တာတီးျပီး ကေလးေတြနဲ႔ အတူသီခ်င္းဆိုတယ္။ ကေလးေတြကို ဂစ္တာ၊ အီလက္ထရစ္ ကီးဘုတ္ စတာေတြ သံုးတတ္ေအာင္ သင္ေပးတယ္။ ဂီတကေနတဆင့္ ကေလးေတြကို ဖန္တီးေတြးေခၚတတ္လာေအာင္ (creativity thinking) သင္ေပးတယ္။ ေန႔တိုင္း အတန္းထဲမွာ လက္ရွိ ကမာၻေပၚမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြအေၾကာင္း၊ ကေလးေတြရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြအေၾကာင္း ကေလးေတြကို ေျပာျပတယ္၊ ကေလးေတြက ေမးခြန္းေတြ ျပန္ထုတ္တယ္၊ သူတို႔အျမင္ေတြကို ေျပာတယ္။ သူက ရွင္းျပတယ္၊ ကေလးေတြက ထပ္ေမးခြန္းထုတ္တယ္။ အဲလိုနဲ႔ ကေလးေတြကို အရာရာမွာ သူမ်ားေျပာတာ မယံုၾကည္ပဲ၊ ရွဳေထာင့္အမိ်ဳးမိ်ဳးကၾကည့္ျပီး၊ ကိုယ့္ဘာသာ ေ၀ဖန္ပိုင္းျခား ေတြးေခၚတတ္လာေအာင္ (critical thinking) သင္ေပးတယ္။

ပညာေရးဘြဲ႕ တခုမွ မရွိတဲ့၊ ဆရာျဖစ္သင္တန္း မတက္ဖူးတဲ့၊ ဘြဲ႔မရခင္ ေက်ာင္းထြက္ခဲ့ရတဲ့ ကို၀င္းခ်ိဳရဲ႕ ပညာေရးအေပၚထားတဲ့ ခံယူခ်က္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕ ဆရာပီသတဲ့စိတ္ဟာ ေလးစားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ေအာက္ေျခလူတန္းစားဘ၀ေတြက ေပါက္ဖြားလာတဲ့၊ ပညာေရးဆိုတာကို စဥ္းစားဖို႔ အခ်ိန္မရေလာက္ေအာင္ တေန႔ရုန္းကန္မွ တေန႔စားၾကရတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ၾကီးျပင္းလာတဲ့ ကေလးေတြအတြက္၊ ဘယ္လိုပညာမိ်ဳးဟာ အေရးၾကီးသလဲဆိုတာ သူ နားလည္တယ္။ စာ ေရးတတ္ ဖတ္တတ္ ေတာ္ျပီဆိုတဲ့ သေဘာမိ်ဳး သူ႔မွာ မရွိဘူး။ သူ႔ကေလးေတြကို ကမာၻအဆင့္မွီ အေကာင္းဆံုးအသိပညာ၊ အတတ္ပညာေတြ ရေစခ်င္တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ရွိတယ္။

ေစတနာနဲ႔ဆရာ

ကြ်န္မ ေလး - ငါးတန္း အရြယ္တုန္းက၊ အထက္တန္းျပဆရာမျဖစ္တဲ့ ကြ်န္မအေမ စာသင္ခ်ိန္မွာ သူ႔အတန္းထဲ လိုက္ထိုင္ခဲ့တာ သတိရမိတယ္။ ကြ်န္မအေမက တခ်ိဳ႕ဆရာေတြလို အတန္းထဲမွာ ရယ္စရာေတြ မေျပာတတ္ေပမယ့္၊ ေမေမ့အတန္းထဲမွာ ေက်ာင္းသားေတြ ေပ်ာ္ၾကတယ္။ သူ႔ကို ရိုေသေလးစားၾကတယ္။ စာသင္ရတာ စိတ္၀င္စားၾကတယ္။

ကြ်န္မအေမေခတ္တုန္းက ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳ (student-centered) သင္ၾကားနည္းတို႔၊ ကေလးဗဟိုျပဳ (child-centered) သင္ၾကားနည္းတို႔နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သင္တန္းေတြ ရွိမယ္ မထင္ပါဖူး။ ဒါေပမယ့္ ေမေမ့ရဲ႕ စာသင္နည္းထဲမွာ အခ်က္ သံုးခ်က္ ေတြ႔ရတယ္။

ပထမအခ်က္ကေတာ့ ကြ်န္မအေမက သူသင္တဲ့ အဂၤလိပ္စာဘာသာရပ္ကို ပိုင္နိုင္တယ္။ စာရွင္းျပတာ ေကာင္းတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ ဘယ္လိုသင္ရင္ ေက်ာင္းသားေတြ သူ႔သင္ခန္းစာမွာ စိတ္၀င္စားမလဲဆိုတာ သူသိတယ္။ ဥပမာ - ဂရမ္မာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြပဲ မလုပ္ဘဲ၊ ေက်ာင္းသားေတြ ၾကိဳက္တတ္မယ့္ အဂၤလိပ္စကားပံုေတြ ထည့္သြင္းေျပာျပေလ့ရွိတယ္။ စကားပံုေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ပံုျပင္ေျပာသလို စီကာပတ္ကံုးေျပာျပရင္ ေက်ာင္သားေတြ ၾကိဳက္ၾကတယ္။ တကူးတက မက်က္ရပဲ မွတ္မိသြားတတ္ၾကတယ္။ တတိယအခ်က္ကေတာ့ အတန္းထဲမွာ ေက်ာင္းသားေတြကို စိတ္တိုျပီး ေအာ္ေငါက္တာ မေတြ႔ဖူးဘူး။ စာၾကိဳးစားဖို႔ တိုက္တြန္းတယ္၊ ရွင္းျပတယ္။ အဂၤလိပ္စာ မလုိက္နိုင္တဲ့ေက်ာင္းသားေတြ အိမ္မွာ စာလာေမးရင္ အခ်ိန္မေရြး သင္ေပးတယ္။

အဂၤလိပ္စာ ဘာသာရပ္မွာ ပိုင္နိုင္ဖို႔ ေမေမ ၾကိဳးစားခဲ့ရတဲ့အေၾကာင္း ကြ်န္မကို ေျပာျပဖူးတယ္။ သူတို႔ေခတ္တုန္းက မက္သဒစ္ေက်ာင္းထြက္ေတြလို ေမေမက အဂၤလိပ္စာ မကြ်မ္းက်င္ေတာ့၊ ကိုးတန္း အဂၤလိပ္စာကို ပထမဆံုး သင္ရတဲ့အခါ၊ ကိုးကားေလ့လာစရာ စာအုပ္မရွိ၊ ကိုယ့္ထူးကိုယ္ခြ်န္၊ ကိုယ့္ဘာသာ ၾကိဳးစားျပီး သင္ေပးခဲ့ရတယ္။ အဲဒီတုန္းက ကြ်န္မတို႔ေမာင္နွမက ငယ္ေသးေတာ့ မိသားစုတာ၀န္က တဖက္၊ စာသင္တာက တဖက္နဲ႔ ေမေမ ရုန္းကန္ခဲ့ရတယ္။

ကြ်န္မအေမ သင္ခဲ့ရတဲ့ အတန္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက စာေတာ္တဲ့သူေတြမ်ားတဲ့ A တန္း၊ B တန္းတို႔ မဟုတ္ခဲ့ဖူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ေမေမက ခ်ေပးတဲ့အတန္းကို ယူလိုက္တာပဲ။ ေမေမ့အတန္းေတြမွာ နာမည္ဆိုးနဲ႔ ေက်ာင္းသားေတြ မ်ားခဲ့တယ္။ အဂၤလိပ္စာဘာသာမွာ အရမ္းအားနည္းသူေတြ ပါခဲ့တယ္။

ေမေမက ေက်ာင္းသားအားလံုးကို တန္းတူ ရည္တူ ေစတနာထားျပီး အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ သင္ေပးခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္း A တန္းလို စာေတာ္တဲ့သူေတြမ်ားတဲ့ အတန္းကို သင္ရေတာ့လည္း၊ စာေတာ္တဲ့အတန္း သင္ရလို႔ဆိုျပီး ၀မ္းသာတာမိ်ဳး မရွိခဲ့ဖူး။ ေမေမ့ေစတနာ ေရာင္ျပင္ဟပ္တာေၾကာင့္ ျဖစ္မယ္ ထင္ပါတယ္ … ဆိုးတယ္၊ ေျပာရဆုိရ ခက္တယ္ လို႔ ဆရာေတြၾကား နာမည္ၾကီးတဲ့ ေက်ာင္းသားမ်ိဳးေတြေတာင္ ေမေမ့စကားကို နားေထာင္ခဲ့ၾကတယ္။

ဇြဲရွိတဲ့ဆရာ

စာသင္တယ္ဆိုတာ ဇြဲရွိဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ ကြ်န္မရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ဆရာတေယာက္ဆို စာစသင္တဲ့ တစ္နွစ္၊ နွစ္နွစ္ေလာက္ထိ ေက်ာင္းသားေတြက သူ႔ကို မၾကိဳက္ၾကဖူး။ သူက စကားေျပာရင္ ႏြဲ႕သလိုျဖစ္လို႔၊ စာသင္တာ မေကာင္းလို႔၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈရွိတဲ့ပံုစံ မေပါက္လို႔ … စသျဖင့္ သူနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ညည္းညဴၾကတယ္။

စာသင္နွစ္ သံုးနွစ္ထဲေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ အဲဒီဆရာဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈပိုရွိလာျပီး၊ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ဘယ္လိုဆက္ဆံရမယ္ဆိုတာကို နားလည္လာတယ္၊ စာသင္ျပရာမွာလည္း ေက်ာင္းသားေတြ နားလည္ေအာင္ သင္ျပနိုင္ခဲ့တယ္။ ေက်ာင္းသားေတြက သူ႔ကို ၾကိဳက္လာၾကတယ္။

ကြ်န္မအျမင္မွာေတာ့ အဲဒီဆရာဟာ သူလုိအပ္ေနတဲ့အခ်က္ေတြကို ဇြဲရွိရွိနဲ႔ ျပင္ယူခဲ့တယ္။ ၾကိဳးစားခဲ့တယ္။ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ အဆင္မေျပလို႔၊ လက္ေလွ်ာ့ျပီး၊ အလုပ္ထြက္မယ္ဆိုတဲ့ စိတ္မိ်ဳး သူ႔မွာမရွိခဲ့တာ အတြက္ ကြ်န္မသူ႔ကို ေလးစားတယ္။ ဆရာဆိုတဲ့အလုပ္ကို သူတန္ဖိုးထားတယ္လို႔ ျမင္မိတယ္။

အျမဲၾကိဳးစားေနတဲ့ဆရာ

လူတိုင္းဟာ ကိုယ္လုပ္ေနတဲ့အလုပ္အေပၚ တန္ဖိုးထားတတ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဆရာေတြမွာ လိုအပ္ပါတယ္။

ပထမဆံုး စာသင္တဲ့ေန႔ကစျပီး ခုခ်ိန္ထိ စာသင္တဲ့အခါ ကြ်န္မလုပ္ေလ့ရွိတာေတြကေတာ့ သင္မယ့္သင္ခန္းစာကို ေသခ်ာျပင္ဆင္တယ္၊ ေက်ာင္းသားေတြ ကြ်န္မသင္ၾကားမႈအေပၚ စိတ္၀င္စားမႈရွိေနေအာင္ ၾကိဳးစားတယ္၊ ေက်ာင္းသားေတြ တင္ျပသမွ်ကို မွားတယ္၊ မွန္တယ္ဆိုျပီး၊ မပယ္ခ်ပဲ ေသခ်ာနားေထာင္ ေဆြးေႏြးတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း တိုင္ပင္ခ်င္တာမွန္သမွ်အတြက္ အျမဲ ၾကိဳဆိုတယ္၊ တင္းက်ပ္စရာရွိတဲ့အခါလည္း တင္းက်ပ္ေလ့ ရွိပါတယ္။

အိႏၵိယနိုင္ငံမွာ တကၠသိုလ္ဆရာတေယာက္ဟာ ေမးခြန္းမရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားကို သူ႔အတန္းထဲ ၀င္ခြင့္မေပးဖူးလို႔ ကြ်န္မဖတ္ဖူးတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ပညာဆည္းပူးတယ္ဆိုတာ ေမးခြန္းက စတင္တယ္လို႔ သူက ယံုၾကည္ထားလို႔ပါတဲ့။ ကြ်န္မလည္း သူ႔လိုပဲ ယံုၾကည္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကြ်န္မအတန္းထဲမွာ ေက်ာင္းသားေတြကို အခ်င္းခ်င္းျဖစ္ျဖစ္၊ ကြ်န္မကိုျဖစ္ျဖစ္၊ ကိုယ့္ဘာသာျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္သင္ၾကားေနရတာေတြအေပၚ ေမးခြန္းေမးျပီး ေဆြးေႏြးဖို႔ အျမဲတိုက္တြန္းေလ့ရွိတယ္။

စာသင္တယ္ဆိုတာလည္း အခ်ိန္ၾကာလာေလ၊ ပိုအေတြ႕အၾကံဳရွိလာေလ၊ ပိုေကာင္းေအာင္ လုပ္နိုင္လာေလပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဓါးတေခ်ာင္းဟာ ေသြးေနမွ ထက္ေနမွာပါ။ အဲလိုပဲ ကြ်န္မတို႔ ဆရာ ဆရာမေတြဟာလည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အျမဲသံုးသပ္တာမိ်ဳး၊ ကိုယ့္လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ဆရာေကာင္းေတြနဲ႔ တိုင္ပင္တာမိ်ဳး၊ ကိုယ္သင္တဲ့ ဘာသာရပ္နဲ႔ ပတ္သက္တာေတြ ေလ့လာတာမိ်ဳး အျမဲလုပ္ေနမွ ထက္ျမက္ ေျပာင္ေျမာက္တဲ့ ဆရာေကာင္းေတြ ျဖစ္လာမွာပါ။

ကြ်န္မရဲ႕ ပထမဆံုး စာသင္ႏွစ္တစ္နွစ္ကို ခုခ်ိန္ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ၊ ေကာင္းခဲ့တာေတြရွိသလို၊ အားနည္းခ်က္ေတြလည္း ေတြ႕မိတယ္။ အဓိကက်တာ ကိုယ့္အားနည္းခ်က္ေတြကို ဘယ္လို ျပဳျပင္မလဲ ဆိုတာ သိဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြကို ကြ်န္မေျပာေလ့ရွိတဲ့ စကားတခြန္းကေတာ့ There is room for improvement.. ပိုေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္လို႔ရပါေသးတယ္။ လူတိုင္းဟာ ဘ၀မွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ လက္ရွိထက္ ပိုတိုးတက္ေအာင္ လုပ္နိုင္ေသးတယ္လို႔ အျမဲယံုၾကည္ထားသင့္ပါတယ္။ ကြ်န္မေက်ာင္းသားေတြကိုလည္း ဘ၀မွာ အျမဲၾကိဳးစားေနေစခ်င္တယ္။ ေရာင့္ရဲတင္းတိမ္ သြားတာမိ်ဳး မျဖစ္ေစခ်င္ဖူး။ အလားတူ သူတို႔ကို လမ္းျပေပးေနတဲ့ ဆရာမတေယာက္အေနနဲ႔ ကြ်န္မကိုယ္တိုင္လည္း အျမဲၾကိဳးစားေနတယ္။

ကြ်န္မက စိတ္ပင္ပန္း လူပင္ပန္းျဖစ္ေနခဲ့ရင္ေတာင္ အတန္းထဲ ၀င္ျပီး စာသင္လိုက္တဲ့အခါ၊ အေမာေျပျပီး၊ အခ်ိန္က ကုန္မွန္းမသိ ကုန္သြားတတ္တယ္။ စာသင္ေနရင္ ခြန္အားေတြရတယ္လို႔ ကြ်န္မခံစားရတယ္။

ဆရာဟူသည္ ၀ါသနာ၊ ေစတနာ၊ အနစ္နာ၊ စာဖတ္နာ၊ ႏွင့္ အႀကင္နာ တည္းဟူေသာ နာငါးနာႏွင့္ ျပည့္စံုသင့္သည္ လို႔ ျမန္မာစာပါေမာကၡ ဦးခ်မ္းျမ(ျမေကတု) က ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။

နိုင္ငံတကာမွာလည္း ဆရာေတြရဲ႕က႑နဲ႔ပတ္သက္ျပီး ဖြင့္ဆိုထားတာ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ သူမ်ားေတြဖြင့္ဆိုထားတာေတြထက္ အေရးၾကီးတာကေတာ့ ကိုယ္ဟာ ဘယ္လိုစိတ္ဓါတ္၊ ယံုၾကည္ခ်က္မိ်ဳး ရွိတဲ့သူလဲဆိုတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ျပန္ သံုးသပ္ဖို႔ပါပဲ။

ကြ်န္မကေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ အျမဲ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားေနခ်င္သူ၊ စာသင္ရတာ၊ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးရတာ၊ ရယ္ေမာေပ်ာ္ရႊင္ေနရတာကို နွစ္သက္သူ ျဖစ္ပါတယ္။

ကြ်န္မလုပ္ေနတာေတြအေပၚ ေအာက္ပါေမးခြန္းေတြနဲ႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ျပန္လည္သံုးသပ္ေလ့ ရွိပါတယ္။

• ကြ်န္မသင္ၾကားတာေတြက ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္ အက်ိဳးရွိလဲ။ • ျပီးေတာ့ ဘယ္လို သင္ၾကားသလဲ။ • ေက်ာင္းသားေတြက ကြ်န္မသင္ၾကားတာကို ဘယ္လို တုန္႔ျပန္သလဲ။ • ကြ်န္မသင္ၾကားတဲ့အခါ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ က ဘာေတြလဲ။ • ဆရာတေယာက္အေနနဲ႔ ဘယ္လို စိတ္ဓါတ္နဲ႔ ျပဳမူ ေနထိုင္ ေျပာဆို သလဲ။ • ကိုယ့္သင္ၾကားမႈ အေပၚ ဘယ္ေလာက္ အားရ ေက်နပ္မိသလဲ။ • ဘာေတြ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲသင့္သလဲ။

ျမန္မာျပည္ ပညာေရး တိုးတက္ဖို႔ ဆရာေတြအတြက္ သင္တန္းေတြ၊ ဆရာေတြကို ပံ့ပိုးမႈေတြ၊ သင္ေထာက္ကူပစၥည္းေတြ လိုအပ္ေနတယ္ဆိုေပမယ့္၊ အဓိကက်တဲ့အရာကေတာ့ ဆရာ ဆရာမေတြရဲ႕ သူတို႔အလုပ္ေပၚမွာ၊ ပညာေရးအေပၚမွာ၊ ေက်ာင္းသားေတြအေပၚမွာ ထားတဲ့ စိတ္ဓါတ္ နဲ႔ ခံယူခ်က္ေတြပါ။

ဆရာေတြဟာ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ စိတ္ေနစိတ္ထား၊ ခံယူခ်က္ေတြကို အတိုင္းအတာ တခုထိ ပံုသြင္းေပးနိုင္စြမ္းရွိတယ္ဆိုတာ၊ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ အနာဂတ္ေတြကုိ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္နိုင္စြမ္း ရွိတယ္ဆိုတာကို ျမန္မာနိုင္ငံမွ ဆရာ ဆရာမေတြ အျမဲယံုၾကည္ျပီး၊ ဆရာျဖစ္ရတာကုိ ဂုဏ္ယူနိုင္ၾကပါေစလို႔ ဆုေတာင္းလိုက္ပါတယ္။

ခင္ႏွင္းစိုး
22 March 2012

(မတ္လ ၃ ရက္အပတ္ထုတ္ ျပည္သူ႔ေခတ္ဂ်ာနယ္တြင္ ေဖာ္ျပျပီးျဖစ္သည္)

ေခတ္သစ္လူငယ္တို႔ ေခတ္မွီေရးသို႔

ေရးသူ - ခင္ႏွင္းစိုး

ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ကေန နွစ္ဆယ္ေက်ာ္အထိ လူငယ္လို႔ သတ္မွတ္ခံရသလို၊ လူၾကီးေတြကလည္း ကိုယ့္ထက္ငယ္သူေတြကို လူငယ္လို႔ ေခၚတတ္ၾကသည္။ အသက္ သံုးဆယ္ေက်ာ္ က်မက ဆယ္ေက်ာ္သက္မ်ားနဲ႔ ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္သက္မ်ားကို လူငယ္မ်ားလို႔ျမင္သလို၊ အသက္ ငါးဆယ္ေက်ာ္ လူၾကီးမ်ားက က်မကို လူငယ္တေယာက္ဟုပင္ ျမင္ၾကသည္။ တကယ္ေတာ့ လူငယ္ဆိုသည္မွာ အသက္အရြယ္ကို ရည္ညႊန္းျခင္းထက္၊ ေခတ္တခုကို လက္ဆင့္ကမ္း သယ္ေဆာင္မည့္ မ်ိဳးဆက္တခုနဲ႔ ပိုသက္ဆိုင္မည္။ မိ်ဳးဆက္ (generation) တခုဟာ အနွစ္ ၃၀ ေလာက္ ရွိခဲ့ရင္၊ က်မက လက္ရွိမိ်ဳးဆက္ရဲ႕ အဆံုးစြန္နားေရာက္ေနသလို၊ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြကေတာ့ အစနားမွာရွိေနသည္။

က်မအျမဲထိေတြ႔ဆက္ဆံရေသာ လူငယ္မ်ားမွာ အသက္ ၁၈ - ၂၇ ၀န္းက်င္ေလာက္ ရွိၾကသည္။ က်မစာသင္ခဲ့ေသာ စကၤာပူနိုင္ငံရွိ ေပၚလီတကၠနစ္ (polytechnic) မွ ေက်ာင္းသား/သူ မ်ား၊ လက္ရွိစာသင္ေနေသာ ထိုင္းနုိင္ငံရွိ တကၠသိုလ္မွ ေက်ာင္းသား/သူ မ်ား၊ ေစတနာ့၀န္ထမ္းအျဖစ္ က်မစာသင္ေပးေသာေက်ာင္းမွ ေက်ာင္းသား/သူ မ်ား၊ အျပင္မွာ တခါတေလ ဆံုရေသာ လူငယ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ျမန္မာ၊ စကၤာပူ၊ ဗီယက္နမ္၊ တရုတ္ျပည္၊ မေလးရွား၊ ထိုင္း၊ အိႏၵိယ၊ သီရိလကၤာ စေသာ နိုင္ငံေပါင္းစံုမွ လာၾကသည္။

နိုင္ငံျခားတြင္ ပညာလာသင္ၾကေသာ လူငယ္အမ်ားအတြက္ လြတ္လပ္မႈ (independence) သည္ ကိုယ္လုပ္ခ်င္ရာလုပ္တာမိ်ဳး ျဖစ္တတ္ၾကသည္။ တကယ္ေတာ့ မိဘမ်ားနဲ႔ေ၀းျပီး၊ ကိုယ့္ဘာသာ ထိန္းေၾကာင္းရေသာ လြတ္လပ္မႈမိ်ဳး ျဖစ္သည္။ ထုိအခါ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဘယ္လိုစည္းကမ္းတက်ေနမလဲဆိုတာ အေရးၾကီးလာသည္။ လြတ္လပ္ျခင္းေနာက္တြင္ (ကိုယ့္ဘာသာ) တာ၀န္ယူတတ္ဖို႔ လိုလာသည္။ ကိုယ့္လုပ္ရပ္တိုင္းရဲ႕ ရလဒ္မ်ားကို သတၱိရွိရွိ ရင္ဆိုင္ တာ၀န္ယူျပီး၊ သင္ခန္းစာယူတတ္ဖို႔ ျပင္ဆင္ထားရမည္။

လူတိုင္း ကိုယ္မလုပ္ဖူးတာကို လက္တည့္စမ္းလိုစိတ္ရွိသည္။ က်မကိုယ္တိုင္လည္း ထုိသို႔ပင္။ သို႔ေသာ္ ကိုယ့္ဘ၀အတြက္ ထိခိုက္သြားနိုင္သည့္ လက္တည့္စမ္းမႈမိ်ဳးကိုေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ လုပ္ဖို႔ စိတ္မကူးခဲ့ေပ။ မိဘမ်ားက ေဆးလိပ္မေသာက္ရ၊ အရက္မေသာက္ရ၊ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ ရည္းစားမထားရ၊ ညမိုးခ်ဳပ္ အျပင္မထြက္ရ စသည့္ စည္းကမ္းမ်ား ခ်တတ္ၾကသည္။ ဒါဟာ မေကာင္းဘူးလို႔ ေျပာၾကသည္။ တကယ္လည္း အဲဒီလုပ္ရပ္ေတြေနာက္မွာ အမွားက်ဴးလြန္နိုင္စရာ အလားအလာ အမ်ားၾကီးရွိသည္။ လံုး၀ေရွာင္နိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္သည္။ အဲဒီအရာေတြ လုပ္မိတဲ့လူငယ္ေတြကိုလည္း မွားတယ္ ဆိုးသြမ္းတယ္လို႔ မဆိုနိုင္။ လူငယ္သဘာ၀ လက္တည့္စမ္းတာ ျဖစ္နိုင္သည္။ အဓိကက ဘယ္အရာမဆို အလြန္အကြ်ံ မျဖစ္ဘဲ balance ျဖစ္ဖို႔ပင္။ ကိုယ့္ဘ၀ အနာဂတ္ကို ထိခိုက္နိုင္ေလာက္ေအာင္ မလုပ္ဖို႔ အျမဲစဥ္းစားဆင္ျခင္ဥာဏ္ရွိေအာင္ ကိုယ့္ဘာသာ စည္းကမ္း (discipline) ရွိဖို႔ပင္။

နုိင္ငံျခားတြင္ ေက်ာင္းသြားတက္ဖို႔ဆိုတာ ျမန္မာလူငယ္တိုင္းလုပ္ခ်င္ေသာ္လည္း မလုပ္နိုင္ေသာအရာ။ တခ်ိဳ႕က ေငြေၾကးအရ မတတ္နိုင္။ တခ်ိဳ႕က် ၀င္ခြင့္စာေမးပြဲ သတ္မွတ္ထားေသာ ၀င္ခြင့္လိုအပ္ခ်က္နဲ႔ မျပည့္စံု။ တခ်ိဳ႕ဆို ေလး ငါး နွစ္အထိ ၀င္ခြင့္စာေမးပြဲေအာင္ဖို႔ ၾကိဳးစားၾကရသည္။

ျမန္မာနိုင္ငံ ျမ၀တီျမိဳ႕ တဘက္ကမ္းမွာရွိတဲ့၊ ထိုင္းနိုင္ငံ မဲေဆာက္ျမိဳ႕မွာ လူငယ္တခ်ိဳ႕နဲ႔ က်မ စကား၀ိုင္းလုပ္ဖူးသည္။ သူတို႔ကို အနာဂတ္အတြက္ ဘာေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိလဲလို႔ က်မကေမးေတာ့၊ အနည္းစုက ထိုင္းနိုင္ငံ တကၠသိုလ္တခုခုတြင္ ေက်ာင္းတက္ခ်င္ၾကသည္။ ဒါေပမယ့္ အဲလိုတက္နိုင္ဖို႔ စေကာလားရွစ္ (scholarship) ရေအာင္ သူတို႔ ၾကိဳးစားရမည္။ ေက်ာင္းသားေပါင္း ရာခ်ီေလွ်ာက္တဲ့ထဲက ဆယ္ဂဏန္းေလာက္သာ ေရြးေသာေၾကာင့္ စေကာလားရွစ္ ရဖို႔က မလြယ္။ ထိုအနည္းစုကမွ သူတို႔ဘာလုပ္ခ်င္လဲ သိၾကေသးသည္။ က်န္သည့္အမ်ားစုက သူတို႔အနာဂတ္တြက္ တိုးတက္ခ်င္သည္၊ သို႔ေသာ္ ဘာဆက္လုပ္ရမည္ဆိုတာ မသိ။ စေကာလားရွစ္ရေလာက္ေအာင္ စာေမးပြဲေျဖနိုင္ဖို႔ အေျခခံပညာအဆင့္အတန္းအရ သူတို႔မွာမရွိ။ လုပ္နိုင္မည္လို႔လည္း ကိုယ့္ဘာသာ ယံုၾကည္ခ်က္ မရွိၾက။ မိဘေတြကလည္း ေထာက္ပံ့မႈမေပးနိုင္။ သူတုိ႔ ပတ္၀န္းက်င္မွ အမ်ားစုလုပ္ၾကသလို တေန႔လုပ္တေန႔စားပဲ ၀င္လုပ္ရမည္လား မေရမရာ ျဖစ္ေနၾကရွာသည္။

ဒါေၾကာင့္ စကၤာပူနိုင္ငံရွိ ေပၚလီတကၠနစ္မွ ျမန္မာေက်ာင္းသား/သူ တခ်ိဳ႕ ကို သူတို႔ကံေကာင္းေၾကာင္း၊ ရရွိထားေသာ အခြင့္အေရးကို အလဟႆ မျဖစ္ဖို႔အေရးၾကီးေၾကာင္း က်မေျပာျပေလ့ရွိသည္။ ဘ၀တြင္ အခ်ိန္ဆိုသည္မွာ ကုန္ဆံုးျပီးေသာ ဘယ္လိုမွ ေနာက္ျပန္မလွည့္နိုင္ေသာအရာ ျဖစ္သည္။ ရရွိေသာ အခြင့္အေရးကို ရရွိေသာ အခ်ိန္တြင္ ျမဲျမဲဖမ္းဆုတ္ျပီး၊ အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးခ်တတ္ဖို႔ အေရးၾကီးသည္။ လူငယ္သဘာ၀ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္ၾကတာ မွန္ေပမယ့္၊ တေန႔တေန႔ အေလလိုက္ေနမယ္ဆိုရင္ အခ်ိန္ေတြ ႏွေျမာစရာေကာင္းလွသည္။ လူတေယာက္ဟာ ကိုယ့္ဘ၀ရဲ႕ ဆယ္စုနွစ္တခုစာကို ျပန္ၾကည့္လိုက္တုိင္း တိုးတက္မႈရွိေနတာကိုသာ ျမင္သင့္သည္။ အဲလိုမဟုတ္ခဲ့ရင္ တခုခုလုပ္ဖို႔ အခ်ိန္တန္ျပီဆိုတာလည္း ကိုယ့္ဘာသာ သိနားလည္သင့္သည္။

လူငယ္ေတြ လမ္းမွားမေရာက္ေအာင္ စာမ်ားမ်ားဖတ္ဖို႔ လိုတယ္၊ စာဖတ္မွ အမွား အမွန္ သိလာမယ္ လို႔ ဆိုၾကသည္။ က်မအျမင္မွာေတာ့ စာဖတ္တာက ပထမအဆင့္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ခုေခတ္တြင္ စာဖတ္ရံုနဲ႔ မလံုေလာက္ေတာ့။ စာဖတ္တာဟာ စာအုပ္ထဲက စကားလံုးၾကီးၾကီးေတြသံုးျပီး၊ လူေတြအထင္ၾကီးေအာင္ ေျပာဖို႔ပဲ မဟုတ္။ ဘယ္လိုစာမိ်ဳးကို ဖတ္မလဲ၊ ဖတ္ထားတဲ့စာေတြကို ဘယ္လိုအသံုးခ်မလဲ၊ ဘယ္လို ျပန္သံုးသပ္မလဲ ဆိုတာေတြက ပိုအေရးၾကီးလာသည္။

က်မကေတာ့ လူငယ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ လမ္းမွားပဲ ေရာက္ေနေန၊ လမ္းမွန္ပဲ ေရာက္ေနေန၊ သူတို႔ေျပာတာေတြကို နားေထာင္ေပးဖို႔ပဲ အဆင္သင့္ျပင္ဆင္ထားသည္။ သူတို႔ေျပာတာ နားေထာင္ျပီး က်မအျမင္ကို ေျပာျပသည္။ ဘယ္လိုလုပ္လိုက္ရင္ ဘယ္လိုျဖစ္လာနိုင္တယ္၊ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြ ထည့္စဥ္းစားရမယ္ ဆိုတာေတြ ေျပာသည္၊ ေဆြးေႏြးသည္။ သို႔ေသာ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကေတာ့ သူတို႔ကိုယ္ပိုင္ ေရြးခ်ယ္မႈပင္ျဖစ္သည္။ က်မကိုယ္တိုင္လည္း ကိုယ္ပိုင္ေရြးခ်ယ္မႈကိုပင္ တန္ဖိုးထားသည္။

နာမည္ေက်ာ္ အေမရိကန္ လက္ေ၀ွ႔ထိုးသမား ျဖစ္ခဲ့ဖူးသူ Muhammad Ali ကေတာ့ .. လူတေယာက္ရဲ႕ အသက္ ၂၀ အရြယ္က ဘ၀ကိုၾကည့္တဲ့ပံုစံက၊ အသက္ ၅၀ အထိ အတူတူျဖစ္ေနမယ္ဆိုခဲ့ရင္ အဲဒီလူဟာ သူ႔ဘ၀ရဲ႕ အႏွစ္ ၃၀ ကို အလကား ေနပစ္လိုက္သလိုပဲ .. ဟု ဆိုခဲ့သည္။ လက္ရွိ ေခတ္သစ္ရဲ႕လူငယ္ေတြဟာ ေနာင္ အနွစ္ ၃၀ ဆယ္ မွာ ဘယ္လို လူၾကီးေတြ ျဖစ္လာမလဲဆိုတာဟာ၊ သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ေရြးခ်ယ္မႈအေပၚ မ်ားစြာမူတည္ေနသည္။

ေပၚလီတကၠနစ္မွ က်မေက်ာင္းသူတခ်ိဳ႕က သူတို႔ တကယ္စိတ္ပါ၀င္စားတဲ့ profession နဲ႔ လက္ရွိတက္ေနတဲ့လိုင္းတို႔ ကြဲလြဲေနလို႔ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲလို႔ က်မကို အၾကံဥာဏ္ေတာင္းေလ့ရွိသည္။ ထိုသို႔လူငယ္မ်ားတြက္ က်မအလြန္အားရမိသည္။ အသက္ ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္အခ်ိန္တြင္ ဘ၀မွာ ဘယ္လို profession ကို လုပ္မလဲဆိုတာ သူတို႔အေသအခ်ာ သိၾကသည္။ က်မသူတို႔အရြယ္တုန္းက အင္ဂ်င္နီယာအလုပ္ကို နွစ္ျခိဳက္ခဲ့ေပမယ့္၊ သူတို႔ေလာက္ မေသခ်ာခဲ့။ ကိုယ့္ထက္ငယ္တဲ့ ျမန္မာလူငယ္ေတြက ကိုယ့္ထက္ စိတ္ဓါတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ အေနအထိုင္၊ ခံယူခ်က္ စတာတို႔ သာတာမိ်ဳးကိုပဲ က်မျမင္ခ်င္မိသည္။ (အဲလိုျဖစ္ေအာင္လည္း တတ္နိုင္သေလာက္ ၾကိဳးစားမည္ဟု ဆံုးျဖတ္ထားသည္)။ နာမည္ေက်ာ္ သိပၸံပညာရွင္ Isaac Newton က “က်ေနာ္ဟာ သူမ်ားေတြထက္ ပိုေ၀းေ၀းျမင္နိုင္တာ၊ က်ေနာ့္အရင္ မိ်ဳးဆက္ရဲ႕ ပုခံုးေပၚ တက္ၾကည့္နိုင္လို႔ ျဖစ္တယ္” လို႔ ဆိုခဲ့သည္။ သူဆိုလိုခ်င္တာ မိ်ဳးဆက္သစ္ေတြဟာ မိ်ဳးဆက္ေဟာင္းေတြလုပ္ခဲ့တာအေပၚ တဆင့္တက္ျပီးၾကည့္နိုင္ရင္၊ မ်ိဳးဆက္တခုစီဟာ ပို ပိုျပီး တိုးတက္ေနမယ္ ဆိုတဲ့သေဘာပါ။

လူငယ္တို႔က သူတို႔အျပဳအမူအေပၚ ေ၀ဖန္ခံရတဲ့အခါ၊ ေခတ္မမီွဘူး၊ ေရွးဆန္တဲ့အေတြးေတြနဲ႔ လာေျပာေနတယ္လို႔ တုန္႔ျပန္တတ္ၾကသည္။ မ်ိဳးဆက္တခုနဲ႔တခုၾကားမွာ၊ အထူးသျဖင့္ လူၾကီးနဲ႔လူငယ္ၾကား မိ်ဳးဆက္ကြာဟမႈ (generation gap) ကို လက္ညွိဳးထိုးတတ္ၾကသည္။ တခ်ိဳ႕လူငယ္ေတြအတြက္ ဂ်င္းေဘာင္းဘီ၊ တီရွပ္၊ စကပ္တို၊ ေဘာင္းဘီတိုတို႔၀တ္မွ၊ မိုဘိုင္းဖုန္း ကိုင္နိုင္မွ၊ Facebook ရွိမွ၊ ကေဖးထိုင္မွ၊ ကလပ္သြားမွ စတာတို႔ ျဖစ္နိုင္သည္။ တကယ္ေတာ့ ထုိသို႔ ေခတ္မီွတာကို အဓိပၸါယ္ေဖာ္တာက အေပၚယံဆန္လွသည္။

ေခတ္မီွေရးသို႔ (becoming modern) နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွ ပညာရွင္မ်ားက ဖြ႔ံျဖိဳးဆဲေျခာက္နိုင္ငံမွ (Argentina, Chile, India, Israel, Nigeria, Bangladesh) လူငယ္ ၆၀၀၀ ကို သုေတသနလုပ္ထားတာကို ဖတ္ဖူးသည္။ နိုင္ငံတနိုင္ငံ ေခတ္မီွလာဖို႔အတြက္ ဘယ္လိုေခတ္မီွတဲ့ လူငယ္ေတြ လုိအပ္သလဲဆိုတာကို ရွာေဖြေလ့လာျခင္းျဖစ္သည္။ သူတို႔ေတြ႔ရွိခ်က္အရ ေခတ္မီွလူသား (modern man) တြင္ စရိုက္လကၡဏာ ေလးမိ်ဳးရွိသည္။

(၁) သူျဖတ္သန္းေနေသာ ေခတ္မွာ အမ်ားတကာ ဘာေတြ ျဖစ္ေနလဲ၊ ကိုယ့္နိုင္ငံနဲ႔ကမာၻမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနလဲ ဆိုတာေတြကို အစဥ္ေလ့လာ၊ အသိပညာဖြ႔ံျဖိဳးျပီး၊ ေခတ္ကို ထဲထဲ၀င္၀င္ စူးစမ္းလိုစိတ္ရွိသည္။
(၂) သူ႔ကိုယ္ပိုင္လုပ္ရပ္ဟာ သူ႔အတြက္သာမက၊ သူနဲ႔ပတ္သက္ေနတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ (ကိုယ့္မိဘအသိုင္းအ၀ိုင္း၊ ကိုယ့္လူမိ်ဳး၊ ကိုယ့္နိုင္ငံ) ကိုပါ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိတယ္ဆိုတာ နားလည္သည္။
(၃) သူက လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚဆံုးျဖတ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ဘယ္တကၠသိုလ္လိုင္းကို ေရြးမလဲ၊ ဘယ္အလုပ္လုပ္မလဲ စတဲ့ ကိုယ္ပိုင္ကိစၥမ်ား ဆံုးျဖတ္ရာတြင္၊ ေခတ္ေဟာင္းမွ အေတြးအေခၚ အယူအဆတို႔ လႊမ္းမိုးျခင္းကို မခံ။
(၄) သူက အိုင္ဒီယာအသစ္၊ အေတြ႔အၾကံဳအသစ္မ်ားအတြက္ အျမဲ အသင့္ျဖစ္ေနသည္။ သူ႔တြင္ ဖြင့္ထားေသာစိတ္ (open mind)၊ ဒါဆိုဒါမွဟု တယူသန္အစြဲမရွိေသာ၊ အသိအျမင္အားျဖင့္ ေပ်ာ့ေျပာင္းနိုင္စြမ္း (cognitive flexibility) ရွိသည္။

ထိုသုေတသနကို ၁၉၇၄ ခုနွစ္ကလုပ္ခဲ့ေပမယ့္၊ ခုခ်ိန္ထိ အက်ံဳး၀င္ေနေသးသည္။ ထိုသုေတသနမွာ ေဖာ္ျပထားေသာ ေခတ္မီွလူသား တေယာက္ ရွိထိုက္ေသာ စရိုက္လကၡဏာေလးမိ်ဳး နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး၊ ျမန္မာလူငယ္တို႔ ေသခ်ာစဥ္းစားသင့္သည္။ ဥပမာေျပာရရင္.. ကိုယ့္နိုင္ငံ ကိုယ့္ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ သင့္ေတာ္တယ္ မေတာ္တယ္ မစဥ္းစား၊ ကိုယ္အျပဳအမူေၾကာင့္ တျခားသူေတြက ကိုယ့္နုိင္ငံ ကိုယ့္လူမိ်ဳးအေပၚ ဘယ္လိုျမင္သြားမယ္ မစဥ္းစား၊ အတုယူမွားတာေတြဟာ ေခတ္မီွတာမဟုတ္တာေတာ့ ေသခ်ာသည္။ အတုယူတဲ့အခါ ကိုယ့္အတြက္ ပိုေကာင္းသြားေစမယ့္ အရာမိ်ဳးကိုသာ အတုယူသင့္သည္။ ဘယ္လိုဟာမိ်ဳးကို အတုယူသင့္သလဲဆိုတာလည္း အရင္ ေသခ်ာစဥ္းစား ေတြးေတာၾကည့္သင့္သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲ၊ ေရွ႔ေလွ်ာက္ဖြ႔ံျဖိဳးဖို႔ အလားအလာေကာင္းေနတဲ့ နိုင္ငံျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ ကမာၻမွာ ေခတ္မီွေရးအတြက္ ျမန္မာလူငယ္တို႔ ဘယ္ေလာက္ထိ ေခတ္မီွလူသား ျဖစ္နိုင္ၾကမလဲဆိုတာေပၚ အမ်ားၾကီးမူတည္ေနေပသည္။

Ref: Becoming Modern: Individual Change in Six Developing Countries

(၃ မတ္လ ၂၀၁၂ ထုတ္ Venus News ဂ်ာနယ္တြင္ ေဖာ္ျပျပီး ျဖစ္သည္)

ခင္ႏွင္းစိုး
၂၃ ဧျပီ ၂၀၁၂

ဆရာႏွင့္ပညာေရး (အပိုင္း ၂)

ဆရာစိတ္ဓါတ္ဆိုတာ

ေရးသားသူ - - ခင္ႏွင္းစိုး

ဆရာတေယာက္ဟာ သူဘာသင္လဲဆိုတာထက္ သူက ဘယ္လိုဆရာျဖစ္တယ္ဆိုတာ ပိုအေရးၾကီးတယ္ “What the teacher is, is more important than what he teaches.” ဆိုတဲ့ အေမရိကန္စိတ္ေရာဂါအထူးကုပညာရွင္ Karl Menninger ရဲ႕စကားဟာ ဆရာေတြအတြက္ တန္ဖိုးရွိတဲ့စကားတခြန္းပါပဲ ။

က်မတို႔ျမန္မာေတြဟာ ဆရာေတြကို မိဘနဲ႔တန္းတူ အနေႏၵာအနႏၵဂိုဏ္း၀င္ေက်းဇူးရွင္လို႔ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ အဲလိုသတ္မွတ္ခံလိုက္ရတာနဲ႔ ဆရာဆိုတာ ေက်းဇူးရွင္ျဖစ္သြားတယ္လို႔ က်မမထင္မိပါဖူး ။ ဆရာေကာင္းတေယာက္ျဖစ္မွသာ အဲဒီဂုဏ္ထူးနဲ႔ ထိုက္တန္တာပါ ။

ဆရာေကာင္းတေယာက္ျဖစ္ဖို႔ စာသင္ေကာင္းတာအျပင္ က်မတို႔ ဆရာ ဆရာမေတြ ဘယ္လိုစိတ္ဓါတ္မိ်ဳး ရွိသင့္ပါသလဲ ။

က်မကို အင္ဂ်င္နီယာအျဖစ္ကေန ေပၚလီတကၠနစ္ (polytechnic) မွာစာသင္ၾကားဖို႔ အဓိကတြန္းပို႔ခဲ့တာကေတာ့ လူငယ္ေတြကို ကိုယ္သိထားတာေတြ ေ၀မွ်ေပးခ်င္တဲ့ဆႏၵ၊ ေနာက္ျပီး အီလက္ထေရာနစ္ပစၥည္းေတြနဲ႔ အလုပ္ရွဳပ္ရတာထက္၊ လူငယ္ေတြကုိ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးရတာကို ပိုႏွစ္သက္မိတာရယ္ေၾကာင့္ပါ ။

ဆရာစိတ္ဓါတ္ဆိုတာ ေစတနာ၊ ၀ါသနာ၊ အနစ္နာ ဆိုတဲ့ နာသံုးနာပါ၀င္တယ္လို႔ က်မတို႔ျမန္မာေတြေျပာၾကပါတယ္ ။ အဲဒီနာသံုးနာဟာ ဆရာတေယာက္မွာရွိသင့္ရွိထိုက္တဲ့ အေျခခံတရားေတြျဖစ္ျပီး၊ လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ျပဖို႔ ခဲယဥ္းပါတယ္ ။

ဒါဆို ဆရာေကာင္းတေယာက္ရဲ႕စိတ္ဓါတ္ကို ဘယ္လိုအျပဳအမူေတြက ေဖာ္ညြန္းပါသလဲ ။

ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ သင္ယူမႈကို အျမဲစဥ္းစားေပးျခင္း

စာသင္ႏွစ္ရဲ႕ပထမဆံုးေန႔မွာ ေက်ာင္းသားေတြကို က်မေျပာေလ့ရွိတဲ့စကားကေတာ့ --- က်မစာသင္ခ်ိန္တိုင္းမွာ သူတို႔ေတြအက်ိဳးရွိရွိသင္ယူနိုင္ေစခ်င္တာပါပဲ ။

စာသင္ခန္းထဲမွာ ေက်ာင္းသားအမိ်ဳးမိ်ဳးရွိပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႕က စာသင္ခန္းထဲမွာသင္တာကို တထိုင္တည္း နားလည္သြားတတ္ၾကတယ္၊ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့ အိမ္မွာျပန္ဖတ္၊ ျပန္မွတ္ျပီးမွ နားလည္တတ္တယ္၊ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ စာသင္ခန္းထဲမွာလည္း နားမလည္၊ အိမ္ျပန္ေရာက္ရင္လည္း ျပန္ဖတ္ဖို႔မၾကိဳးစား၊ အဲလိုနဲ႔လံုးျခာလိုက္ျပီး စာေမးပြဲက်တာမိ်ဳးထိ ျဖစ္တတ္ၾကတယ္။

ေက်ာင္းသားအမိ်ဳးမိ်ဳးကို ထိေရာက္စြာစာသင္ၾကားနိုင္ဖို႔၊ သူတို႔နဲ႔ပတ္သက္ျပီး နားလည္ရမယ့္ အဓိကနွစ္ပိုင္းရွိပါတယ္ ။ ပထမအပိုင္းက ေက်ာင္းသားတေယာက္ရဲ႕အတန္းပညာသင္ယူလိုစိတ္ (academic motivation) ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယအပိုင္းကေတာ့ အဲဒီေက်ာင္းသားဟာ ဘယ္လိုစာသင္ၾကားနည္းမိ်ဳးနဲ႔ ကိုက္ညီသလဲ ဆိုတာပါပဲ ။

ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ အတန္းပညာသင္ယူလိုစိတ္ကို ကိုယ္ပိုင္စိတ္ဆႏၵေၾကာင့္လိုခ်င္စိတ္ (intrinsic motivation) နဲ႔ ျပင္ပအေၾကာင္းအရာမ်ားေၾကာင့္ လိုခ်င္စိတ္ (extrinsic motivation) ဆိုျပီး ပညာေရးသုေတသီေတြက ခြဲျခားဆန္းစစ္ၾကပါတယ္ ။

ကိုယ္ပိုင္စိတ္ဆႏၵနဲ႔စာသင္ယူလိုစိတ္ရွိတဲ့ေက်ာင္းသားဟာ သူသင္ယူေနတဲ့ဘာသာရပ္အေပၚ
စိတ္၀င္စားမႈရွိသလို ၊ သင္ၾကားရတာအတြက္ ေက်နပ္ေပ်ာ္ရႊင္မႈရွိပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႕ေက်ာင္းသားေတြကေတာ့ ျပင္ပအေၾကာင္းအခ်က္ေတြျဖစ္တဲ့ မိဘေတြတိုက္တြန္းမႈ၊ ဒါမွမဟုတ္ အတန္းပညာရွိရင္ ဘ၀တက္လမ္းရွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္မႈေၾကာင့္ စာသင္ယူၾကပါတယ္ ။

က်မတို႔ျမန္မာျပည္မွာ intrinsic motivation ရွိတဲ့ေက်ာင္းသားနည္းနိုင္ပါတယ္ ။ ေက်ာင္းသားအမ်ားစုဟာ တကၠသိုလ္၀င္တန္းကိုေရြးတဲ့အခါ အလုပ္ေကာင္းရနိုင္တဲ့၊ မိဘေတြတိုက္တြန္းတဲ့၊ သူငယ္ခ်င္းေတြေရြးေနၾကတဲ့ လိုင္းမိ်ဳးကုိ ေရြးခ်ယ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ ဒါေတြဟာ extrinsic motivation ကေနျဖစ္လာတဲ့လုပ္ရပ္ေတြပါ ။

စာသင္ယူတယ္ဆိုတာ စိတ္မပါဘူးဆိုရင္လုပ္ဖို႔ခဲယဥ္းပါတယ္ ။ ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြ intrinsic motivation မရွိခဲ့ရင္ေတာင္၊ extrinsic motivation နဲ႔ စိတ္ပါလာေအာင္ ဆရာေတြက အားေပးသင့္ပါတယ္ ။

ေက်ာင္းသားတိုင္းဟာ စာသင္ယူနည္းေတြ မတူၾကပါဖူး ။ ဥပမာ .. တခ်ိဳ႕ေက်ာင္းသားေတြက ဆရာသင္ေပးတာကိုပဲ လိုက္မွတ္ လိုက္က်က္ ျပန္ေျဖဆိုတာမိ်ဳး ၾကိဳက္တယ္ ။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေမးခြန္းထုတ္ရတာၾကိဳက္တယ္ ။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ activity သေဘာမိ်ဳးေလးေတြလုပ္ရတာၾကိဳက္တယ္ ၊ တခ်ိဳ႕က ပံုမ်ားမ်ားပါတဲ့စာအုပ္ေတြကေနသင္ယူရတာ ၾကိဳက္တယ္ ၊ တခ်ိဳ႕ကစကားလံုးေတြမ်ားတာ ၾကိဳက္တယ္ ၊ တခ်ိဳ႕က တေယာက္တည္းသင္ယူရတာ ၾကိဳက္တယ္ ၊ တခ်ိဳ႕ကအဖြဲ႕လိုက္သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ project ေတြလုပ္ျပီး သင္ယူခ်င္တယ္ စသျဖင့္ ။

အဲဒီေတာ့ ကိုယ့္အတန္းထဲမွာရွိမယ့္ ေက်ာင္းသားေတြ ဘယ္လိုနည္းမိ်ဳးနဲ႔ စာသင္ယူရတာၾကိဳက္လဲဆိုတာ ေလ့လာျပီး၊ သင့္ေတာ္မယ့္နည္းလမ္းမိ်ဳးေတြကိုသံုးရင္ စာသင္ၾကားရာမွာ ပိုထိေရာက္ပါလိမ့္မယ္ ။

ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕အျမင္ကို အျမဲထည့္သြင္းစဥ္းစား ေလးစားျခင္း

က်မတို႔ျမန္မာစကားမွာ ဆရာ-တပည့္ဆိုတဲ့အသံုးအႏႈံးဟာ ဆရာကအထက္ ၊ တပည့္ကေအာက္ ဆိုတဲ့အဓိပၸါယ္မိ်ဳး သက္ေရာက္ေနတယ္လို႔ က်မခံစားရပါတယ္ ။ ဥပမာၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ... ရံုးမွာအထက္အရာရွိကို ေအာက္လက္ငယ္သားေတြက ဆရာေခၚၾကရတယ္ ၊ အလုပ္ပိုင္ရွင္ေတြကို ဆရာေခၚေလ့ရွိတယ္ ။

ေနာက္ျပီး တခ်ိဳ႕ဆရာဆရာမေတြ “ေအာ္ သူက ငါ့တပည့္ျဖစ္ခဲ့တာ” လို႔၊ ေျပာခံရတဲ့လူတခ်ိဳ႕ ျပန္ေျပာေလ့ရွိတာက “သူငယ္တန္းတုန္းကပဲသင္ခဲ့ရတာပါ” ။ အဲလိုစကားအသြားအျပန္မိ်ဳးဟာ ဆရာ-တပည့္ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈံးက ျမန္မာစကားမွာအထက္နဲ႔ေအာက္ကို ရည္ညႊန္းေနသလိုျဖစ္ေနပါတယ္ ။

ဆရာေျပာသမွ်ကို ေက်ာင္းသားကလက္ခံရတာမိ်ဳး အေပၚ-ေအာက္အေျခအေနမိ်ဳးကို နိုင္ငံတကာရဲ႕ပညာေရးစနစ္မွာ ေလ်ာ့နည္းေအာင္လုပ္လာၾကပါတယ္ ။ ဒါဟာ ဆရာေတြအေပၚ ေက်ာင္းသားေတြကထားတဲ့ရိုေသမႈနဲ႔ လံုး၀မသက္ဆိုင္ပါဖူး ။ ဆရာေတြကပဲ ေက်ာင္းသားေတြကို တလမ္းသြားအေနနဲ႔ေျပာတာမလုပ္ဘဲ ၊ နွစ္ဦးနွစ္ဘက္အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးၾကတာမိ်ဳးပါ ။ ေက်ာင္းသားေတြက ဆရာေတြေျပာတဲ့အခ်က္အလက္ေတြကို ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္ ၊ ဘယ္လိုျဖစ္နိုင္ေျခရွိတယ္ စသျဖင့္ ေဆြးေႏြးတာမိ်ဳးျဖစ္ပါတယ္ ။

အဲဒီအခါ ဆရာေတြဘက္က သူတို႔ရွဳေထာင့္သာအမွန္လို႔ တထစ္ခ်ေျပာလို႔မရပါဖူး ။ ဆရာေတြဟာဘာသာရပ္တခုကိုသင္နိုင္တယ္ဆိုေပမယ့္ ကိုယ္သိထားတဲ့ရွဳေထာင့္ေတြ (perspectives) ကိုပဲသံုးျပီးသင္တာပါ ။ ဘာသာရပ္တခုဟာ သိပ္က်ယ္၀န္းတဲ့အတြက္ အလံုးစံုအပိုင္းေတြကို ဆရာေတြသိဖို႔ခဲ့ယဥ္းပါတယ္ ။ ေက်ာင္းသားေတြတင္ျပတဲ့အျမင္သစ္၊ ရွဳေထာင့္သစ္ေတြကို ဆရာေတြက ကိုယ္သိထားတဲ့မူလအျမင္၊ ရွဳေထာင့္ေတြနဲ႔ေဆြးေႏြးျပီး ၊ အေျဖတခုကိုအတူထုတ္တာမိ်ဳး လုပ္သင့္ပါတယ္ ။

ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕အျမင္ကို ကိုယ္က ေလးစားျပီး နားေထာင္ေဆြးေႏြးမွသာ၊ ေက်ာင္းသားေတြဘက္ကလည္း စိတ္၀င္စားမႈရွိလာျပီး၊ ၾကိဳးစားခ်င္စိတ္၊ ကိုယ့္အေပၚေလးစားစိတ္ ပိုရွိလာနိုင္ပါမယ္ ။

ဆရာေတြနဲ႔ေက်ာင္းသားေတြၾကား အျပန္အလွန္ေလးစားမႈရွိမယ္ဆိုရင္ စာသင္ခန္းဆိုတာ အားလံုးအတြက္ စိတ္လက္ေပါ့ပါးစြာ ပညာသင္ယူနိုင္တဲ့၊ သင္ၾကားနိုင္တဲ့ေနရာတခုျဖစ္လာမွာပါ ။

တတ္ေယာင္ကား မလုပ္ျခင္း

ဆရာေတြ အဓိကသတိထားရမယ့္အခ်က္ကေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြကို မရည္ရြယ္ပဲ အလြဲအမွားေတြ မသင္ေပးဖို႔ပါပဲ ။

စကၤာပူနိုင္ငံက က်မသင္တဲ့ေပၚလီတကၠနစ္ (polytechnic) မွာ ေက်ာင္းသားေတြဟာ laptop ကိုယ္စီသံုးျပီး အင္တာနက္ေပၚမွာ သူတို႔သင္ယူတဲ့သင္ခန္းစာနဲ႔ပတ္သက္ျပီး အခ်က္အလက္ေတြ ရွာၾကရပါတယ္ ။ သူတို႔နားမလည္တဲ့အခါ က်မကိုေမးေလ့ရွိပါတယ္ ။

အင္တာနက္ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ အလြန္က်ယ္ျပန္႔ျပီး၊ အခ်က္အလက္ေတြအမ်ားအျပား စုေ၀းေနတဲ့ေနရာျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ သူတို႔ေမးတဲ့အခ်က္အလက္တိုင္းကို က်မအကုန္မသိနိုင္ပါဖူး ။ အခ်က္အလက္သစ္ေတြကို စာျပန္ဖတ္ျပီးမွ ရွင္းျပနိုင္မယ္လို႔ က်မေျပာရပါတယ္ ။

ကိုယ္မေသခ်ာတာ၊ ကိုယ္မသိတာကို ေသခ်ာသေယာင္၊ သိသေယာင္နဲ႔ အလြဲေတြမေျဖမိဖို႔ ဆရာတိုင္းမွာ တာ၀န္ရွိပါတယ္ ။ မသိရင္ မသိဘူးလို႔ ေျပာရဲတဲ့သတၱိရွိသင့္ပါတယ္ ။ တခ်ိန္တည္းမွာ အခ်က္အလက္သစ္ေတြကုိ ဒီအတိုင္းမထားဘဲ ျပန္ဖတ္ျပီး၊ ျပန္ရွင္းျပတာမိ်ဳးလုပ္သင့္ပါတယ္ ။ အေပၚမွာေျပာခဲ့တဲ့ နာသံုးနာအျပင္၊ ဆရာတေယာက္ဟာ စာဖတ္နာမွသာ ေက်ာင္းသားက ကိုယ့္စာသင္ၾကားမႈအေပၚ ယံုၾကည္မႈရွိမွာပါ ။

နာမည္ေက်ာ္ျပင္သစ္စာေရးဆရာ Joseph Joubert က “To teach is to learn twice” -- စာသင္တာဟာ နွစ္ခါျပန္ေလ့လာျခင္းပဲ လို႔ေျပာခဲ့ပါတယ္ ။ စာသင္တယ္ဆိုတာ လူတိုင္းလုပ္နိုင္တာမဟုတ္ပါဖူး ။ ဘာသာရပ္တခုကို ကြ်မ္းက်င္တဲ့သူတိုင္း သူမ်ားကုိ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းျပန္မသင္ၾကားတတ္ပါဖူး ။ ကိုယ္သင္တဲ့သူနားလည္ေအာင္ ဘယ္လိုရွဳေထာင့္ကရွင္းျပရင္ အရွင္းလင္းဆံုးျဖစ္မလဲဆိုတဲ့အခ်က္ကို ဆရာေတြအျမဲထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္ပါတယ္ ။

စံနမူနာထားထိုက္သူျဖစ္ျခင္း

လူတိုင္းဟာအမွားနဲ႔မကင္းပါဖူး ။ ဒါေပမယ့္ ဆရာဆိုတာ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္ဖို႔ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္ ။ ဆရာေတြဟာ ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ အတုယူထိုက္၊ စံနမူနာယူထိုက္သူေတြ ျဖစ္ဖို႔ ၾကိဳးစားသင့္ပါတယ္ ။

စာသင္ခ်ိန္ကိုအခ်ိန္မွန္မ၀င္တဲ့ဆရာတခ်ိဳ႕ကို ေတြ႔ဖူးပါတယ္ ။ ေက်ာင္းသားကို အခ်ိန္မွန္ေက်ာင္းတက္ရမယ္ဆိုတဲ့ ေက်ာင္းစည္းကမ္းကို ၊ ဆရာေတြကိုယ္တိုင္လည္း လိုက္နာသင့္ပါတယ္ ။ ျမန္မာလူၾကီးေတြက လူငယ္ေတြကုိ ေဆးလိပ္မေသာက္ဖို႔ အရက္မေသာက္ဖို႔ ဆံုးမေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ေက်ာင္းသားေတြေရွ႕မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္တဲ့ ဆရာေတြ၊ အရက္ေသာက္ထားသလို မ်က္ေထာင့္နီနဲ႔ဆရာမိ်ဳးေတြကုိ တခ်ိဳ႕ေက်ာင္းေတြမွာ ေတြ႔ရတဲ့အခါ စိတ္ပ်က္မိပါတယ္ ။ ကိုယ္ပိုင္ေရြးခ်ယ္မႈနဲ႔လုပ္တယ္ဆိုရင္ေတာင္ ေက်ာင္းသားေတြေရွ႕မွာလုပ္တဲ့အခါ ေက်ာင္းသားေတြက ကိုယ့္အေပၚဘယ္လိုျမင္မလဲဆိုတာ ခ်င့္ခ်ိန္သင့္ပါတယ္ ။

ဆရာတေယာက္ဟာ ေက်ာင္းသားတေယာက္ကို ဆိုဆံုးမတာမိ်ဳးမလုပ္ခင္ ကိုယ္တိုင္ကေရာ အဲဒီအပိုင္းေတြမွာ မွန္ကန္ေအာင္ေနရဲ႕လားဆိုတာ ကိုယ့္ဘာသာဆန္းစစ္ၾကည့္သင့္ပါတယ္ ။

ေက်ာင္းသားေတြအေပၚ ကိုယ္ခ်င္းစာ၊ ၾကင္နာစိတ္ ထားျခင္း

ငယ္ရြယ္ေသးတဲ့ေက်ာင္းသားေတြဟာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာ ထိလြယ္ ရွလြယ္ အမွတ္ရလြယ္ပါတယ္ ။ ေက်ာင္းသားတေယာက္ဟာ ဘယ္ေလာက္ပဲဆိုးပါေစ သူ႔ဆရာရဲ႕ေစတနာကို ခံစားသိရွိသြားတဲ့အခါ အဲဒီေစတနာကိုေလးစားတဲ့ တံုျပန္မႈကို သူတို႔တတ္နိုင္သေလာက္ ေပးတတ္စျမဲပါ ။

က်မ အမွတ္ရမိတဲ့ အျဖစ္အပ်က္နွစ္ခုရွိပါတယ္ ။

ပထမအျဖစ္အပ်က္ကေတာ့ က်မ ဆရာမစလုပ္တုန္းက ၾကံဳခဲ့ရတဲ့ေက်ာင္းသားတေယာက္ပါ ။ အဲဒီေက်ာင္းသားက စာေမးခံရတဲ့အခါတိုင္း မသိတာကို သိသလိုလုပ္ျပီး ေျဖေလ့ရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ သင္ခန္းစာကိုေသခ်ာနားလည္ေအာင္ သင္ယူဖို႔ က်မသူ႔ကိုသတိေပးရေလ့ရွိတယ္ ။ အဲဒီေက်ာင္းသားဟာ အဲဒီဘာသာရပ္ျပီးဆံုးတဲ့အခါမွာ က်မဆီ ခုလိုအီးေမးလ္ပို႔လာပါတယ္ ...

“ဒီဘာသာသင္ယူရတဲ့စာသင္နွစ္ ျပီးဆံုးသြားတဲ့အတြက္ က်ေနာ္အရမ္း၀မ္းသာတယ္ ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဆရာမက က်ေနာ္လုပ္သမွ်ကို အေကာင္းမထင္ဘူး ။ က်ေနာ္ၾကိဳးစားတာကိုလည္း ဆရာမက အသိအမွတ္ျပဳတဲ့ပံုမျပေတာ့ က်ေနာ္ဟာ ဒီဘာသာရပ္ကို ေလ့လာခ်င္စိတ္နည္းသြားခဲ့ပါတယ္ ။”

ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔အျမဲအဆင္ေျပေလ့ရွိတဲ့က်မဟာ အဲလိုအီးေမးလ္ရေတာ့ အေတာ္ေလးအံ့ၾသသြားခဲ့မိတယ္ ။ ေနာင္ဆို ေက်ာင္းသားေတြစိတ္ကို ပိုျပီးစာနာစဥ္းစားဖို႔ ကိုယ့္ဘာသာသတိေပးလိုက္မိပါတယ္ ။ တကယ္ေတာ့ သူ႔ကို သင္ခန္းစာကိုပိုင္နိုင္ေစခ်င္လို႔တင္းက်ပ္လိုက္ေတာ့၊ က်မေစတနာက ေ၀ဒနာျဖစ္သြားခဲ့ရတာပါ ။

ေနာင္ နွစ္တခ်ိဳ႕ၾကာျပီး ဒုတိယအျဖစ္အပ်က္မွာေတာ့ က်မကို ေနာက္ထပ္ေက်ာင္းသားတေယာက္က ခုလိုေျပာလာပါတယ္ ...

“က်ေနာ္ေတြ႔ဖူးသမွ် ဆရာမေတြထဲမွာ ဆရာမလို စိတ္ရွည္လက္ရွည္နဲ႔ ဂရုတစိုက္သင္ေပးတဲ့သူ ခုမွပဲေတြ႔ဖူးတယ္ ။”

အဲဒီေက်ာင္းသားဟာအတန္းထဲမွာ စာအညံ့ဆံုးေက်ာင္းသားတေယာက္ျဖစ္ပါတယ္ ။ က်မသင္တဲ့ဘာသာရပ္မွာလည္း စိတ္ပါ၀င္စားမႈ မရွိသေလာက္ပါပဲ ။ အတန္းထဲမွာ စကားေပါျပီး အေလလိုက္ခ်င္တဲ့ေက်ာင္းသားမိ်ဳးပါ ။ ဒါေပမယ့္ က်မက သူ႔ကို စိတ္ရွည္လက္ရွည္သင္ေပးတယ္၊ အဲဒီဘာသာရပ္နဲ႔ပတ္သက္ျပီး သူ႔အားနည္းခ်က္အေပၚ စာနာတတ္တဲ့စိတ္ရွိတယ္လို႔ သူခံစားရေတာ့၊ က်မစာသင္တဲ့အခါ သူၾကိဳးစားျပီး သင္ယူတယ္ ။ အတန္းထဲမွာ မသိတာကိုေသခ်ာေမးျပီး မရမခ်င္းၾကိဳးစားပါတယ္ ။ သူ႔ရဲ႕ၾကိဳးစားမႈကို က်မကအသိအမွတ္ျပဳတဲ့အခါ သူ႔ေပ်ာ္ရႊင္မႈက အထင္းသားေပၚလြင္ပါတယ္ ။

ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ ကိုယ္ခ်င္းစာနာစိတ္ရွိတတ္ေအာင္ ေက်ာင္းသားေတြက က်မကိုေပးလိုက္တဲ့ သင္ခန္းစာေတြပါပဲ ။

မိဘနဲ႔တန္းတူ အနေႏၵာအနႏၵဂိုဏ္း၀င္ေက်းဇူးရွင္ဆိုတဲ့ ဂုဏ္ပုဒ္နဲ႔ထုိက္တန္ဖို႔ က်မတို႔ ဆရာ ဆရာမေတြ ဘယ္လိုစိတ္ဓါတ္မိ်ဳး ရွိသင့္သလဲ၊ ကိုယ္ဟာဘယ္လိုဆရာလည္းဆိုတာေတြကို ကိုယ့္ဘာသာ အျမဲျပန္လည္သံုးသပ္ေနဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္ ။ ဒါမွသာ ကိုယ့္လိုအပ္ခ်က္ေတြနဲ႔ အားသာခ်က္ေတြကို ျမင္နိုင္ျပီး၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဆရာေကာင္းတေယာက္ျဖစ္သထက္ျဖစ္ေအာင္ အစဥ္ၾကိဳးစားေနနိုင္ပါမယ္ ။


(၂၀ ရက္ မတ္လထုတ္ ျပည္သူ႔ေခတ္ဂ်ာနယ္မွာ ခင္ႏွင္းမိုး နာမည္ႏွင့္ ေဖာ္ျပျပီးျဖစ္သည္)

ဆရာႏွင့္ပညာေရး (အပိုင္း ၁)

ဆရာဆိုတာ

ေရးသားသူ - ခင္ႏွင္းစိုး

၂၀၀၇ ခုနွစ္မွာ ပညာေရးသုေတသီေတြပါ၀င္တဲ့ McKinsey ဆိုတဲ့ အဖြဲ႕က ကမာၻေပၚမွာ ဘာလို႔ တခ်ိဳ႕နိုင္ငံေတြရဲ႕ ေက်ာင္းပညာေရးစနစ္ေတြကေအာင္ျမင္ျပီး တခ်ိဳ႕က မေအာင္ျမင္ရတာလဲဆိုတာကို သုေသသနျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္ [1] ။ နိုင္ငံတကာက ေက်ာင္းေပါင္း ၂၅ ေက်ာင္း (ထိပ္တန္း ၁၀ ေက်ာင္းအပါအ၀င္) ကို သူတို႔ ေလ့လာခဲ့ၾကတယ္ ။ သူတို႔ေကာက္ခ်က္ခ်တဲ့ ေက်ာင္းပညာေရးစနစ္ ေအာင္ျမင္ဖို႔ အဓိကသံုးခ်က္ထဲမွာ ထိပ္တန္းကပါ၀င္တဲ့အခ်က္ကေတာ့ အရည္အခ်င္းျပည့္စံုျပီး လူမွန္ေနရာမွန္ျဖစ္တဲ့ ဆရာ ဆရာမေတြရေအာင္ လုပ္ရမယ္ဆိုတာပါပဲ ။

က်မတို႔ျမန္မာလူမိ်ဳးေတြမွာ သင္ဆရာ ၊ ျမင္ဆရာ ၊ ၾကားဆရာဆိုျပီး ဆရာကို သံုးမိ်ဳးခြဲ ေျပာေလ့ရွိၾကတယ္ ။ ဒါ့အျပင္ ကိုယ္ရိုေသတဲ့လူ ၊ ကိုယ့္ထက္ ရာထူးအာဏာျမင့္သူေတြကို ဆရာလို႔ ေခၚေလ့ရွိၾကတယ္ ။ ဆိုက္ကားဆရာ ၊ ျမင္းလွည္းဆရာ ၊ ပန္းခ်ီဆရာ ၊ ကာတြန္းဆရာ ၊ စာေရးဆရာ .. စတဲ့ ဂုဏ္ပုဒ္ေတြမွာလည္း ဆရာဆိုတဲ့စကားလံုးႏွစ္လံုးကို ထည့္သြင္းေခၚဆိုၾကတယ္ ။

စာသင္ခန္းထဲက ဆရာ ဆရာမေတြကေရာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဘယ္လို ဆရာ အျဖစ္သတ္မွတ္ၾကမလဲ ။ ပတ္၀န္းက်င္က ဘယ္လိုသတ္မွတ္တာကို ခံခ်င္ၾကပါသလဲ ။



က်မ ေျခာက္တန္းတုန္းက သခ်ၤာသင္တဲ့ဆရာမတေယာက္ရွိခဲ့တယ္ ။ သူဘယ္လိုစာသင္လဲဆိုတာ က်မမမွတ္မိေတာ့ဖူး ။ သူစစ္တဲ့လစဥ္စာေမးပြဲမွာ အမွတ္ ၁၀၀ မရသူတိုင္းကို ၾကိမ္လံုးနဲ႔ လက္၀ါးမွာ တေယာက္တခ်က္ရိုက္တာကိုပဲ မွတ္မိေနတယ္ ။ ခုခ်ိန္ျပန္စဥ္းစားမိတိုင္း သူဘာလို႔ အဲလိုလုပ္တာလဲဆိုတာ နားမလည္နိုင္ေအာင္ပဲ ။ က်မတို႔ကို စာၾကိဳးစားေအာင္ လုပ္တာလား ၊ ေက်ာင္းသားတုိင္း အမွတ္ ၁၀၀ မရရင္ သူနာမည္ပ်က္မွာစိုးရိမ္လို႔လား ။

အင္တာနက္ေပၚမွာ လူငယ္တေယာက္ရဲ႕မွတ္ခ်က္ကို ေတြ႔ဖူးတယ္ -- ျမန္မာနိုင္ငံက ဆရာ ဆရာမေတြက ကမာၻေပၚမွာ အရိုက္အၾကမ္းဆံုး အာဏာအသံုးျပဳဆံုး ဆရာ ဆရာမေတြထဲ ပါ၀င္နိုင္တယ္တဲ့ ။

တကယ္ေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ေစတနာနဲ႔သင္ၾကားေပးတဲ့ ဆရာ ဆရာမေတြလည္း အမ်ားၾကီးဆံုခဲ့ဖူးပါတယ္ ။ ေနာက္ျပီး အာဏာသံုးတဲ့ ဆရာ ဆရာမဆိုတာ ျမန္မာနိုင္ငံမွာတင္ မဟုတ္ပါဖူး ၊ နိုင္ငံတိုင္းမွာ ရွိတတ္ၾကပါတယ္ ။

က်မစကၤာပူမွာ အလယ္တန္းအဆင့္ (၇ တန္းနဲ႔အညီ) ေက်ာင္းတက္တုန္းက အဂၤလိပ္စာသင္တဲ့ ဆရာမတေယာက္ဆို စာသင္ေကာင္းေပမယ့္ အရမ္းစိတ္တိုတတ္ပါတယ္ ။ အဂၤလိပ္စာ စာစီစာကံုးအမွတ္ျခစ္တဲ့အခါ သူညံ့တယ္သတ္မွတ္တဲ့ မၾကိဳးစားပဲေရးထားတယ္လို႔ထင္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕စာအုပ္ေတြကို အတန္းအျပင္ကို လႊင့္ပစ္ေလ့ရွိတယ္ ။ အဲဒီဆရာမဟာ စာသင္ေကာင္းေပမယ့္ သူ႔အတန္းခ်ိန္ဆို ေၾကာက္ေနရတာနဲ႔ပဲ စာကိုေသခ်ာမသိလိုက္တာေတြ အမ်ားၾကီးပါ ။

ဘယ္လို ဆရာ ဆရာမျဖစ္မယ္ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ ကိုယ္တိုင္က ဆံုးျဖတ္တယ္ဆိုတာ က်မ ကိုယ္တိုင္ ဆရာမျဖစ္လာေတာ့မွ သိလိုက္ရပါတယ္ ။

စကၤာပူနိုင္ငံရွိ ေပၚလီတကၠနစ္ (polytechnic) တခုမွာ က်မ စာသင္တဲ့အခါ စာသင္နွစ္ကုန္တဲ့အခါတိုင္း က်မသင္တဲ့ဘာသာရပ္နဲ႔ ၊ က်မစာသင္တဲ့ပံုစံအေပၚ ေက်ာင္းသားေတြက (ေက်ာင္းကို) မွတ္ခ်က္ေပးရပါတယ္ ။ အဲလိုစနစ္က ေက်ာင္းသားေတြအမည္ေဖာ္ျပျခင္းမရွိဘဲ ဆရာတေယာက္ဟာ ဘာေတြလိုအပ္တယ္ ဘာေတြေကာင္းမြန္တယ္ဆိုတာသိရေအာင္ လုပ္တာမိ်ဳးပါ ။ အဲဒီအခါတိုင္းမွာ သူတို႕အမ်ားဆံုးေျပာေလ့ရွိတာ က်မက စိတ္ရွည္တယ္ ၊ ေက်ာင္းသားေတြဘာေျပာေျပာ ေသခ်ာနားေထာင္ျပီး သူတို႔အေျဖကို လစ္လ်ဴမရွဳဘဲ ေသခ်ာျပန္ေဆြးေႏြးတယ္ ၊ သူတို႔ကို ပိုစဥ္းစားတတ္လာေအာင္ ေမးခြန္းေတြ ျပန္ေမးတတ္တယ္ ၊ တခ်ိန္တည္းမွာ သူတို႔အေပၚ တင္းက်ပ္သင့္တဲ့အခါလည္း တင္းက်ပ္တယ္ ဆိုတာပါပဲ ။

ဆရာမျဖစ္လာတဲ့အခ်ိန္ကစျပီး က်မမွာ ခံယူခ်က္ နွစ္ခ်က္ရွိပါတယ္ .. ပထမအခ်က္ကေတာ့ ေက်ာင္းခန္းထဲ၀င္တဲ့အခါတိုင္း က်မသာ အဲဒီအခန္းထဲကေက်ာင္းသားတေယာက္ျဖစ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုသင္ၾကားမႈမိ်ဳးကို သေဘာက်တန္ဖိုးထားမလဲဆိုတာ အျမဲစဥ္းစားေလ့ရွိပါတယ္ ။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ အေမရိကန္ပညာရွင္ William Arthur Ward ေျပာခဲ့တဲ့အတိုင္း - -

“The mediocre teacher tells. The good teacher explains. The superior teacher demonstrates. The great teacher inspires.”
သာမန္ဆရာက (ေျပာရံု) ေျပာျပတယ္ ၊ ဆရာေကာင္းတေယာက္က ရွင္းျပတယ္ ၊ ပိုေကာင္းတဲ့ဆရာကေတာ့ လက္ေတြ႔သရုပ္ျပတယ္ ၊ အေကာင္းဆံုးဆရာကေတာ့ (ေက်ာင္းသားေတြအတြက္) စိတ္အားထက္သန္မႈေတြကို ေပးနိုင္တယ္ ။
ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြအတြက္ စိတ္အားထက္သန္မႈေပးနိင္တဲ့ဆရာမမိ်ဳး ျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္နဲ႔ အျမဲစာသင္ပါတယ္ ။

Teachers are the most important in a classroom
-----------------------------------------------

စာသင္ခန္းထဲမွာ အေရးၾကီးဆံုးက ဆရာ ဆရာမေတြပဲလို႔ ျမင္မိပါတယ္ ။ သင္ရိုးညြန္းတမ္းေတြ သင္ေထာက္ကူပစၥည္းေတြ သင္ၾကားနည္းစနစ္ စတာေတြကို အစိုးရကျဖစ္ေစ အဖြဲ႔အစည္းေတြကျဖစ္ေစ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္ေပးနိုင္ေပမယ့္ တကယ္တမ္းလက္ေတြ႔မွာ အဲဒါေတြကုိ ဘယ္ေလာက္ထိထိေရာက္ေရာက္ အသံုးခ်နိုင္မလဲဆိုတာကေတာ့ စာသင္ခန္းေတြထဲမွာ ေန႔စဥ္သင္ၾကားေနတဲ့ ဆရာ ဆရာမေတြအေပၚ လံုး၀မူတည္ပါတယ္ ။

မၾကာေသးခင္ က်မျမန္မာျပည္ေရာက္တုန္း ၊ ရန္ကုန္မွာရွိတဲ့ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းတခ်ိဳ႕က ဆရာ ဆရာမေတြနဲ႔ ေတြ႔ျဖစ္ခဲ့တယ္ ။ သူတို႔ေက်ာင္းမွာ ယူအန္ (UN) ကေထာက္ပံ့ထားတဲ့စာအုပ္စာတန္းေတြကို ထုတ္ျပၾကတယ္ ။ ယူအန္ကလုပ္တဲ့ သင္တန္းေတြမွာ သူတို႔တက္ဖူးတဲ့အေၾကာင္း ေျပာျပၾကတယ္ ။ သူတို႔နဲ႔စကားေျပာရင္း သတိထားမိတာကေတာ့ သင္တန္းတက္ခဲ့တာခ်င္းအတူတူ ၊ စာအုပ္စာတန္းရတာခ်င္းအတူတူျဖစ္ေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ဆရာ ဆရာမေတြက တန္ဖိုးထားတတ္ျပီး သူတုိ႔အတန္းထဲမွာ ျပန္အသံုးခ်တတ္ၾကတယ္ ။ တခ်ိဳ႕ေတြကေတာ့ ျပန္အသံုးမခ်ၾကဖူး ။

ဒါ့အျပင္ နိုင္ငံတကာပညာေရးသုေတသီေတြ ေတြ႔ရွိၾကတာကေတာ့ စာသင္ခန္းထဲမွာ ေက်ာင္းသားတေယာက္ရဲ႕စာသင္ယူမႈအေပၚ ဆရာ ဆရာမေတြက အမ်ားၾကီးသက္ေရာက္မႈရွိတယ္ ဆိုတာပါပဲ ။ ဥပမာ -- ကိုယ့္ကိုနားလည္တယ္လို႔ထင္တဲ့ ဆရာ့အခ်ိန္ဆို ဘာသာရပ္ကိုမၾကိဳက္ရင္ေတာင္ ၾကိဳးစားအားထုတ္တတ္တာမိ်ဳး ၊ စာသင္ေကာင္းတဲ့ဆရာေၾကာင့္ စာေတာ္တဲ့ေက်ာင္းသားတေယာက္ဟာ အဲဒီဘာသာရပ္မွာ ပို နားလည္သြားတာမိ်ဳး ။

Being adaptable to changes
---------------------------

ျပင္သစ္စာေရးဆရာတေယာက္က “The only thing constant in life is change” – ဘ၀မွာ မေျပာင္းလဲတဲ့အရာတခုကေတာ့ ေျပာင္းလဲျခင္းပဲ … လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္ ။

သူေျပာခဲ့သလို က်မတို႔ဆရာ ဆရာမေတြဟာ ခုေခတ္ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္မယ့္ သင္ၾကားမႈမိ်ဳးနဲ႔ သင္ၾကားသင့္ပါတယ္ ။ ခုေခတ္ေက်ာင္းသားေတြဟာ က်မတို႔ေက်ာင္းသားဘ၀တုန္းကနဲ႔ မတူေတာ့တာကို နားလည္ၾကရပါမယ္ ။ သူတို႔သင္ယူနည္းေတြ ၊ စိတ္ဓါတ္ေတြ ၊ သူတို႔ပတ္၀န္းက်င္မွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြ ၊ ကမာၻၾကီးမွာ ေျပာင္းလဲေနတာေတြ .. ဒါေတြအကုန္လံုးနဲ႔ လိုက္ေလ်ာ္ညီေထြျဖစ္တဲ့ သင္ၾကားနည္းစနစ္အသစ္ေတြ အေတြးအေခၚသစ္ေတြကို ေျပာင္းလဲလက္ခံတတ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္ ။

ထိုင္းနိုင္ငံ မဲေဆာက္ျမိဳ႔မွာရွိတဲ့ ျမန္မာေရႊ႔ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြရဲ႕႔သားသမီးေတြအတြက္ ဖြင့္လွစ္ထားတဲ့ ေက်ာင္းေတြက ဆရာ ဆရာမေတြကို သင္ၾကားနည္းစနစ္ နဲ႔ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး က်မသင္တန္းေပးခဲ့တုန္းက အျဖစ္အပ်က္ေလးကို သတိရမိတယ္ ။ တက္ေရာက္ၾကတဲ့အထဲမွာ အရြယ္အမိ်ဳးမိ်ဳး ဆရာ ဆရာမေတြ ပါ၀င္ၾကပါတယ္ ။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အားတက္သေရာပဲ က်မတင္ျပတဲ့သင္ၾကားနည္းစနစ္သစ္ကို ေလ့လာျပီး သူတို႔အျမင္ေတြကိုလည္း ေဆြးေႏြးၾကတယ္ ။ အဖြဲ႔ေတြဖြဲ႔ျပီး presentation လုပ္ခိုင္းတဲ့အခါ ဆရာမတေယာက္က အတန္းေရွ႔ထြက္ျပီး သူ႔အဖြဲ႔ကိုယ္စားတင္ျပတယ္ ။ “ဆရာမေျပာတာ နားလည္ၾကလား“ လို႔ အထပ္ထပ္ေျပာျပီး ဆရာမေလသံအျပည့္နဲ႔ ရွင္းျပတာမိ်ဳးျဖစ္ေနေတာ့ ၊ အခန္းထဲမွာနားေထာင္ေနတဲ့ တျခား ဆရာ ဆရာမေတြက ျပံဳးစိစိျဖစ္ကုန္ၾကတယ္ ။ “နားလည္ပါတယ္ ဆရာမ” လို႔ ေနာက္သလိုလိုနဲ႔ ျပန္ေျပာၾကတယ္ ။ သူ႔ကို ေမးခြန္းျပန္ထုတ္ေတာ့လည္း ေမးခြန္းထုတ္တာမ်ားလာေတာ့ စိတ္မရွည္သလို ျဖစ္လာတယ္ ။ အဲဒီဆရာမကေတာ့ သူ႔ပံုစံဘယ္လိုျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိလိုက္ပံုမရဘူး ။ စာသင္ခန္းထဲမွာ သူလုပ္ေနၾကပံုစံအတိုင္း ေခါက္ရိုးက်ိဳးလြန္းေနတယ္ ။ က်မကေတာ့ သူ႔ကိုၾကည့္ရင္း ငယ္ငယ္တုန္းက ၾကံဳခဲ့ဖူးတဲ့ “ငါေျပာတာမွ အမွန္.. ျပန္ ေမးခြန္းမထုတ္နဲ႔” ဆိုတဲ့ စတိုင္မိ်ဳးသုံးၾကတဲ့ ဆရာမတခ်ိဳ႔ကို သတိရမိတယ္ ။

The benefit of questioning
---------------------------

အတန္းထဲမွာ ေက်ာင္းသားေတြကို က်မကအရမ္းေမးခြန္းထုတ္ေလ့ရွိတယ္ ။ သူတို႔ကိုလည္း က်မကိုျဖစ္ေစ ၊ သူတို႔အခ်င္းခ်င္းျဖစ္ေစ ၊ ကိုယ့္အေတြးထဲပဲျဖစ္ေစ သင္ယူေနတဲ့သင္ခန္းစာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းေတြေမးဖို႔ အားေပးတယ္ ။ တခါတေလ သူတို႔ေမးခြန္းေမးလာရင္ ခ်က္ခ်င္းအေျဖမေပးဘဲ သူတို႔ကို လမ္းစဖြင့္ေပးတဲ့သေဘာမိ်ဳးနဲ႔ သူတို႔ေတြးနိုင္မယ့္အေျဖမိ်ဳးထြက္မယ့္ ေမးခြန္းမိ်ဳးကို ျပန္ေမးေလ့ရွိတယ္ ။

ေမးခြန္းေမးတယ္ဆိုတာလည္း ေက်ာင္းသားက ဆရာကိုေမး ဆရာကျပန္ေျဖ.. အဲလို တလမ္းသြားမျဖစ္သင့္ပါဖူး ။ ဆရာ ဆရာမေတြအေနနဲ႔ ေက်ာင္းသားေတြကို ကိုယ့္ဘာသာ ေမးခြန္းထုတ္ အေျဖရွာဖို႔စဥ္းစားတာမိ်ဳးကို အားေပးသင့္တယ္ ။ အထူးသျဖင့္ WHY (ဘာေၾကာင့္လဲ) ဆိုတဲ့ေမးခြန္းကို အျမဲစဥ္းစားမိတတ္ေအာင္ ။

ေက်ာင္းသားေတြေမးခြန္းေမးလာတာကို တခ်ိဳ႕ျမန္မာဆရာ ဆရာမေတြ မၾကိဳက္ၾကတာ အေျဖကို သူတို႔မသိမွာစိုးရိမ္လို႔ ၊ ေမးခြန္းကိုေျဖနိုင္ဖို႔ စာထပ္မဖတ္ခ်င္လို႔ ၊ အခ်ိန္ကုန္တယ္ထင္လို႔ ၊ ေမးခြန္းေမးျခင္းရဲ႕အက်ိဳးအျမတ္ကို နားမလည္လို႔ မယံုၾကည္လို႔ စတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္ ။

ဒါေပမယ့္ က်မအေတြ႕အၾကံဳအရေျပာရရင္ ေက်ာင္းသားေတြ ေမးခြန္းေမးတဲ့အခါ သူတို႔ေရာ ဆရာေတြပါ တိုးတက္မႈရၾကပါတယ္ -- ေက်ာင္းသားေတြေမးခြန္းေၾကာင့္ ဆရာေတြဟာ ကိုယ္မေတြးျဖစ္တဲ့ရွဳေထာင့္ကေန ေတြးျဖစ္သြားတယ္ ၊ ကိုယ္သိထားတာေတြအေပၚ ထပ္ဆင့္ေတြးမိသြားတာမိ်ဳး ၊ ဒါေတာ့ ငါမသိေသးပါလား ငါမပိုင္ေသးပါလားဆိုတာမိ်ဳး သေဘာေပါက္လာနိုင္တယ္ ။ ေက်ာင္းသားေတြအတြက္လည္း စူးစမ္းေတြးေခၚတတ္ျပီး ေမးခြန္းထုတ္တတ္တဲ့အက်င့္ရသြားမယ္ ၊ ဆရာက သူတို႔ကို တန္ျပန္ေမးခြန္းထုတ္တာအေပၚ ထပ္ဆင့္ေတြးျပီး သင္ခန္းစာအေပၚ နားလည္မႈပိုရွိသြားမယ္ ၊ ဒီသင္ခန္းစာဟာ တျခားအရာေတြနဲ႔လည္း ဘယ္လိုဆက္စပ္နိုင္တယ္ဆိုတာမိ်ဳး ေတြးမိသြားမယ္ ။

ေမးခြန္းေမးတဲ့အက်င့္ဟာ က်မတို႔ျမန္မာနိုင္ငံရဲ႕စာသင္ခန္းေတြထဲမွာ မရွိသလို ၊ ဆရာေတြနဲ႔ ၊ လက္ရွိပညာေရးစနစ္ကပါ အားမေပးတာေတြ႔ရတယ္ ။ တကယ္ေတာ့ ဆရာနဲ႔ေက်ာင္းသားၾကား အျပန္အလွန္ေမးခြန္ထုတ္တတ္တဲ့ အေလ့အက်င့္မိ်ဳး က်မတို႔နို္င္ငံရဲ႕ စာသင္ခန္းေတြထဲမွာ အျမန္ဆံုးမိတ္ဆက္ေပးဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္ ။

ေနာက္ျပီး ေက်ာင္းသားေတြ ေမးခြန္းကို ေျဖတာပဲျဖစ္ျဖစ္ ၊ သူတို႔ကိုလမ္းျပဖို႔အတြက္ တန္ျပန္ေမးခြန္းေမးတာပဲျဖစ္ျဖစ္ .. အဲလိုေတြလုပ္နုိင္ေအာင္ ဆရာ ဆရာမေတြအေနနဲ႔ ကိုယ္တိုင္က အျမဲေလ့လာသင္ယူေနရမယ္ ။

Being lifelong learners
------------------------

အေမရိကန္နိင္ငံက ေက်ာင္းေတြအေၾကာင္းေရးသားတဲ့ အင္တာနက္စာမ်က္နွာတခုမွာ ၂၁ ရာစုရဲ႕ ဆရာ ဆရာမေတြ ထိေရာက္စြာစာသင္ၾကားနိုင္ဖို႔ ရွိသင့္တဲ့ အခ်က္ ၅ ခ်က္ထဲက တစ္ခ်က္ကေတာ့ ဘ၀တေလွ်ာက္လံုးေလ့လာေနရမယ္ [2] ။

ေလ့လာသင္ယူျခင္းနဲ႔ပတ္သက္ျပီး နာမည္ေက်ာ္အေမရိကန္စာၾကည့္တိုက္မွဴး John Cotton Dana ေျပာခဲ့တာေလးကို ၾကိဳက္မိတယ္ -- “Who dares to teach must never cease to learn” -- စာသင္မယ့္သူဟာ အျမဲတမ္းေလ့လာေနရမယ္ ။

အခ်ိန္နဲ႔အမွ်ေျပာင္းလဲတိုးတက္ေနတဲ့ကမာၻၾကီးမွာ ကိုယ္သိထားတာေတြ ကိုယ္သင္ခဲ့ရတာေတြက တခ်ိန္မဟုတ္ တခ်ိန္မွာ ေခတ္ေနာက္က်သြားမွာ မလံုေလာက္ေတာ့မွာ မလြဲဧကန္ပါ ။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာ ဆရာမေတြကလည္း ေခတ္နဲ႔အညီလိုက္ျပီး ေက်ာင္းသားေတြကို သင္ၾကားေပးနိုင္ဖို႔ ကိုယ္တိုင္ကအျမဲေလ့လာေနဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္ ။ ေလ့လာလိုစိတ္ ၊ ေလ့လာတာကိုယ့္အတြက္လည္း အက်ိဳးရွိတယ္ဆိုတဲ့ စိတ္မိ်ဳး ထားသင့္ပါတယ္ ။

The mindset of teachers
------------------------

လူတေယာက္မွာ သူ႔ရဲ႕စိတ္ေနစိတ္ထားက အဓိကက်တယ္လို႔ က်မထင္တယ္ ။ တျခားသူေတြက ကိုယ့္ကို ဘယ္လိုေတြေျပာေျပာ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္လုပ္တတ္တာ လူ႔သဘာ၀ပါ ။ ေက်ာင္းသားေတြကို ဆရာေတြက ဆံုးမ လမ္းညႊန္တာပဲ လုပ္နိုင္ပါတယ္ ။ တကယ့္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြကိုယ္တိုင္ပဲ ခ်ရမွာပါ ။

အလားတူ ဆရာ ဆရာမေတြကုိ သင္တန္းေတြမွာ စာသင္နည္းအသစ္ေတြအေၾကာင္း ၊ သင္ေထာက္ကူပစၥည္းအသစ္ေတြအေၾကာင္း ၊ ေခတ္နဲ႔ညီတဲ့ ေက်ာင္းသံုးျပဌာန္းစာအုပ္ေတြအေၾကာင္း .. စတာေတြ သင္တန္းေပးနိုင္ေပမယ့္ တကယ္လက္ေတြ႔သံုးတယ္ မသံုးဘူးဆိုတာကေတာ့ ဆရာေတြရဲ႕ စိတ္ေနစိတ္ထားေပၚမွာပဲ လံုးလံုးလ်ားလားမူတည္ေနပါတယ္ ။

က်မစာသင္ခဲ့တဲ့ ေပၚလီတကၠနစ္မွာ နွစ္စဥ္နွစ္တိုင္း ဆရာ ဆရာမေတြဟာ သင္ၾကားနည္းစနစ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့သင္တန္းေတြ ေဆြးေႏြးပြဲေတြကို မတက္မေန တက္ရပါတယ္ ။ အဲဒီအခါ က်မရဲ႕လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္တခ်ိဳ႕က စာသင္တယ္ဆိုတာ ကိုယ္တတ္ထားတာကို ျပန္ရွင္းျပလိုက္ရံုပဲ .. သင္ၾကားနည္းစနစ္ေတႊအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးတာတို႔ သင္ယူေလ့လာဖို႔မလိုဘူးလို႔ စိတ္ထဲခံယူထားၾကပါတယ္ ။ သူတို႔ အဲလို သင္တန္းေတြကို မတက္မေနရမို႔သာ သြားတက္ၾကေပမယ့္ ဘာကိုမွေလ့လာတာမိ်ဳး ၊ ျပီးေတာ့ ျပန္အသံုးခ်တာမိ်ဳး မလုပ္ၾကပါဖူး ။ တခ်ိဳ႕ဆရာေတြက သူတို႔ဘာသာရပ္ကို ပိုင္နိုင္ၾကတဲ့အတြက္ စာကိုေသခ်ာရွင္းျပနိုင္ၾကပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ဒါနဲ႔တင္မလံုေလာက္ပါဖူး ။ သင္ၾကားနည္းမွာပါကြ်မ္းက်င္မွသာ ေက်ာင္းသားေတြက စိတ္၀င္တစားျဖစ္ျပီး ပိုျပီးေလ့လာသင္ယူၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္ ။

ခုေခတ္ၾကီးမွာ ေက်ာင္းသားေတြဟာ စာအုပ္ေတြထဲမွာပါတဲ့ အခ်က္အလက္ၾကြယ္၀တာနဲ႔ မလံုေလာက္ေတာ့ပါဖူး ။ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာ အဲဒီအခ်က္အလက္ေတြကို ဘယ္လိုအသံုးခ်မလဲ ၊ အဲဒါေတြသံုးျပီး တျခားအရာေတြနဲ႔ ဘယ္လိုဆက္စပ္ ေတြးေခၚေလ့လာမလဲ ၊ အခက္အခဲေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔ ဘယ္လိုေတြးေခၚနိုင္သလဲဆိုတာေတြက အေရးၾကီးလာပါတယ္ ။ ေက်ာင္းသားတေယာက္ကို ဘက္ေပါင္းစံုပညာေရးမိ်ဳး (holistic education) ေပးဖို႔ လိုအပ္လာပါျပီ ။

How teachers see the purpose of education
------------------------------------------

ဆရာ ဆရာမေတြ အေလးအနက္စဥ္းစားသင့္တာကေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြကို သူတို႔အတန္းေတြထဲမွာ ဘယ္လိုပညာေရးမိ်ဳးေပးမလဲ ဆိုတာပါပဲ ။

အေမရိကန္နိုင္ငံရွိ University of Mississippi ရဲ႕ ပညာေရးဌာနမွာ စာသင္ၾကားေနတဲ့ Assistant Professor Randall V. Bass ပညာေရးရဲ႕ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ျပီး ခုလိုေျပာၾကားထားပါတယ္ …. “ပညာေရးဆိုတာ စာသင္ခန္းေတြထဲမွာေလ့လာသင္ယူတာကိုသာ ဆိုလိုတာမဟုတ္ပါဖူး ၊ စတင္မွတ္သားတတ္တဲ့ ကေလးဘ၀အရြယ္ကေန ဘ၀တေလွ်ာက္လံုးေလ့လာသင္ယူေနမႈကို ဆိုလိုတာပါ ။ တကယ္ေတာ့ စာသင္ခန္းေတြဆိုတာ ပညာေရးရဲ႕ တစိတ္တေဒသပဲ ျဖစ္ပါတယ္” [3] ။

ဒါဟာ ပညာေရးအေပၚ မွန္ကန္တဲ့သံုးသပ္ခ်က္ပါ ။ က်မကိုယ္တိုင္လည္း ေက်ာင္းမွာသင္ယူခဲ့ရတာေတြေပၚအေျခခံျပီး ကိုယ့္ဘာသာေလ့လာခဲ့ရတာေတြ ၊ လုပ္သက္ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် အေတြ႔အၾကံဳက သင္ၾကားေပးခဲ့တာေတြ အမ်ားၾကီးပဲ ။ က်မသာ ေက်ာင္းမွာသင္ယူခဲ့ရတာေလာက္နဲ႔ပဲ ရပ္တန္႔ေနခဲ့မယ္ဆိုရင္ က်မဟာ ခုခ်ိန္မွာ ပညာအရ ေခတ္ေနာက္မွာက်န္ခဲ့သူတေယာက္ျဖစ္မွာ ေသခ်ာပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္လည္း က်မရဲ႕ေက်ာင္းသားေတြကို အျမဲတန္း holistic education ေပးနိုင္ဖို႔ ၊ သူတို႔ကို ဘ၀တေလွ်ာက္လံုး အျမဲမျပတ္ေလ့လာနိုင္သူေတြျဖစ္ေအာင္ နည္းေပးလမ္းျပနိုင္ဖို႔ ၾကိဳးစားပါတယ္ ။

What kind of teacher do you want to be?
---------------------------------------

A teacher affects eternity; he can never tell where his influence stops.
--Henry Adams

အေပၚမွာ အေမရိကန္ စာေရးဆရာနဲ႔ ပညာရွင္ျဖစ္တဲ့ Henry Adams ေျပာတဲ့အတိုင္း ပညာေရးစနစ္တိုင္းမွာ အရမ္းအေရးၾကီးတဲ့ေနရာမွာ ပါ၀င္ေနရတဲ့ က်မတို႔လို ဆရာ ဆရာမေတြဟာ ငါ ဘယ္လိုဆရာျဖစ္ခ်င္သလဲဆိုတာ ကိုယ့္ဘာသာဆံုးျဖတ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္ ။ ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္း စာသင္ခန္းထဲမွာ ကိုယ့္သင္ၾကားမႈက ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္အက်ိဳးရွိလဲ ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဘယ္ေလာက္ထိ အားရေက်နပ္မိသလဲ ... ပညာေရးဆိုတာကို ဘယ္လိုယံုၾကည္တန္ဖိုးထားသလဲ ... ဆရာတေယာက္ရဲ႕အခန္းက႑ဟာ ဘယ္ေလာက္အေရးၾကီးသလဲ ဆိုတဲ့ေမးခြန္းေတြကို ကိုယ္တိုင္ျပန္လည္ေမးခြန္းထုတ္ဖို႔ လိုပါတယ္ ။

တကယ္ေတာ့ က်မတို႔ ဆရာ ဆရာမေတြဟာ အနာဂတ္မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြရဲ႕ ဥယာဥ္မွဴးေတြပါပဲ ။

References:
------------

[1] McKinsey Report: How the world's best performing school systems come out on top
[2] eschoolnews: Five characteristics of an effective 21st-century educator
[3] The purpose of education (Randall V. Bass)